اقتصاد در سال‌های اخیر از محورهای اصلی گلایه و مشکلات مردم بوده است؛ گلایه رهبر جمهوری اسلامی از دولت‌ها، گلایه دولت‌ها از بخش خصوصی و مردم، گلایه مردم و بخش خصوصی از دولت و در نهایت گلایه اقتصاددانان از حکمرانی و هشدار نسبت به تبعات گسترش روزافزون فقر.
خبرگزاری تسنیم برای تبیین دستور علی خامنه‌ای مبنی بر «مهار تورم و رونق تولید» به سراغ وحید شقاقی شهری رفته است که وی در پاسخ به سوالات تسنیم هشدارهای خود را نیز داده است. این اقتصاددان گفته است: « اگر ریشه تورم خشکانده نشود با کوچکترین سیگنالی تورم تشدید می‌شود. مهار تورم و انجام این جراحی نیز کار سختی است.»
شقاقی شهری با رد ادعاهای دولتی‌ها مبنی بر خنثی شدن تاثیرات اقدامات اقتصادی بواسطه تحریم تاکید کرده است: «تورم دورقمی که حدود ۴۵ سال ایران درگیر آن است، فشار سنگینی به مردم وارد کرده و بالاخص در ۵ سال گذشته به دلایل مختلف از جمله تحریم، شرایط بدتر شده است. البته در بحث تورم صرفا مساله تحریم‌ها نیست که اگر بود، تورم در طول ۵ دهه گذشته ماندگار نمی شد.»
وبسایت «رادار اقتصاد» نیز در یک نظرسنجی از ۵۰ اقتصاددان در مورد وضعیت نرخ ارز در سال جدید پرسیده که ۸۴ درصد از اقتصاددانان گفته‌اند که انتظار کاهش قیمت دلار را ندارند.
۴۲ درصد از اقتصاددانان نیز معتقدند که رشد شتابان دلار همچنان ادامه دارد و در سال ۱۴۰۲ دلار ارقام بالای ۷۰ هزار تومان را خواهد دید. گزینه انتخابی این دسته این است که «تداوم و تشدید تحریم‌ها، بدتر شدن شرایط بانک‌ها و تشدید کسری بودجه و چاپ پول جهش بزرگ دیگری را رقم زده و نرخ دلار ارقام بالاتر از ۷۰ هزار تومان را تجربه خواهد کرد.» روندی که خروجی آن شتاب تورم و گسترش بیشتر فقر خواهد بود.
رفتاری که این اقتصاددانان برشمرده‌اند در نهایت توزیع گسترده فقر را منجر شده است و رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری روز ۱۳ فروردین در همین رابطه به «ایلنا»گفت: «طبقه کارگر و بازنشسته، امروز درگیرِ فقر مطلق هستند. ظرفِ یک سال و نیم گذشته فقر مطلق از ۲۷درصد به ۳۷درصد رسیده است و این نتیجه‌ی سیاستهای دولت در افزایش حقوق است که سبب فقیرتر شدنِ کارگر شده است.»
اقتصاددانان و موسسات بین‌المللی نیز تصویر مبهمی از آینده اقتصاد ایران ارائه می‌دهند بطوری که نشریه «اکونومیست» نهم فروردین ماه با انتشار یک نمودار نوشت: «اقتصاد ایران در وضعیت اسفباری قرار دارد. در فوریه، ریال، واحد پول رسمی ایران، به پایین‌ترین سطح تاریخ خود ۵۸۰ هزار ریال دربرابر یک دلار سقوط کرد. پول ملی ایران ۵۵ درصد ضعیف‌تر از یک سال قبل شد و ۹۴ درصد کاهش در طول یک دهه را تجربه کرد.
رویکرد اسلامی در اقتصاد و وضعیت نامناسب اقتصادی مردم گلایه‌های برخی از مراجع تقلید را نیز به دنبال داشته است و در تازه‌ترین مورد آن علوی بروجردی نوه آیت الله بروجردی انتقادات تندی را در مورد اسلامی کردن اقتصاد را به حاکمیت کرده است. وی دوازدهم فروردین در ویدئویی خطاب به حکمرانان در ایران گفت: «آیه داریم روایت داریم که تورم را چگونه پایین بیاوریم یا رشد اقتصادی را تامین کنیم؟! چه قدر باید بگردیم مثل خیامی پیدا بکنیم که خودروسازیمان را اداره کند؟ ما صاف مصادره کردیم! ما ۴۳ سال کار دستمان بوده است، همه اش آزمون و خطا؟»
وی همچنین گفت: «اصلا بانک‌ها غیراسلامی نبود که ما بیاییم اسلامی اش کنیم، بانک از اول مشکل نداشته است. اصلا ورود ما به عنوان اسلامی کردن اشتباه بوده است.»
حکمرانی اقتصادی در ایران به قدری مشکلات ریشه‌ای و بنیادین دارد که اقتصادانان رفع تحریم‌ها را نیز دارای تاثیر بسزایی نمی‌دانند.
کامران ندری اقتصاددان در همین رابطه گفته است: « لغو تحریم ها به معنای افزایش نرخ تورم البته با شدت کمتری نسبت به قبل است. چرا که ساختارهای غلط و بنیان های خانمان برانداز اقتصادی در اقتصاد ایران همچنان پابرجاست و برای آن چاره ای اندیشیده نشده است.»
مرور شرایط اقتصادی کشور و معیشت مردم در کنار اظهارنظرهای تخصصی و فنی در حوزه اقتصاد نشان‌دهنده این مهم است که اقتصاد در حال وارد شدن به مرحله‌ای است که هر اقدامی با ضرب‌المثل «نوشدارو پس از مرگ سهراب» پاسخ داده خواهد شد و به باور کارشناسان اقتصادی چون مسعود دانشمند عضو اتاق بازرگانی ایران «اقتصاد کشور تا فروپاشی ، ورشکستگی و ونزوئلایی شدن» فاصله چندانی ندارد.
سه شنبه ۴ دی ۱۴۰۳ ایران ۲۱:۱۶
