جاوید رحمان، گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران ، روز دوشنبه ۲۹ اسفند در نشست شورای حقوق بشر در ژنو با اشاره به کشتن، زندانی کردن، ناپدیدسازی‌های اجباری، شکنجه، اذیت و آزار و تجاوز جنسی به معترضان از سوی نیروهای امنیتی گفت جمهوری اسلامی ممکن است «جنایت علیه بشریت» مرتکب شده باشد.
جاوید رحمان در ابتدای سخنان خود از میلیون‌ها زن و مرد ایرانی شرکت‌کننده در اعتراضات مسالمت‌جویانه به کشته‌شدن مهسا (ژینا) امینی قدردانی کرد و نوروز را به همه ایرانیان تبریک گفت.
آقای رحمان با انتقاد از مسئولیت‌گریزی، عدم شفافیت، و خودداری جمهوری اسلامی از پذیرش حداقل بی‌طرفی در پرونده مهسا (ژینا) گفت کشته شدن او منعکس‌کننده اذیت و آزار طولانی‌مدت زنان ایرانی از سوی جمهوری اسلامی است.
جاوید رحمان حجاب اجباری را نقض حقوق بنیادین و کرامت انسانی زنان خواند و گفت تمام ایرانیان خواهان پایان تبعیض جنسیتی هستند.
به گفته او، نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی از گلوله‌های جنگی، ساچمه، و پلاستیکی برای سرکوب معترضان استفاده کردند و در نتیجه سرکوب‌ها بیش از ۵۰۰ ایرانی از جمله ۷۰ کودک و نوجوان کشته شدند.
گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران در ادامه نسبت به افزایش شدید اعدام‌ها در ایران ابراز نگرانی کرد. او با اشاره به اجرای دست‌کم چهار حکم اعدام مرتبط با اعتراضات اخیر گفت ١٧ نفر دیگر در همین ارتباط به اعدام محکوم شده‌اند.
جاوید رحمان همچنین به «حملات شیمیایی هماهنگ» به مدارس دخترانه پرداخت.
او در بخش دیگری از سخنانش نسبت به سرکوب اقلیت‌های قومی و مذهبی و نیز وضعیت زندانیان دوتابعیتی ابراز نگرانی کرد.
- واکنش کشورها به گزارش جاوید رحمان
نماینده ایالات متحده در شورای حقوق بشر سازمان ملل متخحد با اشاره به تداوم سرکوب و آزار و اذیت معترضان و به‌ویژه زنان و ادامه حبس منتقدان از جمله روزنامه‌نگاران، از ماموریت جاوید رحمان پشتیبانی کرد.
او در بخش دیگری از سخنانش گفت از مسمومیت هزار و ۲۰۰ دانش‌آموز دختر در ایران وحشت‌زده است.
در ادامه واکنش‌ها، نمایندگان کشورهای اروپایی از جمله آلمان، بریتانیا، ایرلند، چک، بلژیک، هلند، و اتریش و همچنین کانادا و اسرائیل در سخنانی ضمن حمایت از گزارش و ماموریت جاوید رحمان خواستار پایان سرکوب معترضان، تضمین حقوق زنان و اقلیت‌های قومی و مذهبی، توقف فوری صدور و اجرای حکم اعدام، و توقف شکنجه زندانیان شدند.
اما نمایندگان جمهوری اسلامی و همچنین چین، کره شمالی، و ویتنام به انتقاد از گزارش جاوید رحمان پرداختند.
- درباره گزارش جاوید رحمان
گزارش تفصیلی جاوید رحمان ۱۹ اسفند ماه در دسترس عموم، از جمله اعضای شورای حقوق بشر سازمان ملل قرار گرفته بود.
جاوید رحمان، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران، در تازه‌ترین گزارش خود به شورای حقوق بشر سازمان ملل، با مستند کردن دستگیری‌‌های خودسرانه، اعدام‌ها، دادگاه‌های نمایشی، شکنجه و رفتار نامناسب با معترضان در ایران، از مقامات جمهوری اسلامی خواسته بود تا تمامی این رفتارها را متوقف کنند.
او در گزارش ۲۰ صفحه‌ای که متشکل از چهار بخش مقدمه و مروری بر فعالیت‌ها، اتفاقات قبل و بعد از کشته‌شدن مهسا (ژینا) امینی، فوری‌ترین نگرانی‌های حقوق بشری، و نتیجه‌گیری و توصیه‌ها است، به وضعیت حقوق بشر در ایران تا پایان سال ۲۰۲۲ پرداخته بود.
جاوید رحمان در نتیجه‌گیری گزارش نیز همانند سخنرانی امروز خود گفته بود سطح سرکوب‌ها، آزارها و نقض حقوق انسانی از جمله کشتار، زندانی، ناپدید شدن اجباری، شکنجه، تجاوز، آزار جنسی و تعقیب و آزار به حدی است که ممکن است در سطح جرایم بین‌المللی، به ویژه جنایت علیه حقوق بشر قرار گیرد.
