اغلب کتب قدیمی ایرانی از جمله ادبیات زرتشتیان، جمشیدشاه را پایه‌گذار نوروز دانسته‌اند. شاهنامه فردوسی نیز یکی از این منابع است و فردوسی شاعر حماسه‌سرای قرن چهارم و پنجم هجری در شاهکار منظومش داستان جمشیدشاه و نوروز را به تفصیل سروده است.
ریشه های شاهنامه به زمان های طولانی قبل از نگارش آن باز می گردد. حکیم ابوالقاسم فردوسی، اسطوره ها و افسانه های فولکلوریک، تاریخ ایران و همچنین روایت های قدیمی در کتاب «خدای نامه» - متعلق به دوران ساسانی- را در شصت هزار بیت به نظم درآورده است. شاهنامه اکنون ۱۰۰۴ ساله است. بی دلیل نیست که کارشناسان می گویند نسبت دادن جشن نوروز به جمشیدشاه، از دوران بسیار قدیم و پیش از زمان فردوسی معمول بوده است.
جمشید، پادشاهی اسطوره‌ای که نامش در اوستا و متون پهلوی و اسلامی آمده و در شاهنامه فردوسی، فرزند طهمورث معرفی می‌شود که به دست ضحاک جان خود را از دست می‌دهد.
شاهنامه فردوسی به عنوان یکی از نمادهای ایران باستان، بر هفت سین نوروزی می نشیند و مایه غرور ایرانیان است و اکنون به همت مترجمان و هنرمندان و بهره گیری از تکنولوژی، ایرانی تبارهای نسل دوم مقیم خارج از کشور که خواندن به فارسی برایشان مشکل است، امکان خواندن آن را یافته اند.
حمید رحمانیان، فیلسماز و گرافیست، یکی از این هنرمندان است که قصه های شاهنامه را مصور کرده و کلاژهایش را در کنار داستان‌های خلاصه‌شده به زبان انگلیسی، در قالب کتابی نفیس در بیش از پانصد صفحه، در آمریکا چاپ و روانه بازار کرده است.
اگر فردوسی، در اهتمامی سی ساله در توس کاخی بلند از نظم را پی افکند، رحمانیان در عصر کامپیوتر و در بروکلین نیویورک، چهار سال را صرف مصور کردن شاهنامه کرد. او می گوید: «فردوسی روایت‌های پیشین را جمع کرد و با تغییر در بیان و فرم، آن ها را به شعر درآورد. من هم همین کار را با نگاره‌ها، مینیاتورها و لیتوگراف‌های قدیمی کردم. آن‌ها را دیجیتال و تجزیه کردم و با ترکیبشان نگاره‌هایی تازه خلق کردم.»
رحمانیان می‌گوید در نقاشی صفحه مربوط به جمشید و نوروز بیش از ۵۰ قطعه و لایه از نقاشی های مختلف را روی هم قرارداده و ترکیب کرده که: «بخشی از نقاشی هندی است در رابطه با یک اسطوره دیگر. آتش سمت راست از چهار تا نسخه متفاوت و جداگانه گرفته شده. ارابه جمشید و آدم‌های دور و برش هم از شش یا هفت منبع متفاوت آمده اند.»
زجای مهی برتر آورد پای
به فر کیانی یکی تخت ساخت
چه مایه بدو گوهر اندر نشاخت
که چون خواستی دیو برداشتی
ز هامون به گردون برافراشتی
چو خورشید تابان میان هوا
نشسته بر او شاه فرمانروا
جهان انجمن شد بر آن تخت او
شگفتی فرومانده از بخت او
به جمشید بر گوهر افشاندند
مران روز را روز نو خواندند
سر سال نو هرمز فرودین
برآسوده از رنج تن، دل ز کین
بزرگان به شادی بیاراستند
می وجام و رامشگران خواستند
چنین جشن فرخ از آن روزگار
به ما ماند از آن خسروان یادگار
داستان نوروز در شاهنامه با جمشید شاه آغاز می شود. او که شاهی فرهمند است، هفتصد سال فرمانروایی می کند و در اوج موفقیتش فرمان ساخت تختی گوهرنشان را می‌دهد تا در روز اول بهار دیوان و پریان به هوا بلندش کنند و مردم پایکوبان، بر پادشاه گوهر بیافشانند. این جشن را روز نو یا نوروز خواندند.
کار ترجمه و تلخیص اشعار فردوسی در کتاب «شاهنامه:حماسه شاهان ایران زمین» به زبان انگلیسی را احمد صدری، استاد جامعه شناسی در کالج لیک‌فورست، در ایالت ایلینوی آمریکا انجام داده است. او می گوید که در نسخه شاهنامه تصحیح جلال خالقی مطلق، ابیات ۴۷ تا ۵۵ به نوروز و جمشیدشاه می پردازد.
