ششمین روز از ششمین دور مذاکرات هستهای ایران و قدرتهای جهانی موسوم به گروه ۱+۵، روز دوشنبه با دیدار دو جانبه کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در وین پایتخت اتریش آغاز شد.
بر اساس توافق موقت هستهای آذر ماه سال ۱۳۹۲، دو طرف در تلاش هستند پیش از پایان مهلت ۶ ماهه مورد توافق، به یک توافق جامع و نهایی بر سر برنامه هستهای ایران برسند و به بیش از یک دهه اختلاف پایان دهند.
برخی از دیپلماتهای نزدیک به مذاکرات گفتهاند غنیسازی و تعداد سانتریفیوژهای مورد درخواست ایران در قبال لغو کامل تحریمهای اقتصادی، همچنان یکی از موارد اختلاف است.
آلن ایر، سخنگوی فارسی زبان وزارت امور خارجه ایالات متحده، روز دوشنبه در گفتگوی اختصاصی با نیلوفر پورابراهیم خبرنگار اعزامی بخش فارسی صدای آمریکا به وین، محل برگزاری مذاکرات، با بیان این که نمیتواند جزئیات مذاکرات را با رسانهها مطرح کند، گفت «هنوز شکافهای عمده سر جایشان باقی است.»
مشروح گفتگوهای صدای آمریکا با آلن ایر به شرح زیر است:
صدای آمریکا: ۶ روز از دور جدید گفتگوهای هستهای گذشته است، ارزیابی شما از این دوره از مذاکرات تا به این جا چیست؟
آلن ایر: الان در وسط آن هستیم. کارشناسان در تعطیلات آخر هفته با همدیگر ملاقات کردند. امروز در سطوح مختلف، هم مدیران سیاسی و هم کارشناسان دیدارهایی بود. یعنی همه تلاش میکنند تا قبل از ضرب الاجل به یک توافقی برسیم؛ ولی صاف و پوست کنده باید بگویم که هنوز شکافهای عمده سر جایشان باقی است.
صدای آمریکا: این شکافها بیشتر در چه زمینههایی هستند؟
آلن ایر: همانطور که میدانید من نمیتوانم به جزئیات خاص این مذاکرات بپردازم، ولی آنچه میتوانم بگویم این است که هنوز روشن نیست که آیا ایران تصمیم گرفته اقدامات لازم را انجام دهد تا به جامعه جهانی نشان بدهد که ماهیت برنامه هستهای اش صرفاً صلحآمیز است و خواهد بود. اگر ایران راضی باشد این کار را بکند ... ما میتوانیم قبل از ضرب الاجل (تعیین شده در توافق موقت آذرماه سال گذشته) به توافق برسیم.
صدای آمریکا: آیا شما تغییری در مواضع ایران می بینید؟ در این چند روز از دیپلماتهای مختلف نقل میشود این مذاکرات خیلی کند پیش میرود و این که تغییر موضعی هم از جانب ایران نمیبینیم؟
آلن ایر: بطور کلی شما نباید فراموش کنید که همان شعاری که همه ما میدهیم، یعنی تا بر سر کل توافق به توافق نرسیدهایم، بر سر اجزای مختلف هیچ توافقی وجود ندارد. یعنی در مورد موضوعات مختلف سعی میکنیم که فاصله دیدگاهها را کمتر کنیم، ولی تا به یک توافق نهایی و جامع نرسیدهایم، توافق بر اجزای مختلف اصلاً مهم نیست.
صدای آمریکا: یعنی هنوز روی کلیات هم اختلاف هست؟
آلن ایر: نه، در سطوح مختلف صحبت میکنیم؛ یعنی هم راجع به موضوعات کلی صحبت میکنیم و هم در خود نگارش متن توافق، یعنی تلاش برای کمتر کردن این پرانتزها.
