علیرضا رئیسی، معاون بهداشت دولت حسن روحانی، در گفتگو با وب سایت «خبرآنلاین»، مطالبی را در مورد تأخیر در اعلام ورود ویروس کرونا به ایران و مانع‌تراشی در واردات واکسن مطرح کرد و گفت: دلیل اعلام نشدن به موقع ورود کرونا به ایران، «نداشتن تست» بود.
او افزود که اعلام ورود ویروس کرونا به ایران، «یک روز» بعد از ورود اولین تست به ایران بود.
پیشتر رئیس سازمان پدافند غیرعامل ضمن اذعان این موضوع که ورود کرونا به ایران با تأخیر اعلام شد، گفته بود: «کرونا را زمانی کشف کردیم که چند فوتی داشتیم.»
غلامرضا جلالی افزوده بود که این موضوع، یعنی «سیستم دیده‌بانی سلامت ما مرخص است.»
وی همچنین گفته بود که به سعید نمکی، وزیر بهداشت وقت، اعلام کردیم تا قم را قرنطینه کند اما او در پاسخ گفت که «قرنطینه برای ۷۰۰ سال پیش است.»
علیرضا رئیسی نیز معتقد است قرنطینه قم یا گیلان تأثیری نمی‌توانست داشته باشد چرا که ویروس ممکن بود در نقاط دیگر پخش شده باشد.
او در‌مورد علت اعلام نشدن آمار صحیح مرگ و میر ناشی از کرونا گفت که «ساختاری» در این رابطه وجود نداشت.
معاون بهداشت دولت حسن روحانی در‌مورد تأخیر چندین ماهه واکسیناسیون کرونا در ایران که جان ده‌ها هزار نفر را گرفت، گفت: «نه در آزمایش‌های بالینی شرکت می‌کردیم و نه خودمان تولید می‌کردیم.»
مقامات جمهوری اسلامی در آن زمان با بهانه اینکه مردم «موش آزمایشگاهی» نیستند، برخلاف کشورهای دیگر از جمله امارات متحده عربی در آزمایش‌های بالینی شرکت نکرد. با این حال، واکسن داخلی «برکت»، نخستین واکسنی بود که در ایران مجوز استفاده اضطراری گرفت و صدور زودهنگام مجوز آن با انتقاد عده‌ای از پزشکان و متخصصان همراه شد.
ایران در واردات واکسن کووید-۱۹ از کشورهای روسیه و چین هم به مشکل برخورده بود. علیرضا رئیسی علاوه بر اشاره به این موضوع که روسیه در ارائه واکسن به ایران خلف وعده کرد، مدعی شد که صندوق واکسن سازمان ملل متحد هم «بدقولی» کرد.
او گفت قرار بود برنامه «کوواکس» سازمان بهداشت جهانی تا اسفند سال ۱۳۹۹، ۲۰ درصد واکسن مورد نیاز ایران را بدهد ولی این کار انجام نشد.
بر اساس قوانین برنامه کوواکس، کشورهای «خودکفا از لحاظ مالی» مانند ایران می‌توانستند واکسن کافی برای واکسیناسیون بین ۱۰ تا ۵۰ درصد از جمعیت خود را درخواست کنند و مبلغی که به کوواکس می پرداختند بازتاب‌دهنده میزان دزهایی بود که درخواست کرده بودند.
در خرداد ماه ۱۴۰۱، سخنگوی نهاد «گوی»، برنامه سازمان بهداشت جهانی که مسئول توزیع واکسن به کشورها است، به صدای آمریکا گفت که از اواسط فروردین سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱، ایران هر ماه، دست‌کم یک محموله واکسن دریافت کرد.
بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت هم ادعا کرده بود که در اوج کرونا که ایران واکسن چندانی در اختیار نداشت، برنامه «کوواکس» سازمان بهداشت جهانی «نه منابع مالی خود ایران» و «نه واکسن» فرستاد.
