با جان باختن مهسا امینی، زن جوانی که ساعاتی پس از بازداشت توسط فرماندهی انتظامی در وضعیتی به شدت بحرانی به بیمارستان منتقل شد و پس از چند روز کما روز جمعه درگذشت، تجمع شماری از مردم در مقابل بیمارستان کسری در تهران با خشونت نیروهای حکومتی مواجه شد. همزمان شاهزاده رضا پهلوی، جاوید رحمان، عفو بین‌الملل، و بسیاری از افراد و نهادهای شناخته شده دیگر به این واقعه واکنش نشان دادند.
مهسا امینی ۲۲ ساله اهل سقز که به همراه خانواده‌اش به تهران سفر کرده بود، ۲۲ شهریور توسط «گشت ارشاد» بازداشت و به بازداشتگاه «پلیس امنیت اخلاقی» در خیابان وزرا منتقل شد و چند ساعت بعد با آمبولانس به بیمارستان کسری برده شد.
- شاهزاده رضا پهلوی
در تازه‌ترین واکنش‌ها به این واقعه شاهزاده رضا پهلوی در پستی اینستاگرامی نوشت: «این‌بار زن جوانی به‌نام مهسا امینی، که او را چون دخترم می‌بینم، قربانی رژیم زن‌ستیز جمهوری اسلامی شده است.»
او با تأکید بر این که «دشمنی این رژیم با زنان بر کسی پوشیده نیست»، اضافه کرد: «از تمامی هم‌وطنانم، زن و مرد، می‌خواهم به هر شکلی که می‌توانند در مقابل این توحش بایستند و پشتیبان زنان آزادی‌خواه ایران باشند.»
- رابرت مالی، فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران
رابرت مالی، فرستاده ویژه وزارت خارجه ایالات متحده در امور ایران، نیز با انتشار توییتی همراه با هشتگ #مهسا_امینی ضمن ابراز همدردی با خانواده مهسا امینی، مرگ این زن جوان در پی جراحات وارده به او در بازداشت را «هولناک» خواند.
در توییت رابرت مالی آمده است: «ایران باید به خشونت علیه زنان به دلیل استفاده از حقوق اساسی خود پایان دهد. کسانی که مسئول مرگ او هستند باید پاسخگو شوند.»
- جاوید رحمان: شورای حقوق بشر سازمان ملل قطعنامه صادر کند
گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران، روز جمعه در پاسخ به پرسشی درباره مهسا امینی، با اشاره به اجبار حجاب توسط جمهوری اسلامی بر زنان ایران و موارد اسیدپاشی به خاطر رعایت نکردن آن، از شورای حقوق بشر خواست قطعنامه‌ای را در محکوم کردن اجبار حجاب برای زنان در ایران تصویب کند.
آقای رحمان که در یک رویداد مجازی در حاشیه پنجاه‌ویکمین اجلاس شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد با عنوان «چالش‌های مرتبط با حقوق سلامت در ایران» سخن می‌گفت، مسیری که مقامات ایران در پیش گرفته‌اند را «شرم‌آور» دانست و توصیه کرد که «شورای حقوق بشر قطعنامه‌ای را» در مخالفت با حجاب اجباری به تصویب برساند.
جاوید رحمان با ابراز «تأسف عمیق» از اتفاقی که برای مهسا امینی افتاده است، تأکید کرد: «متاسفانه نگرانی درباره موارد نقض حقوق بشری که امروز در جمهوری اسلامی ایران دارد اتفاق می‌افتد، گسترده‌تر است.»
گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران، با بیان این که از زمان به عهده گرفتن این مسئولیت بارها با مقامات جمهوری اسلامی تماس گرفته و تلاش کرده «بهترین تعامل» را با آنها داشته باشد، اضافه کرد: «بارها تأکید کردم باید به من اجازه داده شود که به این کشور بروم. برای این که برای ما بسیار مهم است که بتوانیم نگاه دست اول به وضعیت داشته باشیم.»
او همچنین بر افزایش «موارد نقض حقوق بشر بسیار جدی» از جمله «افزایش موارد نقض حق حیات و اعدام‌ها به‌ویژه کودک‌مجرم‌ها و اقلیت‌های قومی و مذهبی» از زمان روی کار آمدن ابراهیم رئیسی تأکید کرد.
آقای رحمان با اشاره به گزارش پیشین خود، تأکید کرد که «ایران کشوری است که شمار اعدام زنان در آن بسیار زیاد است» و گفت: «مسئله حقوق زنان و دختران و مسئله حجاب اجباری واقعا آزاردهنده است.»
به گفته او، زنان ایران «حاضر نیستند حجاب را بخشی از فرهنگ و ارزش‌هایشان تلقی کنند» و «حق بیان خویشتن» از جمله موارد «سلامت جسمی و روانی است» که باید «حق استقلال آن به زنان داده شود تا بتوانند خودشان را بیان بکنند.» حق بیان خویشتن داده بشود. اما برای رعایت نکردن حجاب اجباری «در حقوق جزایی ایران زندان و جریمه در نظر گرفته شده» و شماری از زنان «زندانی شده‌اند.»
