انیمیشن کوتاه «شهاب‌سنگ» ساخته عاطفه خادم‌الرضا، سینماگر ایرانی کانادایی در جشنواره بین‌المللی فیلم تورنتو به نمایش درآمد.
کشته شدن مهسا امینی که در بازداشت گشت ارشاد بود، و اعتراضات سراسری ایران به ویژه مبارزات آزادی‌خواهانه زنان ایرانی، الهام‌بخش عاطفه خادم‌الرضا برای ساخت این اثر بود.
این سینماگر جوان در انیمیشن خود با رویکردی شاعرانه و تأثیرگذار، جنبش آزادی زنان ایران یا «زن زندگی آزادی» را به سرکوب اقلیت‌های جنسی و جنسیتی یا جامعه رنگین‌کمانی در این کشور پیوند می‌زند و از شرایط کنونی در ایران انتقاد می‌کند.
عاطفه خادم‌الرضا در گفت‌وگو با صدای آمریکا درباره انیمیشن شهاب سنگ و ویژگی‌های این انیمیشن کوتاه توضیحاتی داد.
- درباره داستان «شهاب سنگ» توضیح دهید، به چه موضوعی می‌پردازد ؟
شهاب‌سنگ یک مستند انیمیشن کوتاه با حسی سوررئال است. این اثر درباره این است که زندگی در کشوری مانند ایران برای یک زن یا عضوی از جامعه رنگین‌کمانی چقدر دشوار است.
شهاب سنگ درباره غم، قدرت، و امید است. در این اثر با به اشتراک گذاشتن یک داستان شخصی سعی کردم توجه را به موضوع‌های زن‌ستیزی و همنجس‌گراهراسی در ایران جلب کنم.
داستان درباره مرگ مرموز دوست همجنسگرای من در ایران است، و اینکه مرگ او چه تأثیری در زندگی من گذاشت و من را به یک کنشگر یا اکتیویست تبدیل كرد.
- چرا به سراغ چنین سوژه‌ای رفتید، درباره انگیزه خود توضیح دهید؟
این پروژه در مجموعه‌ای به نام «وایرال اینترونشن» («مداخله ویروسی») كه توسط جان گریسون مديريت می‌شود، ساخته شد. در همین دوران بود كه جنبش انقلابی «زن زندگی آزادی» در ایران با کشته شدن ژينا-مهسا امینی شکل گرفت.
مشاهده ایستادگی مردم در ایران که برای گرفتن حقوق انسانی خود مبارزه می‌کنند، به من قدرت و انگیزه داد تا با شجاعت بيشتری داستان فيلم «شهاب سنگ» را به اشتراک بگذارم.
من یک فيلمساز ايرانی کانادایی هستم و می‌دانم که چقدر سخت است در سرزمينی زندگی كنيد كه اجازه ابراز خود واقعی‌تان را نداشته باشيد، به ویژه به عنوان يك زن و يا شخصی از جامعه رنگين كمانی.
برای من، بازتاب این موضوع از طریق این فیلم خيلی اهمیت داشت. زیرا نشان می‌دهد که چطور يك داستان شخصی می‌تواند انعكاسی از مسائل بزرگتر و اساسی‌تر باشد، موضوعاتی مانند حقوق بشر، عدالت اجتماعی و آزادی شخصی.
مشخصا ایران تنها كشوری نيست كه در آن همجنس‌گراهراسی و تبعیض‌های جنسیتی وجود دارد. افراد زيادی در كشورهای مشابه با اين مسائل و بحران‌ها مواجه هستند و می‌توانند با موضوع فيلم همراه شوند.
در فرآیند ساخت فيلم «شهاب سنگ» اين امكان را داشتم كه از مشاوره فیلم‌سازان برجسته‌ای بهره‌مند شوم و اين موضوع به شکل‌گیری فیلم کمک زیادی کرد.
- به‌عنوان یک سینماگر زن ایرانی کانادایی، درباره جنبش «زن زندگی آزادی» توضیح دهید. چه نظری درباره این جنبش دارید؟
وقتي زير سلطه يك رژیم سرکوبگر زندگی می‌کنيد به این معنی است که باید برای بقا، خودتان را سانسور كنيد، به ویژه به‌عنوان یک زن يا فردی از جامعه رنگین کمانی، من حتی بعد از مهاجرت به کانادا، یک کشور آزاد، همچنان از انتقاد علیه رژیم ایران در فیلم‌های خود اجتناب می‌کردم، زیرا می‌خواستم بتوانم به ایران برگردم.
