بلافاصله بعد از نهایی شدن توافق با ایران، جان کری وزیر امور خارجه آمریکا و همتای بریتانیایی اش ویلیام هیگ دست به کار تهیه طرح گذار سیاسی برای پایان دادن به جنگ در سوریه شدند.
ایران حامی اصلی حملات ارتش سوریه به مخالفان دولت است، و قصد خود برای تأثیرگذاری بر گفتگوهای صلح سوریه – که قرار است ژانویه ۲۰۱۴ در ژنو برگزار شود – علنی کرده است.
حسین امیرعبداللهیان معاون وزیر امور خارجه ایران می گوید نمی توان تهران را از این گفتگوها حذف کرد: «بدون تردید، جمهوری اسلامی ایران نقشی فعال و سازنده در حل مسأله سوریه از طریق سیاسی خواهد داشت.»
با این حساب، توافق هسته ای ژنو برای محدود کردن برنامه هسته ای ایران چطور می تواند بر تمایل آن کشور به همکاری در زمینه سوریه اثر بگذارد؟
جان کری وزیر امور خارجه آمریکا گفت انتخاب ایران برای «بازپیوستن به جامعه ملل جهان» گام نخست و مهمی در زمینه ایفای نقشی سازنده تر در منطقه است:
«منصفانه است اگر بگوییم انتخاب های ایران مانع عمده، و نگرانی های امنیتی بسیار بزرگی برای دوستان ما در منطقه – اسرائیل، کشورهای حاشیه خلیج [فارس] و دیگران به بار آورده؛ و طبعاً آنها هم دست به انتخاب هایی زده اند که برخلاف ثبات در منطقه بوده است.
به گفته آدام ارلی سفیر پیشین ایالات متحده، حمایت تهران از ارتش بشار اسد به آن کشور کمک می کند تا نفوذ خود را در منطقه افزایش دهد، و همچنان به گروه مسلح اسلامی حزب الله کمک برساند – و به این ترتیب در رقابت با دشمنان عمدتاً سنی اش در منطقه دست بالا را داشته باشد: «حمایت از بشار اسد همانقدر برای بقای رژیم ایران حیاتی است که تولید سلاح هسته ای.»
آقای کری از ژنو یکسره به لندن رفت تا با ویلیام هیگ وزیر امور خارجه بریتانیا درباره نحوه کمک مخالفان اسد به تشکیل یک دولت گذار گفتگو کند.
ائتلاف اصلی مخالفان دولت سوریه می گوید در گفتگوهای ژنو شرکت خواهد کرد، اما هر گونه نقشی را برای بشار اسد در آینده رد می کند. به نظر ایاد قدسی، معاون موقت وزیر خارجه ائتلاف مخالفان اسد، احتمال نمی رود گفتگو با دولت به نتایج مثبتی بیانجامد:
«نشستن و گفتگو کردن با رژیم سوریه روندی بی فایده است. کار بیهوده ای است که هیچ حاصلی به بار نمی آورد.»
از سوی دیگر، دولت دمشق می گوید در مذاکراتی که هدفش سرنگونی رئیس جمهوری است شرکت نخواهد کرد. به باور اکبر احمد استاد دانشگاه آمریکایی، دولت آقای اسد می تواند عامل ثبات در کشور باشد و جلوی ایجاد یک جنگ تمام عیار فرقه ای را بگیرد: «می توانید ببینید که در کشوری مثل سوریه، یک رهبر قدرتمند، یک دیکتاتور، تنش ها را مهار می کند. و وقتی دیکتاتور قدرتش را از دست بدهد – مثل آن وضعی که در عراق شاهدش بودیم – کشوریکباره به جهنم تبدیل می شود.»
مقامات ایالات متحده و روسیه، که روز دوشنبه به منظور آمادگی برای گفتگوهای صلح سوریه در ژنو دیدار می کنند هم به بررسی هزینه های انسانی جنگ داخلی سوریه – از جمله رسیدگی به نیازهای بیش از دو میلیون پناهنده سوری خواهند پرداخت.