جاوید رحمان تأکید کرد: «من این‌ها را ثبت و مستند کردم که فقط مسئله گشت ارشاد نبوده، بلکه مردم را تشویق کرده‌اند که بروند و حقوق زنان را نقض بکنند. اسید پاشیده‌اند روی زنان فقط به خاطر این که پوشش آنها مناسب تعریف‌های ارزش‌های اخلاقی نبوده است.»
- مهرانگیز کار، حقوقدان
مهرانگیز کار درباره جان باختن مهسا امینی تحت بازداشت فرماندهی انتظامی، به بخش فارسی صدای آمریکا گفت: «این اولین بار نیست و حتما تا این نظام سیاسی هست، آخرین بار هم نخواهد بود.»
به گفته خانم کار، بازداشت مهسا امینی «از منظر قوانین خودشان هم کاملا غیرقانونی بوده و اقدامی بوده برای شروع قتل.»
این حقوقدان تأکید کرد: «اگر بخواهیم دقیق و درست قوانین را نگاه کنیم، بردن آن دختر از کنار برادرش هیچ‌گونه موضوعیت قانونی نداشته و در قوانین چیزی به عنوان این که داریم می‌بریمت تا توجیهت کنیم یا آموزش به تو بدهیم وجود ندارد.»
- عفو بین‌الملل: تحقیقات کیفری ضروری است
همچنین سازمان عفو بین‌الملل تحقیقات کیفری در پرونده مرگ مهسا امینی را خواستار شد و اعلام کرد: «شرایط منجر به مرگ مشکوک در حین بازداشت مهسا امینی ۲۲ ساله، که شامل گزارش‌هایی مبنی بر شکنجه و سایر بدرفتاری‌ها بوده است، باید مورد تحقیقات کیفری قرار گیرد.»
این نهاد بین‌المللی حقوق بشری روز جمعه اعلام کرد که «همه ماموران و مقامات مسئول در این پرونده باید در برابر عدالت قرار گیرند.»
- جو امنیتی اطراف بیمارستان کسری
شماری از مردم در مقابل بیمارستان کسری، محلی که مهسا امینی در آن درگذشته، تجمع کرده‌اند. بنا بر گزارش‌های ویدئویی، در اطراف بیمارستان جو امنیتی حاکم است و مأموران به مردم حمله کرده‌اند.
در این حال، صدا و سیمای جمهوری اسلامی با انتشار تصاویری از دوربین بازداشتگاه نیروی انتظامی، ادعا کرد که مهسا امینی «سکته» کرده است.
روز جمعه ۲۵ شهریور در پی واکنش گسترده شهروندان و کاربران فضای مجازی به برخورد شدید و قهری پلیس با مهسا امینی که منجر به کما رفتن او در بیمارستان شده است، ابراهیم رئیسی به وزیر کشور خود دستور داد این موضوع را پی گیری کند. این درحالی است که دایی مهسا امینی در گفت‌وگویی با روزنامه اینترنتی فراز تایید کرد که او فوت کرده است.
صفحه رسمی وزارت‌امورخارجه اسرائیل به زبان فارسی با انتشار توئیتی با مضمون تسلیت، نام او را نیز در فهرست قربانیان رهبر جمهوری اسلامی برشمرده است.
این درحالی است که ابراهیم رئیسی که برای شرکت در اجلاس سران شانگهای در ازبکستان به سر می برد خواسته است که وزارت کشور پرونده مهسا امینی، دختر جوان بیست و دو ساله اهل سقز که چهارشنبه هفته جاری از سوی نیروهای گشت ارشاد تهران بازداشت و در پی رفتار خشن پلیس در بازداشتگاه وزرا دچار سکته شد و به کما رفت، را بررسی کند.
محمود صادقی، نماینده مردم تهران در دوره دهم مجلس شورای اسلامی و از اعضای کانون وکلای دادگستری ایران، اما در واکنش به دستور رئیسی به‌طور تلویحی خود رئیس دولت سیزدهم را مسبب اصلی این‌گونه اتفاقات معرفی کرده و خواستار برچیده‌شدن گشت ارشاد و عذرخواهی ابراهیم رئیسی شده است.
سعید دهقان وکیل دادگستری نیز مسئولیت این چنین اقدامات و حوادثی را شخص اول مملکت می‌داند. این حقوقدان در توئیتی، قتل مهسا را متوجه فرمانده کل‌قوا و رئیس پلیس امنیت اخلاقی و مسئول گشت ارشاد دانسته است.
محسن عبدالهی حقوقدان و استاد دانشگاه نیز در توئیتی چنین رخدادی را امتداد رویه برخورد قهرآمیز و در امتداد مرگ زهرا کاظمی معرفی کرده و آن را نتیجه حمایت از ظابطین مجرم خوانده است.
در این میان علی کریمی، ستاره فوتبال و فعال اجتماعی نیز با انتشار تصویری از مهسا امینی روی تخت بیمارستان، توییت کرده: «کاوه آینده ایران‌زمین، زن است.»
