مجله اکونومیست در مقاله‌ای تحت عنوان « عراق، سوریه و دولت اسلامی: جنگی ماورای مرزهای ملی» می‌نویسد عراق و ایالات متحده آمریکا، گروه «دولت اسلامی» را به عقب راندند، اما به زمان بسیار طولانی‌تری برای فرونشاندن تهدید این گروه در سطح منطقه نیاز است.
ده روز پس از نخستین حمله هوایی آمریکا در هشتم ماه اوت (۱۷ مرداد ماه) علیه گروه «دولت اسلامی» در خاک عراق، نیروهای دولتی کنترل بزرگترین سد کشور، نزدیک موصل دومین شهر بزرگ عراق، را دوباره به دست گرفتند. جهادی‌های داعش که می‌خواهند سراسر منطقه را تحت لوای یک خلافت اسلامی قرار دهند، به نظر می‌رسد که سرانجام در شمال عراق در موضع دفاعی قرار گرفتند.
تلاش‌های نیروهای آمریکایی، کرد و عراقی، باعث پراکندگی پیکارجویان گروه دولت اسلامی شد که پرچم سیاه رنگشان را بر فراز دیوارهای سد بزرگ موصل به اهتزاز در آورده بودند.
دولت مرکزی عراق در بغداد از بازپس‌گیری سد قدردانی کرد، کردها تصاویر و عکس‌های پیشمرگه‌هایی که بر دریاچه فیروزه فام پشت سد کنترل یافتند، پخش کردند، و باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا، پس‌گیری سد را « پیشرفتی عمده» توصیف کرد.
با پشتیبانی هوایی آمریکا و مشاوره نزدیک به ۴۰۰ نفر از مشاوران آمریکایی، دولت عراق و پیشمرگه‌های کرد بخش‌های دیگری از خاک عراق را از کنترل گروه دولت اسلامی خارج کردند.
اکثر ده‌ها هزار ایزدی که در کوه شنگال در پی حملات دولت اسلامی به شهرهایشان به دام افتاده بودند، به سلامت نجات یافتند. اربیل هم امن است. آمریکایی‌ها با دست کم ۶۰ حمله هوایی، باعث شدند که نیروهای دولتی عراق روحیه خود را باز یابند. این نیروها در آغاز حمله گروه دولت اسلامی (داعش) در ماه ژوئن (اواخر خرداد ماه) تسلیم شده و گریخته بودند. نوزدهم ماه اوت (۲۸ مرداد ماه)، ارتش عراق اعلام کرد که نبردی برای بازپس‌گیری شهر تکریت، زادگاه صدام حسین رهبر پیشین آن کشور، آغاز کرده است.
اکونومیست در ادامه مقاله خود می‌نویسد، با این حال، تا مهار کردن گروه دولت اسلامی راه درازی در پیش است؛ شکست دادن آنها را فعلاً فراموش کنید. این گروه کماکان به قتل عام مردم غیر سنی در روستاهای اطراف موصل، که در ژوئن تصرف کرده بود، ادامه می‌دهد. در تکریت ممنکن است نیروهای دولتی را شکست دهد. هنوز شهرهایی در استان انبار و در دو سوی رودخانه فرات در مرز سوریه را در کنترل دارد. حتی چهره‌های عراقی ضدآمریکایی چون حکیم الزمیلی، یک عضو پارلمان عراق از جنبش شیعه مقتدا صدر، می‌خواهد آمریکایی‌ها حملات هوایی خود را علیه گروه دولت اسلامی افزایش دهند.
مهم‌تر این که، دولت اسلامی در حال تحکیم قدرت خود بر بخش‌های عمده‌ای از شمال و شرق سوریه بوده، و توانست علیه گروه‌های میانه‌رو مخالف دولت بشار اسد که هم بر ضد رژیم سوریه و هم گروه دولت اسلامی می‌جنگند، برتری یابند.
گرچه آمریکایی‌ها ادعا می‌کنند که حملات هوایی آنها ضربات سختی بر دولت اسلامی وارد کرده، ولی این گروه کماکان در حال یارگیری و گسترش تعداد اعضای خود است.
