شاهنامه فردوسی، برای ایرانیان نه تنها یکی از محبوبترین و شناخته شده ترین کتابها، که بخشی از نماد هویت فرهنگی و گشاینده راز و رمزهای اسطوره ای هویت ملی شان نیز هست.
با این همه، کمتر شهروند ایرانی فرصت آن را یافته شاهنامه را از آغاز تا پایان بخواند . هرچند کمتر ایرانی نیز یافت می شود که با رویدادهای اساطیری همچون نبرد رستم و سهراب، رستم و اسفندیار، داستان سیاوش و بیژن و منیژه، بیگانه باشد.
از این روست که چکیده ای از رویدادهای شاهنامه ای می تواند راهگشای آشنایی بیشتر مخاطبان فارسی زبان با کتاب بزرگی شود که هویت فرهنگی فلات ایران را بر مبنای ثبت رویدادهای اسطوره ای و تاریخی درآمیخته با افسانه های زبانزد مردم، قوام بخشیده است. گستره ای که از مرزهای کنونی ایران فراتر می رود.
بر بستر چنین نیازی، دانشوران ایرانی در صد سال گذشته برآن شده اند تا چکیده ای از بخش های شاهنامه را برای دوستداران کتاب فراهم آورند.
رویدادهای اساطیری همچون: رودررویی رستم با فرزند نادیده اش: سهراب. نبرد رستم و اسفندیار، چونان نماد نبرد آیین های کهن با پیام آوران دین و آیین نو، یا روایت ریخته شدن خون سیاووش که سنگینی سوگش برای ساکنان پنج هزار سال پیش بخارا و سمرقند و بعدها سراسر فلات ایران چنان بود که آیین سوگ سیاوش را همه ساله و با شکوه تمام برگزار کردند. آیینی که تا سیصدسال پس از اسلام همچنان بزرگ و باشکوه برگزار می شد و سپس به پیشنهاد خاندان بویه در شمال به آیین بزرگداشت امام حسین و عاشورا تغییر یافت.
حالا دکتر محمدابراهیم محجوب، استاد دانشگاه امیرکبیر تهران، کتاب «از چشم سیمرغ» (چکیده رویدادهای شاهنامه) را برای همین گروه از مخاطبان فارسی زبان تالیف کرده تا مخاطبان، بویژه نسل جدید بتواند برداشتی، هرچند موجز اما روشن و درست از رویدادهای شاهنامه داشته باشد؛ چرا که جهان شتابان امروزی با ورود اینترنت بیش از گذشته مردم را از فرصت کتابخوانی محروم کرده، و اینکه کاربران فزاینده اینترنت امکان و وقت کافی برای خواندن چنین کتابهای بزرگی را عملا ندارند. پس چنین کتاب موجزی راهکاری مفید و عملی برای مخاطبان زمانه است.
برتری عمده «از چشم سیمرغ» بر نمونه های پیشین خود، نه تنها در ارائه گزارش کامل شاهنامه است بلکه نموداری شدن شخصیت ها، رویدادها و روابط است. این نمودارها به خواننده یاری می دهد تا ارتباط میان شخصیت ها، رویدادها و جایگاه آنان در ساختار حوادث را بهتر دریابد.
این کتاب کم حجم، تقریبا همه رویدادهای مهم و سرنوشت ساز را همراه با شناساندن شخصیت های تاثیرگذار در رویدادهای اساطیری و تاریخی شاهنامه برای خوانندگان ثبت کرده است.
کتابهای پیشین، با همه مفیدبودنشان، تنها به بخش اساطیری شاهنامه بسنده کرده، رویدادهای تاریخی شاهنامه را حذف و آموزش و شناخت آن را به کتابهای تاریخی واگذار کرده اند.
مولف کتاب «از چشم سیمرغ» با آگاهی از حیاتی بودن و پیوستگی رویدادهای تاریخی شاهنامه، به درستی دریافته که گسست تاریخی، ذهنیت قومی ما را پریشان کرده و باید که چاره ای برایش یافت.
بازخوانی بخش های تاریخی شاهنامه یکی از این تلاشها بشمار می آید. چرا که خواننده ای که شاهنامه را خوانده، نیک می داند چه روایتهای بزرگ و ارزشمندی در بخش های تاریخی شاهنامه وجود دارد که برخوردار از کشش قصه ای، حاوی تجربه ای تاریخی اند که سودمند به حال حکومتیان و مردم اند.