احمد صدری می گوید وقتی مشغول کار ترجمه و تلخیص شاهنامه بود، بیش از عمق و عظمت اشعار، زبان فارسی تحسینش را برمی انگیخت: «در این دو سال تقریبا حالت جذبی داشتم، بیشتر از جنبه زبان فارسی. این خاصیت زبان فارسی است که تقریبا هزار سال است عوض نشده. یعنی ما به همان زبانی می‌توانیم بخوانیم که فردوسی هزار سال پیش در توس نوشته است. این حالت تقریبا در هیچ زبان دیگری نیست که آدم به زبان خودش یک شعر هزار ساله را بخواند، مگر این که متخصص باشد.»
احمد صدری و حمید رحمانیان از این که کتابشان در چاپ دوم همچنان محبوب است و فروش خوبی دارد خوشحالند. آنان می‌گویند هدفشان ارائه این شاهکار ادبی و حماسی فارسی، به انگلیسی زبان‌ها بوده تا به مدد واسطه تصویر و داستان های تلخیص شده، با شاهنامه آشنا شوند. صدری تاکید می‌کند نثری که در ترجمه اشعار به کار برده فاخر و در عین حال ساده است «چون در عین حال که قرار بود قابل فهم باشد، باید احترام به شاهنامه هم حفظ می شد. اما چون کتاب مصور است، فهم آن بخصوص برای بچه ها آسان می شود.»
حمید رحمانیان می گوید در این پروژه بیش از ۹۰ کتاب و حدود هشت هزار قطعه از صدها مینیاتور، لیتوگراف و نسخه متعلق به مغولان هند، آسیای میانه، ایران و امپراطوری عثمانی از قرن ۱۴ تا ۱۸ را به کار گرفته؛ یعنی همان قلمرو جغرافیایی که صحنه وقوع داستان های شاهنامه است، از چین تا دریای مدیترانه.
شاهنامه مصور به زبان انگلیسی را انتشارات کوانتاک لین پرس چاپ کرده است. این کتاب جزو ۷۵ کتابی است که به زودی در قالب نمایشگاه «هزار سال کتاب ایرانی» در کتابخانه کنگره به نمایش درمی آیند. نمایشگاه هزار سال کتاب ایرانی (۲۷مارس تا ۲۰ سپتامبر) سنت چاپ کتاب به زبان فارسی طی هزار سال گذشته، از نسخ مصور و منقوش تا کتاب های مدرن و امروزی از ایران، افغانستان، تاجیکستان، جنوب آسیا، آسیای مرکزی و قفقاز را در برمی گیرد.
ریشه های شاهنامه به زمان های طولانی قبل از نگارش آن باز می گردد. حکیم ابوالقاسم فردوسی، اسطوره ها و افسانه های فولکلوریک، تاریخ ایران و همچنین روایت های قدیمی در کتاب «خدای نامه» - متعلق به دوران ساسانی- را در شصت هزار بیت به نظم درآورده است. شاهنامه اکنون ۱۰۰۴ ساله است. بی دلیل نیست که کارشناسان می گویند نسبت دادن جشن نوروز به جمشیدشاه، از دوران بسیار قدیم و پیش از زمان فردوسی معمول بوده است.
جمشید، پادشاهی اسطوره‌ای که نامش در اوستا و متون پهلوی و اسلامی آمده و در شاهنامه فردوسی، فرزند طهمورث معرفی می‌شود که به دست ضحاک جان خود را از دست می‌دهد.
شاهنامه فردوسی به عنوان یکی از نمادهای ایران باستان، بر هفت سین نوروزی می نشیند و مایه غرور ایرانیان است و اکنون به همت مترجمان و هنرمندان و بهره گیری از تکنولوژی، ایرانی تبارهای نسل دوم مقیم خارج از کشور که خواندن به فارسی برایشان مشکل است، امکان خواندن آن را یافته اند.
حمید رحمانیان، فیلسماز و گرافیست، یکی از این هنرمندان است که قصه های شاهنامه را مصور کرده و کلاژهایش را در کنار داستان‌های خلاصه‌شده به زبان انگلیسی، در قالب کتابی نفیس در بیش از پانصد صفحه، در آمریکا چاپ و روانه بازار کرده است.