صدای آمریکا: برخی صحبتهای یک مقام ارشد آمریکایی در ابتدای این مذاکرات، مبنی بر عدم تمدید خودکار ۶ ماهه این مذاکرات، را اینطور تعبیر کردند که آمریکا دارد تهدید میکند که مذاکرات بعد از این تمدید نخواهد شد و در واقع به ایران اولتیماتوم میدهد. آیا چنین حسی وجود دارد؟ آیا امکان تمدید مذاکرات بعد از این ۶ ماه وجود دارد؟
آلن ایر: نه این سوء تعبیر است؛ شما نباید همه آن چیزهایی که در رسانهها میخوانید را باور کنید. این فقط واقعیت است که بطور خودکار این توافق تمدید نمیشود، و فقط با توافق همه طرفهاست که این توافق قابل تمدید است.
الان تمرکز ما فقط و فقط بر رسیدن به یک توافق جامع است و الان اصلاً به فکر تمدید کردن یا تمدید نکردن این مهلت نیستیم.
صدای آمریکا: دور قبل که با هم صحبت کردیم، شما گفتید امیدواریم در همین دوره (۶ ماهه) به توافق برسیم، یعنی تا پیش از مهلت ۲۰ ژوئیه (۲۹ تیرماه). آیا همچنان امیدوار هستید؟
آلن ایر: مسئله خوشبینی و بدبینی نیست، (مسئله) واقع بینی است. ما مصمم هستیم که سنگ تمام بگذاریم تا به یک توافقی برسیم. آنچه قبلا به شما عرض کردم کماکان درست است. ادعای ایران این است که برنامه هستهای ایران صرفاً صلحآمیز است. مقام رهبری فتوا را صادر کرده، یعنی در مورد حرام بودن سلاحهای کشتار جمعی. ولی آنچه روشن است، از تقریباً سال ۱۳۸۲ طبق نظر نهاد ذیصلاح، یعنی آژانس بینالمللی انرژی اتمی، عدم پایبندی ایران به تعهدات هستهای (خود) محرز شده؛ از این نظر، برای همین علت، پرونده هستهای ایران از آژانس ارجاع شده به شورای امنیت (سازمان ملل متحد).
الان به یک وضعیتی رسیدهایم که اینجا هستیم، در وین، و سعی میکنیم بطور مسالمتآمیز به توافقی برسیم و این بحران را حل کنیم. همانطور که عرض کردم الان ایران بر سر یک دوراهی قرار دارد و واقعاً اگر نیت دارد به دنیا نشان دهد که ماهیت برنامه هستهای اش واقعاً صلح امیز است، رسیدن به یک توافق امکانپذیر است و انشالله این اتفاق هم بیافتد.
صدای آمریکا: رئیس سازمان انرژی اتمی ایران گفته بود ایران حاضر است تغییراتی در ساختار راکتور آب سنگین اراک بدهد تا نگرانیها را برطرف کند. آیا پیشنهادات ایران مورد پذیرش قرار گرفته، یا همچنان اراک یکی از موضوعات مورد اختلاف است؟
آلن ایر: بله اظهارات ایشان را خواندیم؛ ولی همانطور که قبلا عرض کردم، راجع به اجزای مختلف این مذاکرات نمیتوانم رسانهای صحبت کنم. در مورد راکتور اراک، اگر ایران راضی باشد اقدامات لازم را انجام بدهد، عالی است؛ ولی همانطور که قبلا شعار دادیم، تا به یک توافق کلی، که مرضیالطرفین باشد، (نرسیدهایم) توافق بر سر اجزای مختلف معنا ندارد.
بعضیها در مورد زیادهخواهی صحبت میکنند، ولی ما پیشنهادهای معقول و قابل راستیآزمایی و دست یافتنی روی میز گذاشتیم که اگر واقعا ایران قصد دارد به دنیا نشان بدهد که برنامه هستهای اش صرفاً صلحآمیز است، این عالی است، از این چه بهتر. این زیادهخواهی نیست. این فقط این است که در میان تمام کشورهای عضو ان پی تی، ایران به تعهدات هستهای عمل نکرده و درخواست ما، یعنی جامعه جهانی، فقط و فقط این است که ایران مثل همه اعضای ان پی تی به تعهدات خود پایبند باشد و شفاف باشد تا این نگرانیهای جامعه جهانی برطرف شود.