چه کسی است که روایت تاریخی بهرام و لنبک آبکش را بخواند و عدالتجویی بهرام گور را ستایش نکرده و از غیاب چنین حاکمانی حسرت نخورده باشد؟
با این همه، کمتر شهروند ایرانی فرصت آن را یافته شاهنامه را از آغاز تا پایان بخواند . هرچند کمتر ایرانی نیز یافت می شود که با رویدادهای اساطیری همچون نبرد رستم و سهراب، رستم و اسفندیار، داستان سیاوش و بیژن و منیژه، بیگانه باشد.
از این روست که چکیده ای از رویدادهای شاهنامه ای می تواند راهگشای آشنایی بیشتر مخاطبان فارسی زبان با کتاب بزرگی شود که هویت فرهنگی فلات ایران را بر مبنای ثبت رویدادهای اسطوره ای و تاریخی درآمیخته با افسانه های زبانزد مردم، قوام بخشیده است. گستره ای که از مرزهای کنونی ایران فراتر می رود.
بر بستر چنین نیازی، دانشوران ایرانی در صد سال گذشته برآن شده اند تا چکیده ای از بخش های شاهنامه را برای دوستداران کتاب فراهم آورند.
رویدادهای اساطیری همچون: رودررویی رستم با فرزند نادیده اش: سهراب. نبرد رستم و اسفندیار، چونان نماد نبرد آیین های کهن با پیام آوران دین و آیین نو، یا روایت ریخته شدن خون سیاووش که سنگینی سوگش برای ساکنان پنج هزار سال پیش بخارا و سمرقند و بعدها سراسر فلات ایران چنان بود که آیین سوگ سیاوش را همه ساله و با شکوه تمام برگزار کردند. آیینی که تا سیصدسال پس از اسلام همچنان بزرگ و باشکوه برگزار می شد و سپس به پیشنهاد خاندان بویه در شمال به آیین بزرگداشت امام حسین و عاشورا تغییر یافت.
حالا دکتر محمدابراهیم محجوب، استاد دانشگاه امیرکبیر تهران، کتاب «از چشم سیمرغ» (چکیده رویدادهای شاهنامه) را برای همین گروه از مخاطبان فارسی زبان تالیف کرده تا مخاطبان، بویژه نسل جدید بتواند برداشتی، هرچند موجز اما روشن و درست از رویدادهای شاهنامه داشته باشد؛ چرا که جهان شتابان امروزی با ورود اینترنت بیش از گذشته مردم را از فرصت کتابخوانی محروم کرده، و اینکه کاربران فزاینده اینترنت امکان و وقت کافی برای خواندن چنین کتابهای بزرگی را عملا ندارند. پس چنین کتاب موجزی راهکاری مفید و عملی برای مخاطبان زمانه است.
برتری عمده «از چشم سیمرغ» بر نمونه های پیشین خود، نه تنها در ارائه گزارش کامل شاهنامه است بلکه نموداری شدن شخصیت ها، رویدادها و روابط است. این نمودارها به خواننده یاری می دهد تا ارتباط میان شخصیت ها، رویدادها و جایگاه آنان در ساختار حوادث را بهتر دریابد.
این کتاب کم حجم، تقریبا همه رویدادهای مهم و سرنوشت ساز را همراه با شناساندن شخصیت های تاثیرگذار در رویدادهای اساطیری و تاریخی شاهنامه برای خوانندگان ثبت کرده است.
کتابهای پیشین، با همه مفیدبودنشان، تنها به بخش اساطیری شاهنامه بسنده کرده، رویدادهای تاریخی شاهنامه را حذف و آموزش و شناخت آن را به کتابهای تاریخی واگذار کرده اند.
مولف کتاب «از چشم سیمرغ» با آگاهی از حیاتی بودن و پیوستگی رویدادهای تاریخی شاهنامه، به درستی دریافته که گسست تاریخی، ذهنیت قومی ما را پریشان کرده و باید که چاره ای برایش یافت.
بازخوانی بخش های تاریخی شاهنامه یکی از این تلاشها بشمار می آید. چرا که خواننده ای که شاهنامه را خوانده، نیک می داند چه روایتهای بزرگ و ارزشمندی در بخش های تاریخی شاهنامه وجود دارد که برخوردار از کشش قصه ای، حاوی تجربه ای تاریخی اند که سودمند به حال حکومتیان و مردم اند.
چه کسی است که روایت تاریخی بهرام و لنبک آبکش را بخواند و عدالتجویی بهرام گور را ستایش نکرده و از غیاب چنین حاکمانی حسرت نخورده باشد؟