سازمان اطلاعات خارجی آلمان اخیرا پیام‌های محرمانه‌ای را ردگیری کرده است که تائید می‌کند عاملان کشتار شهر «بوچا» در حومه پایتخت اوکراین، مزدوران روسی بودند که تحت عنوان «گروه واگنر» شناخته می‌شوند.
شان مکفِیت، پژوهشگر اندیشکده شورای آتلانتیک، در مقاله‌ای در وال استریت جورنال می‌نویسد برای کسانی که اخبار گروه واگنر را تعقیب می‌کنند، خبر سازمان اطلاعات آلمان قابل انتظار بود. گروه واگنر در سال‌های اخیر به جنگ‌افزار برگزیده ولادیمیر پوتین تبدیل شده است. زیرا این گروه دارای قابلیت «انکار موجه‌نما» است. استفاده از نیروهای مزدور یکی از راه‌های آسان برای گمراه کردن قوانین بین‌المللی ضد وحشیگری در جنگ است. ردپای عملیات قساوت‌آمیز گروه واگنر را می‌توان هر جا رفته است - از سوریه، لیبی، جمهوری مرکزی آفریقا و مالی گرفته تا اینک در اوکراین - دنبال کرد.
این پژوهشگر احتمال می‌دهد که وحشیگری گروه واگنر، نه کار جنگجویان یاغی، بلکه سیاست حکومت روسیه، باشد. ارعاب و وحشت از راهبردهای قدیمی سلطه‌جویان برای سرکوب است که از جنگ رومیان و یهودیان در سال‌های ۶۶ تا ۷۳ بعد از میلاد تا دومین جنگ چچن در سال‌های ۱۹۹۹ و ۲۰۰۰ - جنگی که طی آن ولادیمیر پوتین شهر گروزنی، پایتخت جمهوری چچن، را با خاک یکسان کرد - آزموده شده است. بمباران سراسری گروزنی توسط نیروهای پوتین جنگ چچن را به نفع روسیه خاتمه بخشید.
مکفیت می‌نویسد اوکراین نیز باید چنین رفتاری را انتظار داشته باشد. گورهای دسته‌جمعی در شهر بوچا حاکی از بی‌پروایی گروه واگنر در ارعاب است. اگر مزدوران پوتین کاری کنند که ارزش انکار کردن داشته باشد، پوتین به سادگی می‌تواند آن را حاشا کند. این همان چیزی است که در سال ۲۰۱۸ پس از درهم شکستن گروه واگنر در برابر نیروهای آمریکا در جنگ کاشام در سوریه روی داد و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، آن را «دروغ‌پراکنی» خواند و رد کرد.
در آن جنگ تعداد روس‌های کشته شده توسط سربازان آمریکا بیشتر از تمام سال‌های جنگ سرد بود. اما جنگ جهانی سوم درنگرفت، زیرا آمریکا و روسیه هر دو به «انکار موجه‌نما» متوسل شدند. اگر نیروهای روسیه در این جنگ درگیر بودند، امکان «انکار موجه‌نما» وجود نداشت. ابهام، به گروه واگنر امکان می‌دهد که به صورت یک زائده شوم راهبرد روسیه عمل کند و به هر کشوری که با اهداف سلطه‌طلبانه پوتین مخالفت کند، هشداری سهمگین بدهد، بدون این که روسیه از عواقب آن لطمه ببیند.
مکفیت که سال گذشته به علت سابقه‌اش به عنوان مقاطعه‌کار نظامی، یکی از اعضای گروه واگنر با او تماس گرفته بود، و از طریق او، با چند تن دیگر از آنها گفت‌و‌گو کرده، می‌نویسد مزدوران این گروه عموما به کار خود می‌بالند، و او را به یاد مزدوران نظامی دیگر، که با آنها حرف زده، می‌اندازند. آنها به علت پول، ماجراجویی، حرفه سربازی یا صرفا به علت نداشتن برنامه‌ای برای زندگی، به این گروه ملحق می‌شوند. سوای خشونت مرگبار، فرق اعضای واگنر با سپاهیان مزدور دیگر این است که بسیاری از اعضای گروه واگنر، هوادار پوتین هستند و از بینش او برای احیای روسیه بزرگ حمایت می‌کنند، و برخلاف بسیاری دیگر از سپاهیان مزدوران، خود را در خدمت میهن می‌بینند.