اگر فردوسی، در اهتمامی سی ساله در توس کاخی بلند از نظم را پی افکند، رحمانیان در عصر کامپیوتر و در بروکلین نیویورک، چهار سال را صرف مصور کردن شاهنامه کرد. او می گوید: «فردوسی روایت‌های پیشین را جمع کرد و با تغییر در بیان و فرم، آن ها را به شعر درآورد. من هم همین کار را با نگاره‌ها، مینیاتورها و لیتوگراف‌های قدیمی کردم. آن‌ها را دیجیتال و تجزیه کردم و با ترکیبشان نگاره‌هایی تازه خلق کردم.»
رحمانیان می‌گوید در نقاشی صفحه مربوط به جمشید و نوروز بیش از ۵۰ قطعه و لایه از نقاشی های مختلف را روی هم قرارداده و ترکیب کرده که: «بخشی از نقاشی هندی است در رابطه با یک اسطوره دیگر. آتش سمت راست از چهار تا نسخه متفاوت و جداگانه گرفته شده. ارابه جمشید و آدم‌های دور و برش هم از شش یا هفت منبع متفاوت آمده اند.»
جمشیدشاه و نوروز
همه کردنی ها که آمد به جایزجای مهی برتر آورد پای
به فر کیانی یکی تخت ساخت
چه مایه بدو گوهر اندر نشاخت
که چون خواستی دیو برداشتی
ز هامون به گردون برافراشتی
چو خورشید تابان میان هوا
نشسته بر او شاه فرمانروا
جهان انجمن شد بر آن تخت او
شگفتی فرومانده از بخت او
به جمشید بر گوهر افشاندند
مران روز را روز نو خواندند
سر سال نو هرمز فرودین
برآسوده از رنج تن، دل ز کین
بزرگان به شادی بیاراستند
می وجام و رامشگران خواستند
چنین جشن فرخ از آن روزگار
به ما ماند از آن خسروان یادگار
کار ترجمه و تلخیص اشعار فردوسی در کتاب «شاهنامه:حماسه شاهان ایران زمین» به زبان انگلیسی را احمد صدری، استاد جامعه شناسی در کالج لیک‌فورست، در ایالت ایلینوی آمریکا انجام داده است. او می گوید که در نسخه شاهنامه تصحیح جلال خالقی مطلق، ابیات ۴۷ تا ۵۵ به نوروز و جمشیدشاه می پردازد.
احمد صدری می گوید وقتی مشغول کار ترجمه و تلخیص شاهنامه بود، بیش از عمق و عظمت اشعار، زبان فارسی تحسینش را برمی انگیخت: «در این دو سال تقریبا حالت جذبی داشتم، بیشتر از جنبه زبان فارسی. این خاصیت زبان فارسی است که تقریبا هزار سال است عوض نشده. یعنی ما به همان زبانی می‌توانیم بخوانیم که فردوسی هزار سال پیش در توس نوشته است. این حالت تقریبا در هیچ زبان دیگری نیست که آدم به زبان خودش یک شعر هزار ساله را بخواند، مگر این که متخصص باشد.»
احمد صدری و حمید رحمانیان از این که کتابشان در چاپ دوم همچنان محبوب است و فروش خوبی دارد خوشحالند. آنان می‌گویند هدفشان ارائه این شاهکار ادبی و حماسی فارسی، به انگلیسی زبان‌ها بوده تا به مدد واسطه تصویر و داستان های تلخیص شده، با شاهنامه آشنا شوند. صدری تاکید می‌کند نثری که در ترجمه اشعار به کار برده فاخر و در عین حال ساده است «چون در عین حال که قرار بود قابل فهم باشد، باید احترام به شاهنامه هم حفظ می شد. اما چون کتاب مصور است، فهم آن بخصوص برای بچه ها آسان می شود.»
حمید رحمانیان می گوید در این پروژه بیش از ۹۰ کتاب و حدود هشت هزار قطعه از صدها مینیاتور، لیتوگراف و نسخه متعلق به مغولان هند، آسیای میانه، ایران و امپراطوری عثمانی از قرن ۱۴ تا ۱۸ را به کار گرفته؛ یعنی همان قلمرو جغرافیایی که صحنه وقوع داستان های شاهنامه است، از چین تا دریای مدیترانه.
شاهنامه مصور به زبان انگلیسی را انتشارات کوانتاک لین پرس چاپ کرده است. این کتاب جزو ۷۵ کتابی است که به زودی در قالب نمایشگاه «هزار سال کتاب ایرانی» در کتابخانه کنگره به نمایش درمی آیند. نمایشگاه هزار سال کتاب ایرانی (۲۷مارس تا ۲۰ سپتامبر) سنت چاپ کتاب به زبان فارسی طی هزار سال گذشته، از نسخ مصور و منقوش تا کتاب های مدرن و امروزی از ایران، افغانستان، تاجیکستان، جنوب آسیا، آسیای مرکزی و قفقاز را در برمی گیرد.
