ساعت شش صبحگاه روز دوشنبه برابر با بیست و شش مهرماه نود و پنج، عملیات بازپس گیری شهر موصل از دست نیروهای داعش ، طبق برنامه ریزی های قبل، با فرمان نخست وزیر عراق حیدر العبادی، با حجم وسیع آتش نیروهای پیشمرگ از محور شرقی موصل (خازر) و محمور شمالی آغاز و این پیامی نظامی و سرّی به ارتش عراق (مستقر در جنوب شهر موصل) بود که آنها نیزدست به کار شوند.
به استناد کارشناسان نظامی حاضر در جنگ عراق، علیرغم برخی پیشروی نیروها در محورهای غربی و جنوبی، حمله به موصل با هدف باز ستاندن آن از داعش، کار آسانی نخواهد بود. به باور فرماندهان نظامی، داعش که دو سال قبل، موصل را به عنوان پایتخت نمادین خلافت اسلامی خود اعلام کرد، به این آسانی ها، آن را از دست نخواهد داد.
بر اساس گفته مقامات سیاسی و منابع محلی، توافق های اساسی بین جریانات سیاسی عراق و باز خوانی جزییات عملیات بازپس گیری موصل از دست داعش، به عنوان نقطه عطف توافق جریانات سیاسی این کشور، امکان ارائه تصویری تجسمی از آینده عراق را محتمل می کند.
جزییات عملیات موسوم به " موصل"
بر اساس اطلاعاتی که در اختیار رسانه قرار داده شده است، نیروهای حاضر در عملیات موصل متشکل از سه یگان مجزای نظامی داخلی و خارجی است
- - نیروهای ارتش عراق متشکل از یگان های پانزده و شانزده، نیروهای زره پوش فرماندهی موسوم به ۳۷، نیروهای ضد ترور عراق، پلیس استان نینوا، حشد شعبی (بسیج مردمی شیعه) و بسیج عشایری و نیروهای موسوم به واکنش سریع
- - نیروهای پشمرگ در قالب سه گردان مستقر در دشت نینوا، لشکر گولان، نیروهای ویژه موسوم به دو، نیروهای حمایتی کاوه و سپیلک، نیروهای ویژه هلگورد، سپاه بارزان، فرماندهی اربیل ، نیروهای موسوم به فرماندهی سفین ، هفتاد و هشتاد و تمام نیروهای تحت فرمان وزارت پیشمرگ
- - ائتلاف غربی ضد داعش به رهبری آمریکا شامل سی و شش کشور خارجی در عملیات موصل ،نیروهای عراق را در این عملیات یاری خواهند داد. نیروهای آمریکایی با حضورشش هزار نیروی زمینی و مشاور نظامی بیش از هشتاد درصد نیروی خارجی حاضر در عملیات موصل ، فرانسه با بیست و چهار فروند هواپیمای جنگی، پنج درصد و دیگر کشورها از جمله بریتانیا و کانادا، دیگر نیروهای حاضر در عملیات موصل خواهند بود.
بر اساس اطلاعاتی که مسول وزارت پیشمرگ اقلیم کردستان منتشر کرده است، آنها بر اساس توافق با حکومت مرکزی عراق، به هیچ نیروی نظامی خارجی دیگر از جمله ترکیه و ایران، اجازه حضوردر عملیات بازپس گیری موصل از دست داعش را نخواهند داد. با توجه اینکه ایران در قالب نیروهای مسلح حشد شعبی (بسیج مردمی شیعه) در حالتی نیمه آشکارا در جنگ موصل حضور دارد، شاید این فرمان بیشتر شامل ترکیه باشد تا ایران.
سه پایگاه اصلی نظامی، سرپرستی و کنترل عملیات موصل را در اختیار دارند
- - پایگاه باشیک که ترکیه و نیروهای بسیج وطنی سنی عراق در آن حضور دارند
- - پایگاه اربیل که فرماندهان پیشمرگ و مشاوران نظامی آمریکایی بخشی از عملیات را فرماندهی می کنند
- - پایگاه گیاره که فرماندهان ارشد عراق به کمک دیگر آمریکاییان حاضر در عراق، بخشی دیگر از عملیات موصل را هدایت خواهند کرد
در دو سال گذشته، هزینه هر روز جنگ با داعش در عراق، دوازده میلیون دلار بوده که دراین رابطه هزینه جنگ موصل نیز، دو میلیارد دلار تخمین زده شده است.
برآوردهای خسارت های انسانی جنگ موصل در مورد پناهجویانی که این شهر را ترک خواهند کرد، پانصد هزار آواره است که برای آنها سه کمپ آوارگان در اطراف شهر اربیل، آماده شده است
تدابیری که داعش برای مقابله با حمله به موصل اندیشیده است
از موصل خبر می رسد، داعش خود را برای جنگی تمام عیار آماده کرده است
یک روز قبل از آغاز عملیات آزاد سازی موصل، داعش با انتشار ویدئویی، سیزده شهروند موصلی را به اتهام جاسوسی برای نیروهای موسوم به بسیج وطنی اعدام کرد. داعش گفت : آنها روی دیوار شهرحرف " میم " را به نشان مقاومت نگاشته اند
آنطور که شهروندان موصل از داخل این شهر با فضای خارج در ارتباط بوده اند، داعش خود را برای جنگی سخت آماده کرده است.