از سوی دیگر، اعضای ناراضی گروه واگنر نمی‌توانند برای پول بیشتر به سپاهیان مزدور دیگر مثلا در خاورمیانه بپیوندند. به محض اینکه تماسی با گروهی دیگر برقرار کنند، به عنوان سپاهی مزدور دستگیر می‌شوند و به زندان می‌افتند زیرا مزدوری نظامی مطابق قوانین روسیه ممنوع است. به عبارت دیگر، کرملین آنها را به طور غیرقانونی اجیر می‌کند، و اگر صدایی از آنها در آید، آنها را تحت تعقیب قانونی قرار می‌دهد.
وی می‌نویسد برای از پا در آوردن گروه واگنر، نمی‌توان به قوانین بین‌المللی متوسل شد زیرا در معاهدات بین‌المللی در باره جنگ، که روسیه هم به آنها ملحق شده، به جنگجویان مزدور پرداخته نشده است. تنها استثنا، ماده ۴۷ پروتکل‌های اول ۱۹۷۷ ژنو است، که مزدوران را تعریف و ممنوع الفعالیت می‌کند. اما این ماده هم علیه گروه واگنر قابل استفاده نیست زیرا تعریف آن از مزدور جنگی، نادقیق و دست‌وپاگیر است. اعضای گروه واگنر در اوکراین مشمول ماده ۴۷ نمی‌شوند؛ زیرا تعریف مزدور، شامل اتباع یکی از کشورهای متخاصم نمی‌شود. کارگروهی که سازمان ملل در سال ۲۰۰۵ در باره استفاده از سپاهیان مزدور تشکیل داد هم کار معنی‌داری صورت نداد.
مکفیت می‌نویسد حتی اگر در قوانین بین‌المللی منع قوی علیه نیروهای مزدور وجود داشته باشد، کسی قادر به اعمال قانون نیست. رهبر هیچ کشوری به بیگانگان اجازه دستگیری اتباع خود را نمی‌دهد و توافق بین‌المللی بر سر تشکیل نیروی چند ملیتی برای این کار وجود ندارد. همچنین مانعی وجود ندارد که سپاه مزدور به نیروی انتظامی شلیک نکند. محاکمه آنها در دادگاه‌های بین‌المللی نیز دشوار و پرخرج است.
هیچ جامعه‌ای صدها میلیون دلار برای هزینه دادگاه لاهه، تقاضا نکرده است. جوامع آسیب‌دیده ترجیح می‌دهند پول‌شان را برای بازسازی زندگی‌هایی که مزدوران ویران کرده‌اند، خرج کنند. تحریم‌های اقتصادی هم فایده ندارد. گروه واگنر و «یوگنی پریگوژین» که وزارت خارجه آمریکا او را صاحب گروه واگنر معرفی کرده، سال‌ها است تحت تحریم آمریکا، بریتانیا، و اتحادیه اروپا قرار دارند، ولی تحریم‌ها به عملیات آنها، آسیبی نزده است. (پریگوژین مالکیت گروه واگنر را انکار کرده است.)
گروه واگنر از دید پژوهشگر اندیشکده شورای آتلانتیک، نماینده یک روند نگران‌کننده و رو به افزایش در روابط بین‌المللی است. موفقیت سپاهیان مزدور در عملیاتی مثل کشتن رئیس جمهوری هائیتی یا آزاد کردن میلیاردرها از زندان، تبلیغی برای جلب مشتریان آتی است و خشونتی که گروه واگنر در بوچا به نمایش گذاشت، ممکن است به یکی از وجوه روزمره جنگ در دنیای امروز تبدیل شود.
* برگردان فارسی این مطلب تنها به منظور آگاهی‌رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.
