نتایج منتشر شده در یک پژوهش دانشگاهی حاکی از آن است که آلودگیها و افزایش آلایندههایی مانند «دی اکسید کربن» تاثیر مستقیمی بر کاهش «امید به زندگی» ایرانیان در دهههای اخیر داشته است.
نتایج این تحقیق داخلی در خصوص «اثرات گاز گلخانهای دی اکسید کربن» نشان میدهد که افزایش انتشار این گاز در جو، باعث میشود که «به طرز قابل توجهی» امید به زندگی در کشور پایین بیاید.
این تحقیق توصیفی – تحلیلی، توسط گروهی از پژوهشگران دانشگاه ولیعصر شهر رفسنجان با استفاده از تجزیه و تحلیل نرمافزاری در دوره زمانی میان سالهای ۱۹۶۰ تا ۲۰۱۹ میلادی، برای انجام یک مطالعه علمی انجام گرفته و در فصلنامه «سلامت و محیط زیست» متعلق به انجمن علمی بهداشت محیط ایران منتشر شده است.
مقامات دولتهای مختلف جمهوری اسلامی همواره سعی کردهاند که پارامترهای مرتبط با «امید به زندگی در ایران» را رضایتبخش و «میانگین سنی» آن را دارای عددی «قابل قبول» و در سطح میانگینهای جهانی نشان دهند.
بهرام عیناللهی، وزیر بهداشت، درمان، و آموزش پزشکی دولت سیزدهم، بهمن ۱۴۰۰ مدعی شده بود قبل از انقلاب ۵۷، سن امید به زندگی در ایران «فقط ۵۵ سال بود»، اما اکنون با آن چه وی «بهبود وضع سلامت عمومی و بهداشت» خوانده، این شاخص به «۷۶.۲ سال» و «بالاتر از میانگین جهانی» رسیده است.
سعید نمکی، وزیر بهداشت دولت حسن روحانی، نیز مهرماه ۹۹ مدعی شده بود که سن امید به زندگی در ایرانیان، روندی «رو به افزایش» دارد و از «۵۳ سال» به «بیش از ۷۵ سال» رسیده است.
بر پایه تحقیق پژوهشگران دانشگاه رفسنجان، انتشار گاز «دی اکسید کربن» بر «امید به زندگی کل، امید به زندگی مردان و زنان» اثری منفی داشته است و برای افزایش امید به زندگی در کشور، باید به «کنترل انتشار آلایندهها» مخصوصاً انتشار این گاز آلاینده مبادرت شود.
مسلم انصارینسب، پژوهشگر گروه اقتصاد دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه ولیعصر رفسنجان در نظری مشترک با همکارانش، در این خصوص معتقد است یکی از چالشهای مهم کشور «آلودگی زیستمحیطی» به ویژه دی اکسید کربن است، زیرا این گاز گلخانهای مهم، بین سایر گازهای گلخانهای «بیشترین تأثیر» را در «تولید آلودگی جوی» دارد.
دی اکسید کربن، گازی بیرنگ، بیبو و ترکیبی شیمیایی است که از یک اتم کربن و دو اتم اکسیژن تشکیل شده و در جو زمین به عنوان «یک گاز کمیاب» با غلظتی در حد ۰.۰۴ درصد (۴۰۰ بخش در هر میلیون) وجود دارد.
منابع طبیعی تولید گاز دی اکسید کربن آتشفشانها، چشمههای آب گرم یا آبفشانها هستند و مقدار بسیار اندک و متعادل آن در زیست کره، لازم اما افزایش آن بر اثر فعالیتهای صنعتی، منجر به عوارض زیست محیطی خطرناکی همچون «پدیده گرمایش زمین» میشود.
طبق یافتههای این پژوهش، اثر «مرگ و میر» بر امید به زندگی کل، امید به زندگی مردان و امید به زندگی زنان «منفی» بوده است. همچنین اثر «نرخ تولد» بر امید به زندگی کل و امید به زندگی زنان «مثبت» ارزیابی شده است، درحالیکه این اثر در امید به زندگی مردان «منفی» بوده است.
پژوهشگران این تحقیق پیشنهاد کردهاند که با توجه به «اثرگذاری سایر آلایندهها» که باعث بیماریهای قلبی - عروقی، ریوی، سرطانها و...در کشور میشود و از این طریق «کاهش امید به زندگی را کلید میزنند»، مطالعاتی طرحریزی و اجرا شوند.
در دهههای گذشته به ویژه سالیان اخیر، یکی از مهمترین چالش های زیستی در کلانشهرها و شهرهای صنعتی یا مناطق نیمه صنعتی ایران، افزایش آلودگی هوا و بالا رفتن بیش از حد گازهای خطرناک بوده است، اما در مقابل مقامات دولتی صرفا به بیان وعدههایی برای کاستن از آلایندهها و برگزاری جلسات بیحاصل پرداختهاند و نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی نیز با فعالان محیط زیستی برخورد کردهاند.