منجنیق های حاوی مواد آتش زا و مواد منفجره، بطری های ویژه با مخلوط اکسیژن و کلر، آموزش و آماده کردن کودکان برای انجام عملیات های انتحاری، تانکرهای سیار مملو از مواد منفجره، درون های حامل بمب های دست ساز و بالن های دست ساز قابل احتراق، ابزاری هستند که داعش علاوه بر ادوات جنگی که در دست دارد، در جنگ موصل از آنها بهره خواهد گرفت
داعش در موصل و اطراف آن، راهکارهایی برای کم کردن تاثیرحضور هواپیماهای جنگی اندیشیده است. از شب گذشته، نیروهای داعش، با آتش زدن نفت سیاه در گودال هایی که از پیش آماده کرده بودند، آسمان موصل را با دودی سیاه پوشانده و آزادی عمل را تا حدی از نیروهای هوایی ارتش عراق و هم پیمان گرفته اند.
داعش، امروز با انتشار بیانیه ای خطاب به نیروهای خود اعلام کرده که تا آخرین نفس مقاومت خواهند کرد. در بخشی از بیانیه خطاب به نیروهای داعش آمده است " برادران مجاهد، به هیچ قیمتی عقب نشینی نخواهند کرد. عقب نشینی تنها با فرمان خلیفه خواهد بود و هرکسی از فرمان سرپیچی کند به سزای عملش خواهد رسید"
برخی شهروندان موصلی که جرات ارتباط با خارج از این شهررا داشتند، به رسانه های منطقه گفته اند، آنچه نیروهای داعش بدان دلخوش است، تونل های وسیعی در زیر سطح شهر موصل است که آنها را از حملات هوایی در امان خواهد داشت. داعش در دو سال گذشته، راههای ارتباطی بسیاری ازمناطق استان نینوا به دیگر مناطق را با حفر خندق، مسدود کرده و این پیشروی نیروهای پیشمرگ و ارتش عراق به داخل مناطق تحت کنترل داعش در استان نینوا را با مشکل مواجه کرده است.
داعش حتی از شهروندان عادی موصل، برای حفر خندق ها بهره گرفته است.
جنگ موصل و منافع جریانات سیاسی عراق
کارشناسان نظامی حاضر در جنگ موصل می گویند، با شناختی که ازشیوه جنگ و مقاومت داعش مبنی بر ایدئولوژی حاکم بر ذهنشان دارند، به این آسانی ها عقب نخواهد نشست. بنابراین جریانات سیاسی حاضر درجنگ موصل، هرکدام نسبت به منافع طرف های خود و با نیم نگاهی به آینده عراقِ پس از داعش، حاضر به دادن هزینه با شرکت در جنگ داعش شده اند.
یک مقام عالیرتبه سیاسی اقلیم کردستان که نخواست نامشان فاش شود به صدای آمریکا می گوید، توافق های نهایی بین جریانات سیاسی عراق بویژه حکومت مرکزی این کشور و اقلیم کردستان، برای آینده عراق اتخاذ شده است و جزییات آن در سفر دوهفته پیش هیات سیاسی اقلیم کردستان به سرپرستی مسعود بارزانی به بغداد، مورد گفتمان اصلی بوده است. بر اساس توافقها، نیروهای پیشمرگ تنها در عملیات بازپس گیری موصل حضور خواهند داشت و از استقرار نیروهایشان در موصل پس از داعش امتنا خواهند کرد.
بر اساس آنچه از فضای گفتمان و توافقات بین مقامات عالیرتبه جریانات سیاسی عراق که در رسانه های این کشور از آن می گویند، شیعیان و کردها دربازتعریف نقشه سیاسی عراق، به نقطه واحدی دست یافته اند. این در حالی است که چند روزپیش نیز، یکی از مقامات عالیرتبه سپاه پاسداران ایران نیز با اشاره به وضعیت سیاسی کنونی عراق، به تغییرات در نقشه این کشور اذعان کرده است. صاحبنظران سیاسی بر این باورند که نقطه نظرات سیاسی ایران به عنوان بازیگر اصلی خارجی در عراق، در آینده این کشورتاثیر گذارند.
بر اساس توافقات منتشر نشده، نیروهای پیشمرگ ازمناطق کردنشین بویژه شهر کروک که پیشتردر حوزه جغرافیای حکومت مرکزی عراق بود و پس از ظهور داعش به دست نیروهای کرد افتاده اند، عقب نشینی نخواهند کرد. این را مسعود بارزانی، رییس اقلیم کردستان نیز در جمع خبرنگاران حاضر در یکی از جبهه های جنگ موصل نیز عنوان کرد. بر اساس ماده ۱۴۰ قانون اساسی عراق، قرار بود در مناطق کرد نشین تحت کنترل حکومت عراق (موسوم به مناطق مورد مناقشه) رفراندوم برای استقلال برگزار شود.
با این توضیحات و به استناد برخی تحلیلگران سیاسی، عملیات بازپس گیری موصل، شاید سمبل تغییرات در نقشه آینده سیاسی عراق باشد. پیش بینی که احتمال وقوع آن با حضور همه جریانات سیاسی اعم از سنی ها، کردها و شیعیان با تمام اختلافات در روند سریع آزاد سازی موصل، قوت می گیرد.