اصغر فرهادی نیز با انتشار نوشته‌ای در شبکه اجتماعی اینستاگرام با ابراز ناخرسندی از چنین حادثه‌ای به برباد رفتن آرزوهای دختری جوان اشاره کرده است و سکوت جمعی در برابر این گونه رخدادها را به زیر سوال برده است. او با اشاره تلویحی به مردم ایران با عنوان شهر خفتگان نوشته است : ما خودمان را به خواب زده‌ایم در برابر این ظلم بی‌پایان. ما شریک این جنایتیم.
واکنش‌ها به برخورد قهری با مهسا امینی اما محدود به چهره‌های سرشناس ایرانی نبود و بسیاری از چهره‌های سرشناس و روزنامه‌نگاران بین‌المللی نیز نسبت به آن واکنش نشان دادند. در این میان لیه رمینی، هنرپیشه آمریکایی و فعال اجتماعی، هم به آن واکنش نشان داده و این اتفاق را غیرقابل پذیرش دانسته است. این هنرپیشه سریال‌های آمریکایی با بازنشر تصاویر او در توییتی نوشت: «مهسا امینی، ۲۲ساله، بعد از شکنجه توسط مقام‌های ایرانی به کما رفته است.»
هشتگ مهسا امینی که طی هفته گذشته در توییتر ترند شده، در پلتفرم‌های دیگر شبکه‌های اجتماعی به زبان فارسی از جمله اینستاگرام نیز در صدر توجه قرار گرفته است و شبکه گفت‌وگوی اجتماعی کلاب‌هاوس نیز میزبان چندین اتاق متعدد در این باره بوده است.
این درحالی است که محمد اخوان، مدیرمسئول روزنامه جوان، در توئیتی با ارائه آمار و مقایسه کشته‌شدگان توسط پلیس آمریکا به طور تلویحی سعی در کاهش اهمیت این حادثه کرده است.
رفتار مدیرمسئول روزنامه وابسته به سپاه پاسداران اما با واکنش گسترده و کمابیش تند بسیاری از کاربران در شبکه‌های اجتماعی روبرو شد. یک کاربر در واکنش به این رویه ابراز شده از سوی مدیرمسئول روزنامه جوان نوشت: «چه خوب که پلیس حجابی داریم که فقط گاهی جمجمه می‌شکونه، نه همیشه؟ منظورت اینه؟»
پلیس تهران نیز روز پنج شنبه اگرچه نهایتا «سکته قلبی» مهسا امینی پس از دستگیری توسط یکی از گشت‌های پلیس را تائید کرد اما توضیح داد که «خانمی برای توجیه و آموزش به یکی از بخش‌های پلیس تهران بزرگ هدایت شده بود که ناگهان در جمع سایر افراد هدایت شده به طور ناگهانی دچارعارضه قلبی شد.»
مژگان جمشیدی، روزنامه نگار محیط‌زیستی، نیز با انتشار توئیتی با انتقاد از رفتار خشن پلیس ایران نوشته است: «در کجای دنیا مردم بیگناه با دیدن پلیس قالب تهی کرده و همزمان سکته مغزی و قلبی می کنند؟!!! فقط در ایران است که مواجه شدن با پلیس و یا قرار گرفتن در وضعیت اجباری هدایت و ارشاد، میتواند مرگ شما را رقم بزند.»
انتشار اخبار تایید نشده از مرگ مهسا امینی در حالی منتشر می‌شود که خبرگزاری دانشجویان ایران، ایسنا، به نقل از قوه قضاییه خبر داده است که کارگروهی ویژه از پزشکی قانونی تشکیل شده تا شرایط جسمی مهسا امینی را از نظر پزشکی مورد معاینه و بررسی های دقیق تخصصی و کارشناسی قرار دهند.
به گزارش ایسنا این کارگروه با دعوت از کادر درمان مهسا امینی و با حضور کارشناسان و متخصصان مجرب پزشکی قانونی فعالیت خود را آغاز و آخرین وضعیت جسمی وی را نیز مورد بررسی قرار داده‌اند.
همزمان حسن خمینی، نسبت به این رخداد واکنش نشان داده است و در صفحه اینستاگرام خود نوشته است که «خبر به کما رفتن مهسا امینی احساسات جامعه ما را جریحه دار کرد. نیروی انتظامی باید پاسخگو باشد و قوه‌قضاییه با مقصران برخورد قاطع کند.»
شیوا قاسمی‌پور، عضو فراکسیون زنان مجلس، نیز از بررسی این حادثه در مجلس و شفاف سازی آن برای مردم در هفته آینده خبر داد. خبرگزاری ایرنا به نقل از او گزارش کرده است که «بررسی دوربین‌های مداربسته پلیس که تصاویر مربوط به مهسا امینی را ضبط کرده ، جزو مطالبات ما از مسئولان نیروی انتظامی است تا ماجرا برای نمایندگان و مردم شفاف شود.»
