رویترز در گزارشی پیرامون حوادث مرگبار شنبه‌شب هفته جاری در زندان اوین که منجر به مرگ هشت نفر شد، به نقل از «شش منبع مختلف» نوشته است دو روز پیش از آتش‌سوزی در زندان اوین یک واحد پلیس ضد شورش وارد محوطه زندان شد و با کوبیدن باتون به در سلول‌ها و فریادهای «الله اکبر» شروع به گشت‌زنی در راهروها کرد.
بنا بر گفته این منابع، هیچ اقدام تحریک‌آمیزی از سوی زندانیان صورت نگرفته بود که حضور واحد پلیس ضد شورش را توجیه کند.
در ادامه این گزارش آمده است اما وقتی بعضی از زندانیان، مانند معترضان سراسر ایران در یکماهه اخیر، شعار «مرگ بر خامنه‌ای» سر دادند این گشتزنی‌ها از پنجشنبه تا شنبه ادامه پیدا کرد. یکی از زندانیان بند ۸ - بند جرایم مالی - که به شرط ناشناس ماندن با رویترز صحبت کرده می‌گوید: «بعد از آن شعار مرگ بر خامنه‌ای و صدای تیراندازی شنیدیم.»
سرکوب خونین پلیس و آتش‌سوزی مرگبار در شامگاه ۱۵ اکتبر – که منشا آن هنوز روشن نیست – جامعه ایران را تکان داد؛ جامعه‌ای که از یک ماه پیش از آن درگیر اعتراضات خیابانی و برخورد پلیس با معترضان بود.
رویترز نتوانسته دلیل اعزام پلیس ضد شورش به زندان، دلیل دولت برای سرکوب زندانیان و علت آغاز آتش سوزی را مشخص کند اما چهار فعال حقوق بشر – که آنها نیز به شرط ناشناس ماندن با رویترز مصاحبه کردند - می‌گویند که این حرکت نشانه‌ای است از عزم مقامات بر سرکوب مخالفان و تحکیم کنترل بر زندان اوین و سایر مکان‌هایی که نقشی مرکزی در کنترل جامعه توسط جمهوری اسلامی دارند.
- موج ناآرامی
زندان اوین، محل اصلی نگهداری زندانیان سیاسی و زندانیان خارجی و دوتابعیتی است. بخشی از آن هم به زندانیان عادی اختصاص دارد و اکنون پذیرای دستگیر شدگان ناآرامی‌های اخیر هم هست و به دلیل وجود بسیاری از روشنفکران و دانشگاهیان مخالف دولت به «دانشگاه اوین» معروف است.
قوه قضائیه جمهوری اسلامی اعلام کرده که در این آتش‌سوزی هشت نفر بر اثر استنشاق دود جان خود را از دست داده‌اند ولی فعالان حقوق بشر به رویترز گفتند با توجه به مشاهدات زندانیان، بیم آن می‌رود که تعداد کشته‌شدگان بیشتر باشد. مقامات زندان، قوه قضائیه و وزارت کشور به سؤالات رویترز در این مورد پاسخی ندادند. اما یکی از مقامات ایران، که نخواست نام و عنوانش ذکر شود، در تماس تلفنی رویترز با او، گفت که علت اعزام پلیس ضد شورش به زندان را نمی‌داند و از این که مسئولان زندان برای مدتی کنترل زندان را در شامگاه شنبه از دست دادند، متعجب است.
یک فعال سیاسی هم – که خواست نامش محفوظ بماند - به رویترز گفت که حمله به زندان ممکن است برای ترساندن معترضان از بازداشت سختی که در صورت دستگیری در انتظارشان است، صورت گرفته باشد.
- مانند یک منطقه جنگی
عفو بین‌الملل می‌گوید که شواهدی دارد – که البته آنها را فاش نکرد – مبنی بر این که آتش‌سوزی به طور عمدی و برای سرپوش گذاشتن بر سرکوب خونین زندانیان انجام شده است. همچنین اعلام کرد که زندانیان بارها توسط مقامات زندان و پلیس ضد شورش مورد ضرب و شتم قرار گرفته‌اند.
در شامگاه شنبه ۱۵ اکتبر، ویدیوهایی از دود و آتش و صدای گلوله در زندان اوین رسانه‌های اجتماعی را پر کرد. رسانه‌های دولتی گزارش دادند که گروهی از زندانیان در تلاش برای فرار، به میدان مین خارج از مجتمع قدم گذاشته‌اند. روز بعد قوه قضائیه این روایت را تکذیب و اعلام کرد که یک کارگاه زندان پس از درگیری بین تعدادی از زندانیان آتش گرفته است. ولی بنا به گفته منابع رویترز هیچ زندانی‌ای نمی‌تواند پس از غروب آفتاب در کارگاه‌ها حضور داشته باشد.
یک زندانی که رویترز با او صحبت کرده می‌گوید: «وقتی صدای تیراندازی و شعار شنیدیم سعی کردیم در را بشکنیم و به زندانیان بند ۷ که با پلیس ضد شورش درگیر بودند، کمک کنیم. همه ترسیده بودند.» ولی «در بند ما (بند ۸) را باز کردند و با اسلحه ضد شورش به ما تیراندازی کردند و گاز اشک‌آور زدند. بسیاری از زندانیان بیهوش شدند. ده‌ها نفر مجروح شدند. مثل یک منطقه جنگی بود.» و «حوالی ساعت هشت و نیم شب با گلوله جنگی به زندانی‌ها شلیک کردند.»
رسانه‌های دولتی و قوه قضائیه فاش نکرده‌اند که چه روش‌هایی از سوی پلیس برای کنترل مجدد بر زندان اوین به کار گرفته شده‌اند.
