در پی تظاهرات گسترده که به تسخیر کاخ ریاست جمهوری سریلانکا توسط معترضین و سقوط حکومت استبدادی گوتابایا راجاپاکسا انجامید، روث پالارد، تحلیلگر خبرگزاری بلومبرگ، در مقاله‌ای که در چندین روزنامه آمریکا از جمله واشنگتن پست منتشر شد، به بررسی آینده کشوری پرداخته است که ماه‌هاست گرفتار بحران مالی شده، ۸۰ درصد افزایش در نرخ مواد غذائی تهیه غذا برای شهروندان را دشوار کرده، بنزین و داروهای اساسی کمیاب یا به کلی نایاب شده‌اند.
تحلیلگر خبرگزاری بلومبرگ می‌نویسد، جنبش اعتراض، که تصاویر هجوم به کاخ ریاست جمهوری در کلمبو، پایتخت سریلانکا، و آب‌تنی، آشپزی و ورزش مردم در اقامتگاه رسمی ریاست جمهوری را به ارمغان آورد، به گوتابایا راجاپاسکا پیام داد که حکومت ویرانگر او و بستگانش به سر رسیده است.
برای نخستین بار، سربازان و راهبان بودائی، که با کمک آنها، راجاپاسکا به حکومت رسید، به اعتراض‌کنندگان ملحق شدند. بودائیان ۷۵ درصد از جمعیت سریلانکا را تشکیل می‌دهند.
پالارد می‌نویسد وقتی نظامیان علیه رهبری که روزگاری وزیر دفاع بود، بشورند، معلوم است که قدرت، سرانجام انتقال یافته، هر چند هنوز هم برخی از تظاهرکنندگان و روزنامه‌نگاران در اثر خشونت نظامیان، از بیمارستان سر در می‌آورند. با توجه به شدت موج جدید اعتراض، که نه تنها خشم، بلکه استیصال هم محرک آن است، شگفت‌آور نبود که گزارش‌ها در باره نقشه رئیس جمهوری و اقوام او برای فرار از کشور، بر اخبار روزهای آخر هفته، غلبه داشت.
رئیس جمهوری گوتابایا راجاپاکسا اقامتگاه خود را پیش از آنکه به تسخیر تظاهرکنندگان در آید، ترک کرد و محل اختفای او، همچنان ناشناخته است. او اعلام کرد که چهارشنبه هفته آینده استعفا خواهد داد، ولی شهروندان می‌گویند دیر است.
تحلیلگر خبرگزاری بلومبرگ در ادامه مقاله، اوضاع نابسامان سریلانکا را تشریح می‌کند که ماه‌هاست در بحران مالی و کمبودهای ناشی از آن به سر می‌برد، از جمله قحطی سوخت و تورم هشتاد درصدی نرخ مواد غذائی. مذاکرات با صندوق بین‌المللی پول در پایان ماه ژوئن میلادی به پایان رسید ولی راه‌حل فوری برای بحران ارزی که کشور سریلانکا را به زانو در آورده، هنوز پیدا نشده. برنامه جهانی غذای سازمان ملل، هفته گذشته، روز ۶ ژوئیه، ۱۵ تیرماه، اعلام کرد یک‌چهارم از جمعیت ۲۲ میلیون نفری سریلانکا نمی‌دانند وعده بعدی غذای آنها از کجا خواهد آمد.
ماه‌هاست مردم خواهان استعفای دولت هستند. اعلان‌ها در محل دائمی تظاهرات در ساحل دریا، می‌گویند «گوتا، برو خانه». بازگشت نخست وزیر سابق «رانیل ویکرمسینگ» که دو ماه پیش مذاکره با صندوق جهانی پول را از سرگرفت، مردم را متقاعد نکرد. از دید تحلیلگر بلومبرگ، حق با مردم بود. آنها نخست وزیر را علیرغم هر پاسخی که می‌توانست برای بحران داشته باشد، بخشی از نظام مستقر سیاسی می‌دانند که سریلانکا را به این وضع کشانده است. چند ساعت بعد از آنکه ویکرمسینگ اعلام کرد از نخست وزیری کناره می‌گیرد، مردم اقامتگاه خصوصی او را به آتش کشیدند، اقدامی که قیام گسترده شهروندان، آن را محکوم کرد. حتی اهالی «هامبانتوتا»، شهر زادگاه راجاپاکسا در جنوب سریلانکا، که از قوی‌ترین حامیان او بودند، اعتماد خود را از دست داده بودند.
