تشدید آلودگی هوا وضعیت کلان‌شهرهای ایران از جمله تهران، اصفهان، و اهواز را در شرایط بحرانی قرار داده است. یک مقام «سلامت و محیط زیست» شهرداری تهران با اعلام شمار مرگ و میر ناشی از تنفس آلاینده‌ها در سال‌های پیشین، فاش کرده که «دو نیروگاه از مازوت استفاده می‌کنند.»
بر اساس گزارش خبرگزاری ایرنا در روز یک‌شنبه ۱۲ آذر، اصفهان برای چهارمین روز متوالی در «وضعیت قرمز» قرار دارد و پیش‌بینی شده که «به دلیل پایداری جوی، فردا نیز هوا «برای عموم ناسالم» باشد.
به گزارش سامانه پایش کیفی هوای کشور، هوای روز یک‌شنبه در اهواز و سوسنگرد، دو شهر خوزستان در «وضعیت ناسالم و قرمز» قرار دارد اما با این حال خبرگزاری فارس گزارش داده که «تصمیمی برای تعطیلی مدارس در روزهای آلوده» گرفته نشده است.
بنا بر گزارش‌های رسمی، مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران، در جلسه این شورا با تأکید بر «نارضایتی شدید» شهروندان تهرانی، گفت: «فارغ از اینکه چه دستگاه و مرجعی مقصر آلودگی هواست، واقعیت این است که تهران هوای آلوده دارد و شهروندان این هوا را استشمام می‌کنند.»
به گفته او، «بسیاری از بزرگسالان و سالمندان نیز همانند کودکان دچار مشکلات جدی شده‌اند» و در حالی که روند تغییر ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون، «بسیار بیشتر از حد مجاز است.»
پیرهادی با اعلام این که «از ۱۶ نیروگاه کشور، ۱۴ نیروگاه مازوت مصرف می‌کنند»، فاش کرد که در زمستان گذشته «در نیروگاه‌های اطراف تهران مازوت‌سوزی انجام شده» و «اسناد و مدارک» آن نیز وجود دارد.
او با اشاره به این که نماینده پخش و پالایش در جلسه استانداری «رسما اعلام کرد که دو نیروگاه از مازوت استفاده می‌کنند»، گفت که بر اساس «جدیدترین گزارش وزارت بهداشت، « در سال ۱۴۰۰ تعداد مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا در تهران شش هزار و ۳۹۸ نفر بوده است.»
بنا بر اطلاعیه اداره آموزش و پرورش شهر تهران، کلاس‌های مقاطع «ابتدایی، متوسطه اول، و مدارس استثنایی» در روز دوشنبه ۱۳ آذر «غیرحضوری» خواهد بود.
شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، روز یک‌شنبه ۱۲ آذر اعلام کرده که ۱۰ منطقه پایتخت در «وضعیت قرمز» قرار دارد.
سازمان هواشناسی ایران روز شنبه نیز با اعلام «انباشت و افزایش غلظت آلاینده‌ها» و «کاهش کیفیت هوا در حد ناسالم» هشدار داده بود که در صورت مهار نشدن منابع آلاینده وضعیت هوا تا چهارشنبه به شرایط «بسیار ناسالم» می‌رسد.
سعید ارکان‌زاده، روزنامه‌نگار ساکن تهران، در شبکه اجتماعی ایکس وضعیت پایتخت را چنین توصیف کرده است: «در این روزهای اوج آلودگی هوا که همه‌جا گرد مرگ پاشیده‌اند، اردوگاه بودن تهران ملموس‌تر از همیشه است. شهری ایستاده بر زیبایی ویران‌شده گذشته، غرقاب فساد و آزار و نابرابری، با مردمانی که شبانه‌روز جان می‌کنند و جلو نمی‌روند؛ می‌دوند و فروتر می‌روند؛ بی معاش، بی هوا، بی امید زندگی.»
جواد حیدریان، روزنامه‌نگار از مشاهدات خود درباره آلودگی هوا در ۱۰ منطقه تهران نوشته و با اشاره به کم بودن تردد خودروها، شدت آلودگی هوا را با مصرف مازوت مرتبط دانسته است.
او با بیان این که «مازوت کثیف‌ترین مشتقات نفت است»، تأکید کرده که دولت جمهوری اسلامی این ماده «سرشار از گوگرد و کشنده» را «به حلق ملت می‌فرستد.»
احمد زیدآبادی، روزنامه‌نگار، هم «این سطح از آلودگی مرگبار و عیان در پایتخت را» یک «برهان قاطع» برای «اثبات بی‌کفایتی و سوءمدیریت در اداره امور مملکت» دانسته است.
منصور سهرابی، کارشناس محیط زیست پیش از این در گفت‌وگو با صدای آمریکا با بیان این که مشکل آلودگی هوا دهه‌ها است در ایران وجود دارد، گفته که این وضعیت رفته رفته «بد و بدتر» شده و حل آن اراده‌ای می‌خواهد که وجود ندارد.