جنبش انقلابی «زن زندگی آزادی» به من آموخت که آزادی بهایی دارد که باید آن را پرداخت کنیم، و این واقعیت الهام‌بخش ساخت «شهاب سنگ» شد. این نخستین تجربه من از کاوش در آسیب‌های شخصی بدون خودسانسوری است.
- چرا عنوان شهاب سنگ را برای این انیمیشن کوتاه انتخاب کردید ؟
نام «شهاب سنگ» یک عنوان نمادین است و مضمون این مفهوم است که درست مانند شهاب سنگی که آرامش معمول آسمان شب را بر هم می‌زند، فیلم هم هنجارهای رایج سکوت و سرکوب را به قصد آغاز بحثی در جهت تغییر بر هم می‌زند.
- درباره تکنیک، پردازش، نکات هنری فیلم نیز توضیح دهید. از چه المان‌هایی استفاده کردید؟
به عنوان خالق «شهاب سنگ» هدفم بازتاب واقعیت بود. با این حال، باور دارم که واقعیت از دید هر فرد با دیگری متفاوت است، زیرا نحوه تفکر و تحلیل ما از واقعیت متفاوت است.
من تلاش کردم تا با ترکیب تصاویر انتزاعی با عناصر واقعی و تصاویر آرشیوی، دريافت خودم از واقعيت را به تصوير بكشم و احساساتم را منتقل کنم. برای اين‌کار از تکنیکی به نام روتوسکوپی استفاده کردم که بر روی هر فریم نقاشی می‌شود و سپس تصاوير را با تكنيك كلاژ در هم محو كردم.
علاوه بر این، من این افتخار را داشتم که با یک تیم درخشان همکاری کنم. باید از صمیم قلب از نوید فشامی (موزيسين)، شعله عالمی فابری و ساموئل کیهون لی (تهيه‌كنندگان)، جان گریسون (مجری طرح)، و تمام هنرمندانی که در این پروژه مشارکت داشتند، سپاسگزاری کنم.
- چه احساسی دارید که انیمیشن شما در جشنواره فیلم تورنتو اکران می‌شود؟
خيلی خوشحالم که جشنواره بين‌المللی تورنتو از فیلم پشتیبانی كرد. نمایش «شهاب سنگ» در این جشنواره نکات مثبت زیادی به همراه خواهد داشت، از جمله توجه بیشتر به وضعیت زنان و جامعه رنگین‌کمانی در کشورهایی مانند ایران.
بخصوص كه در سالگرد مرگ ژينا-مهسا امينی هستيم و شروع جنبش انقلابی زن زندگی آزادی، امیدوارم تماشاگران با دیدن این فيلم بتوانند نسبت به این چالش‌ها احساس همدلی و همراهی کند و باعث شود تا آنها از جنبش‌هایی که طرفدار برابری و عدالت هستند، حمایت کنند.
همچنین امیدوارم این فیلم باعث شود تا تماشاگران درباره وجود نظام‌های ناعادلانه، نه فقط در محل زندگی خود، بلکه در سراسر جهان پرسشگری كنند.
عاطفه خادم‌الرضا فیلم‌سازی را در سال ۱۳۸۴ با ساخت «کافه ۶۹» به صورت حرفه‌ای آغاز کرد. این فیلم در جشنواره‌های فیلم فجر و برلین اکران شد و سکوی پرتابی برای این سینماگر جوان بود. او در سال‌های اخیر فیلم‌های متنوعی را با موضوعاتی مانند مسائل زنان، مهاجرت، هویت، و تعلق و تجربیات انسانی است.
عاطفه خادم‌الرضا خود را فیلم‌سازی تجربی و مستقل می‌داند که پس از مهاجرت به کانادا توجه بیشتری به مسائل زنان و مهاجرت دارد و در آثارش بر موضوعات تمرکز دارد.
او اخیرا با همکاری تعدادی از هنرمندان ایرانی دیگر «کانون هنرمندان ایرانی فیلم و تئاتر برون‌مرز» را تشکیل داده‌اند.
عاطفه خادم‌الرضا از تمامی هنرمندان فیلم و تئاتر که به هر دلیلی ایران را ترک کرده‌اند، دعوت می‌کند که به این کانون بپیوندند. به گفته او، کنار هم بودن هنرمندان باعث می‌شود که آنها صدای بلندتری برای تغییراتی داشته باشند که می‌خواهند در ایران اتفاق بیافتد.