روث پالارد، نویسنده خبرگزاری بلومبرگ، یادآور می‌شود که ممنوعیت استفاده از کود شیمیائی که سال گذشته از سوی دولت راجاپاکسا اعلام شد، برداشت محصول را برای دست کم دو فصل پیاپی ناممکن ساخته است و برای کشاورزان، چیزی برای ادامه زندگی باقی نگذاشت، و کشور را به ورطه بحران غذائی کشانید که خلاصی از آن، سالها به طول خواهد انجامید.
بعد چه؟
صندوق جهانی پول بعد از خشونت روز شنبه ۹ ژوئیه، ۱۸ تیرماه، به فروکش کردن هیاهوی سیاسی امیدوار بود که بتواند مذاکره در باره همیاری برای احیای اقتصاد آن کشور را از سرگیرد. در جریان سفر انتونی بلینکن به منطقه، یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به مجلس سریلانکا پیام داد که با تعهد به بهبود کشور، نه بهبود موقعیت یک حزب سیاسی با اوضاع کنونی برخورد کند.
تحلیلگر خبرگزاری بلومبرگ می‌نویسد، مشکل اینجاست که احساس اضطرار فقط در تظاهرکنندگان معترض دیده می‌شود. نویسنده به گوتابایا و ویکرسینگ توصیه می‌کند که از دروغ دست بردارند، و از مجلس سریلانکا می‌خواهد که یک کابینه چندحزبی تشکیل دهد، شامل فن‌سالارانی که برای نجات کشور از بحران اضطراری که دولت پدید آورده است، تجربه عمیق اقتصادی داشته باشند.
نویسنده روث پالارد لازم می‌داند که مجلس سریعا دست بجنباند، پیش از پدید‌آمدن خلاء خطرناک در قدرت، که به گروه‌های افراطی برای بهره‌برداری از هرج و مرج، فرصت می‌دهد. نویسنده یادآور می‌شود که از بمب‌گذاری روز یکشنبه عید پاک، که گروه‌های حامی داعش مسئولیت آن را بر عهده گرفتند، سه سال می‌گذرد. در آن حمله، کلیساها و هتل‌های لوکس، هدف انفجار قرار گرفتند و نزدیک به ۲۷۰ نفر کشته شدند و صنعت جهانگردی کشور فلج شد.
از دید مفسر سیاسی خبرگزاری بلومبرگ، مهم‌ترین چیزی که این تظاهرات نشان داد این است که امثال راجاپاکسا‌ها شکست‌پذیر هستند، و می‌توان بر آنها و بر فساد و نقض حقوق بشر که شهرت امثال راجاپاکسا و ترس مردم از آن ناشی می‌شود، غلبه کرد. باید به خاطر سپرد که دولت گوتابایا راجاپاکسا، و پیش از او، دولت برادر او، ماهیندا راجاپاکسا، علیرغم سوء‌مدیریت مهلک اقتصاد کشور، از هر نوع پاسخگوئی در باره سوءاستفاده از قدرت طی ۲۶ سال جنگ داخلی که تحت حکومت آنها در سال ۲۰۰۹ به پایان رسید، بارها جلوگیری کردند.
سازمان دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید، قربانیان بدرفتاری و اجحاف، بستگان آنها، روزنامه‌نگاران و مدافعان حقوق بشر، زیر مراقبت‌های شدید امنیتی و ارعاب، به سر برده‌اند. مسلمانان، تامیل‌ها و دیگر اقلیت ها، با تبعیض و تهدید روبرو بودند. بسیاری را به شدت کتک زده‌اند. برخی از آنها، ناپدید شده‌اند. اما این دو برادر، بارها هر نوع رابطه با سوء استفاده از قدرت و خشونت را انکار کرده‌اند.
روث پالارد، تحلیلگر خبرگزاری بلومبرگ، اتحاد همه اقلیت‌ها و گروه‌های سیاسی را وجه تفاوت این روزها با گذشته توصیف می‌کند و می‌نویسد آنها با اتحاد خود، خودکامگی عوام‌گرای خانواده راجاپاکسا را رد کردند، هر چند در گذشته، حکومت این دو برادر از حمایت ۷۵ درصد از جامعه، یعنی اکثریت بودائی، بهره‌مند بود.
خبرگزاری بلومبرگ می‌نویسد اتحاد آنها نشان داد که می‌توان در برابر تلاش‌های سیاستمداران برای ایجاد تفرقه میان جوامع و برانگیختن خشونت، مقاومت کرد. اینک وقت آن رسیده است که رهبران سیاسی و جامعه بین‌المللی، به فراخوان مردم پاسخ دهند و به رسیدن به فردائی جدید برای کشور خود کمک کنند.
* برگردان فارسی این مطلب تنها به منظور آگاهی رسانی منتشر شده است و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب‌دهنده دیدگاه صدای آمریکا نیست.