علیرضا رئیسی در بخش دیگری از گفتگویش با «خبر آنلاین» به جلسه‌ای در کمیسیون بهداشت و درمان مجلس اشاره و اضافه کرد: شرکت‌های تولیدکننده واکسن در این جلسه به خرید واکسن از خارج اعتراض کردند و به گفته او، «با قلدری و سینه فراخ و صدای بلند» گفتند «شما دوست دارید از خارجی‌ها واکسن بخرید و چرا تولید داخلی را حمایت نمی‌کنید؟»
او اشاره کرد که خطاب به آنها گفت که اگر قرار است واکسن را از «دشمن» خرید ولی سریع‌تر گرفت، ترجیح می‌دهد آن را از «دشمن» بخرد تا جان مردم نجات پیدا کند.
علیرضا رئیسی گفت حالا همین افراد می‌گویند «اینها بی‌عرضه بودند و نتوانستند واکسن وارد کنند.»
نکته ای که در مورد ورود واکس به ایران وجود دارد، مخالفت علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی، با واردات واکسن ساخت آمریکا و بریتانیا بود.
ممنوعیت واکسن‌های «ام‌آر‌ان‌ای» غربی در ایران که مطالعات متعدد نشان داده است اثربخشی بیشتری از دیگر واکسن‌هایی با فن‌آوری متفاوت دارند و تمرکز مقامات جمهوری اسلامی بر تولید داخلی منجر شد که ایران دیرتر از بسیاری از کشورها واکسیناسیون را با واکسن‌هایی عمدتا چین و روسیه آغاز کند.
پژوهشگرانی از آمریکا، بریتانیا، استرالیا و کانادا چندی پیش مقاله‌ای منتشر کردند که نرخ واکسیناسیون کووید-۱۹ در ایران را با هفت کشور دیگر که از نظر نوع واکسن (غیرفعال) ، سطح درآمد، یا جمعیت به ایران شباهت داشته‌اند، مقایسه می‌کند.
این پژوهشگران با در نظر گرفتن یک سناریوی مجازی، یعنی ثابت فرض کردن تمامی عوامل دخیل در روند پاندمی کرونا و تغییر دادن تنها یک پارامتر، یعنی سرعت واکسیناسیون، اهمیت زمان‌بندی واکسیناسیون در ایران را سنجیده‌اند.
این تحقیق به عنوان مثال می‌گوید اگر ایران واکسیناسیون را مطابق مدل ترکیه پیش می‌برد، در مقایسه با میزان مرگ و میر کنونی، از ۵۰ هزار مورد مرگ دیگر می‌توانست پیش‌گیری شود.
دکتر کیارش آرامش، یکی‌از نویسنده‌های این مقاله، در گفتگو با صدای آمریکا تأکید کرد که «دخالت سیاست در امر سلامت» یکی از دلایل مهم تأخیر در واکسیناسیون کرونا در ایران بود
او گفت: «این احتمال مطرح شده است که برخی از شرکت‌ها از تولید نسبتا انحصاری واکسن سود زیادی به دست آوردند که در شرایط موجود ایران و بدون داشتن دادگاه مستقل نمی‌توان این را اثبات کرد.»
دکتر آرامش افزود که شماری از پزشکان به دلیل «سودجویی سیاسی» خلاف اخلاق پزشکی عمل کردند و در حمایت از ممنوعیت واکسن، نامه نوشتند و نه تنها مورد بازخواست قرار نگرفتند، بلکه در دولت ابراهیم رئیسی به مقامات بالا نیز رسیدند.
ابراهیم رئیسی از کسانی بود که از تصمیم خامنه‌ای برای ممنوعیت واکسن‌های غربی دفاع کرد و آن را «تدبیری حکیمانه برای صیانت از جان مردم» خواند.
همچنین نامه سرگشاده ۲هزار و ۵۰۰ تن از «اساتید و اعضای هیات علمی دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور» به حسن روحانی، رئیس‌جمهور وقت خبرساز شد که در آن ابهاماتی در مورد فرآیند تأیید و عوارض واکسن‌های آمریکایی و بریتانیایی را مطرح کرده بودند.
بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت کنونی، یکی از امضاء کنندگان این نامه بود.