اکثریت عمده یک میلیارد و ششصد هزار مسلمان جهان، ادعای گروه دولت اسلامی، که خود را سخنگوی مسلمانان می‌خواند، را رد می‌کنند، اما کماکان دولت اسلامی در بین جهادیون در نقاط مختلف جهان محبوب است. گمان می‌رود از ماه ژوئن که این گروه اعلام برپایی یک خلافت اسلامی کرد، بسیاری از این جهادی‌ها، که شمار کثیری از آنها هم از خود عراق و سوریه نیستند، به آنها پیوستند.
گروه‌های تازه‌ای که خود را سلول‌های گروه دولت اسلامی می‌دانند، اخیرأ در دیگر نقاط تا حتی در فاصله‌ای دورتردر مراکش سر بر آوردند. در ماه جاری، یک واحد از گروه دولت اسلامی حتی در لبنان هم توانست پیشرفت‌هایی داشته باشد. با تصرف اراضی تازه، میادین نفتی، و داشتن پول و برخورداری از حمایت در سطح جهان، دولت اسلامی تلاش می‌کند که تسلط خود را در سوریه تحکیم بخشد، در حالی که همچون یک دولت در نقاطی از سوریه، همچون رقه و دیرالزور عمل می‌کند.
علاوه بر این، تهدید گروه دولت اسلامی فرای مرزهای عراق و سوریه احساس می‌شود. فرد هف، یک مقام پیشین در وزارت امور خارجه ایالات متحده که اکنون در مؤسسه پژوهشی شورای آتلانتیک سرگرم تخقیق و پژوهش است، می‌گوید «اولاً عملیات فراملیتی آنها (داعش) ممکن است قریب الوقوع نباشد، ولی دیر یا زود آغاز خواهد شد؛ ثانیاً شهروندان کشورهای دیگر که در کنار دولت اسلامی می‌جنگند، با بازگشت به کشورهای خود، تهدیدی برای آنها خواهند بود.»
پانزدهم ماه اوت، سازمان ملل متحد با تصویب قطعنامه‌ای، از اعمال تحریم علیه هر کسی که اقدام به جذب نیرو برای گروه دولت اسلامی کند، یا برای آن بجنگد، سلاح و منابع مالی برای آن تأمین کند، حمایت کرد.
دو روز بعد، دیوید کامرون نخست وزیر بریتانیا، از خطراتی که گروه دولت اسلامی در «خیابان‌های» کشورش بوجود آورده، نوشت. پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان، با درخواست متوقف کردن دولت اسلامی حتی با زور، صدای اعتراض خود را علیه این گروه بلند کرد.
اکونومیست در ادامه مقاله نوشت، گروه دولت اسلامی، در اقدامی که آن را انتقان دخالت‌های اخیر آمریکا در عراق عنوان کرد، روز ۱۹ اوت (۲۸ مرداد ماه)، ویدئویی را منتشر کرد که یکی از اعضایش، که تصور می‌رود بریتانیایی باشد، سر جیمز فولی، روزنامه‌نگار آمریکایی که در سال ۲۰۱۲ در سوریه ربوده شد، را از تن جدا می‌کند. گروه دولت اسلامی تهدید کرده است که یک روزنامه‌نگار دیگر که در اسارت خود دارد را خواهد کشت.
نبرد علیه دولت اسلامی فقط از طریق نظامی به پیروزی منجر نخواهد شد.
توافق ۲۴ اوت (۲ شهریور ماه) نوری المالکی برای کناره‌گیری از مقام نخست وزیری پس از ۸ سال، راه را برای جانشین او، حیدر العبادی، برای تشکیل یک دولت فراگیرتر، شامل گروه‌های مختلف عراقی، هموار می‌کند. چنین تحولی ممکن است سنی‌های ناراضی عراقی را از آغوش دولت اسلامی دور کند.
سنی‌ها در بغداد می‌گویند اگر آقای عبادی خواهان حمایت آنهاست، باید قوانین ضدتروریسم و روند ضدبعثی کردن عراق را اصلاح کند، روش‌هایی که مالکی علیه سنی‌ها بکار گرفت. او همچینن باید هزاران زندانی سنی را از زندان آزاد کند و قدرت بیشتری به سیاستمداران داخلی دهد.
