برای درک درستی از قدرت نظامی ایران پیش از انقلاب، بهتر است نگاه دقیقی به چرخه زمانی دهه ۵۰ داشته باشیم. در دهه ۵۰ خورشیدی و مطابق با برنامه مدرن‌سازی ایران و تبدیل ایران به قدرت نظامی اول منطقه، تجهیز و بهینه‌سازی نیروهای نظامی ابتدای دهه در دستور کار قرار گرفت. در سال ۱۳۴۸ ایران ۱۶۱ هزار نیروی نظامی داشت که در سال ۱۳۵۷ این آمار به ۴۱۵ هزار نفر رسید.
تا پیش از انقلاب، نیروهای نظامی ایران تعریف متعارف داشت. پس از انقلاب، و با تشکیل سپاه و بسیج، در اصل سه شاخه و در مقطعی نیروهای نظامی ایران دوشاخه شد. عنوان «شبه‌نظامی» هم اضافه شده که می‌شود سپاه پاسداران انقلاب اسلامی. مشکل هم این جاست که هیچ‌کدام از فعالیت‌های نظامی مرتبط با سپاه قابل دسترسی نیست. از بودجه گرفته تا نحوه اختصاص بودجه.
این جا در این بخش ولی می‌توانیم به چیزی نگاه کنیم که ایران در زمان انقلاب یا پیش از انقلاب بود و قرار بود باشد. در سال ۱۳۵۷ پس از پیروزی انقلاب، انقلابیون توافق نظامی ایران با آمریکا که بسته‌ای معادل ۱۲ میلیارد دلار بود را لغو کردند. قرار بود طبق آن توافق ظرف چهار تا پنج سال، ایران به قدرت نظامی اول منطقه تبدیل شود. در صورت اجرای آن قرارداد، ایران صاحب چنین قدرت نظامی می‌شد:
- ۱۶۰ فروند جنگنده اف-۱۶ به ارزش سه و نیم میلیارد دلار،
- هفت بوئینگ تجسسی آواکس مجهز به رصد رادار به ارزش ۱.۳ میلیارد دلار،
- دو ناوشکن جنگی به ارزش ۱.۴ میلیارد دلار،
- ۲۰ فروند جنگده اف-۴ به ارزش ۵۰۰ میلیون دلار،
- ۴۰۰ موشک فونیکس به ارزش یک میلیارد دلار برای پایگاه دریایی چابهار.
ایران همچنین از بسته خرید نظامی از سوی اروپا هم خارج شد که معادل سه میلیارد دلار بود و اصلی‌ترین طرف‌های آن بریتانیا و آلمان غربی آن زمان بودند. آن بسته شامل ساخت کشتی، تجهیز نیروی دریایی، تانک و موشک و زیردریایی‌های کوچک ساخت آلمان غربی بود.
در حوزه نیروی هوایی، در حال حاضر وضعیت ایران در این حالت است:
- اف-۱۴ خریداری شده پیش از انقلاب که بین ۴۰ تا ۴۳ فروند آن هنوز فعال است.
- میگ-۲۹ ساخت روسیه که در سال ۱۹۹۱ خریداری شده و بین ۴۰ تا ۴۴ فروند آن فعال است.
- اف-۴ خریداری شده پیش از انقلاب که حدود ۶۴ فروند آن فعال است.
- اف-۵ خریداری شده پیش از انقلاب که حدود ۶۰ فروند آن فعال است.
- چنگدو-جی۷ چین ۲۴ فروند.
- میراژ اف-۱ فرانسه، ۲۳ فروند.
و اگر به قدرت فعلی نیروی دریایی ایران که نگاه کنید، می‌بینید که این بخشی است که اختلاف جدی کیفیت و کمیت بین دو دوره مورد مقایسه سال ۵۷ و سال ۱۴۰۰ را نشان می‌دهد.
نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران و یا سپاه، قایق‌های تندرو دارد ولی خبری از ناو جنگی و یا ناو هواپیمابر نیست.
تحریم‌هایی که از سال ۱۹۹۲ میلادی از سوی آمریکا و در دولت بیل کلینتون وضع شد خرید و فروش و به روزرسانی تسلیحاتی جمهوری اسلامی رو با مشکل جدی روبرو کرد. این تحریم‌ها با قطعنامه ۲۲۳۱شورای امنیت بیشتر شد. همان قطعنامه‌ای که دولت قبلی آمریکا در زمان دونالد ترامپ می‌خواست آن را به اجرا گذارد.
به دلیل دو مورد قبلی که اشاره شد، جمهوری اسلامی پس از پایان جنگ با عراق بر تولید موشک متمرکز شد و به ویژه در یک دهه گذشته روی پهپاد متمرکز شده و تولیدات خود را در آن زمینه هم گسترش داده و هم به گروه‌های نیابتی خود در یمن، عراق، لبنان و سوریه می‌دهد. توان پهپادی هم از دیگر مواردی است که ساخت و توزیع آن از سوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی انجام می‌شود.