رهبران قبایل سنی می‌گویند آنها می‌توانند گروه دولت اسلامی را در یک چشم بهم زدن نابود کنند. ولی سنی‌ها ، اول می‌خواهند دولت در بغداد با آنها منصفانه رفتار کند. آقای زمیلی می‌گوید «هیچ راهی برای بازپس‌گیری کنترل موصل و مناطق اطراف وجود ندارد، مگر آین که مردم را قانع کند که بجنگند.»
اززمانی که، دولت اسلامی سلاحش را به سوی کردهای عراقی هم نشانه گرفت، درخواست علنی کردها برای استقلال، فوراً فروکش کرد. اما، آنها می‌خواهند دولت مرکزی اراضی مورد اختلاف با کردها که به تصرف گروه دولت اسلامی در آمده بود، را به کردها واگذار کند.
کردها همچنین خواهان معامله‌ای با دولت بر سر نفت و گاز در منطقه‌شان هستند. ابراهیم بحرالعلوم، یک عضو ارشد شیعه پارلمان عراق که در جریان مذاکرات برای تشکیل دولت تازه است، می‌گوید «بزرگترین درخواست» سنی‌ها و کردها «مشارکت واقعی در روند تصمیم‌گیری سیاسی و امنیتی کشور» است، که «می‌تواند مورد توافق قرار بگیرد؛» اما آقای عبادی باید شتاب کند.
اگر پیروزی درجنگ علیه گروه سنی دولت اسلامی در عراق ممکن باشد، در سوریه شاید جنگی سنگین‌تر و خطرناک‌تر در پیش باشد. هر چند دولت اسلامی در سوریه از حمایت کمتری برخوردار است، اما در بخش‌هایی از این کشور کاملاً مواضعش را تحکیم کرده است.
از ماه ژانویه، گروه‌های سنی معتدل‌تر در سوریه، در دو جبهه علیه رژیم بشار اسد و همچنین دولت اسلامی در حال جنگ بوده‌اند. در روزهای اخیر، گروه دولت اسلامی علیه چندین پایگاه که هنوز در شرق کشور در کنترل دولت است، پیشروی‌هایی داشته است.
دولت اسلامی دست‌کم شماری از روستاهای اطراف حلب را تصرف کرده و حالا هم با محاصره مرعا، شهری نزدیک حلب که برای مدت طولانی تحت کنترل میانه‌روها بوده، آنها را بطور روزافزونی در معرض خطر ناپدید شدن قرار داده است.
اسد در گذشته مایل بود که گروه دولت اسلامی را به حال خود رها کند، و خوشحال بود که آنها به مخالفان میانه‌روی دولت او آسیب می‌رساند. ولی، اخیراً، نیروی هوایی سوریه به پایگاه دولت اسلامی در رقه حمله کرد.
آمریکایی‌ها تصمیم دارند که آنچه در عراق علیه گروه دولت اسلامی انجام داده‌اند، در سوریه تکرار نکنند، زیرا نمی‌خواهند در کنار رژیمی قرار بگیرند که بارها خواستار سرنگونی آن بودند.
اما اگر دولت‌های متنفذ منطقه چون عربستان سعودی، مصر، ترکیه و حتی ایران، بتوانند در یک اعلامیه مشترک و یا همسو، بمباران علیه گروه دولت اسلامی در سوریه را تأئید کنند، یا حداقل از مخالفت با آن خودداری ورزند، شاید آمریکایی‌ها موضع خود را تغییر دهند.
تاکنون غرب سیاستی که ازمرزهای ملی فراتر رود اتخاذ نکرده است. اما، آقای هف می‌گوید «دولت اسلامی مشکلی است ورای مرزهای ملی و باید با آن به عنوان چنین معضلی برخورد کرد.»
----------------------------
برگردان فارسی اين مقاله تنها به جهت اطلاع‌رسانی منتشر شده و نظرات بيان شده در آن، الزاماً بازتاب ديدگاه صدای آمريکا نيست.
