Prosečan indeks transparentnosti lokalnih samouprava je 40 od mogućih 100, dok samo šest opština u Srbiji ima indeks viši od 60, a najveći izazov kada je ovaj problem u pitanju predstavlja nepostojanje nacionalne politike koja bi se bavila tim pitanjem.
„Šta znači rezultat 40? Pa naravno da je loše ako je cilj sto, odnosno ako je maksimalan broj poena 100, pogotovu kada govorimo o javnim nabavkama i pristupu informacija, gde imamo dosta visoke ocene lokalne samouprave u Srbiji. Ali to što je 70 ili 80 ili 90 odsto lokalnih samouprava ostvarilo standard u nekoj oblasti, veoma često može da znači da ostali nisu ispunili ni zakonski minimum. Nismo zadovoljni zato što i dalje čak i zakonske obaveze nisu u potpunosti ispunjene, a kamoli neki standardi dobre prakse,“ navodi Nemanja Nenadić, programski direktor TS.
Kako je istakao, u odnosu na prethodno istraživanje transaprentnosti lokalnih samouprava u Srbiji koje je vršeno 2015. godine, rezultati ovogodišnjeg istraživanja se nisu znatno promenili.
Prema rezultatima tog istraživanja, opština Plandište je najbolje rangirana sa indeksom 67, dok drugo mesto dele opština Paraćin i grad Novi Pazar sa ocenom 66. Najlošije rangirane su opština Smederevska Palanka sa indeksom 12, a slede Preševo sa 13 i Svilajinac sa indeksom 18.
„Transaprentnost je veća u opštinama gde se izvršavaju zakonske obaveze, ali ni to ne garantuje da će se, na primer, dokumenta o javnim nabavkama naći na sajtovima opština – odnosno biti objavljeni“, kazao je Nenadić.
Koordinator ovogodišnjeg istraživanja Zlatko Minić istakao je da je transparetnost, o kojoj ne postoji dovoljna svest, neophodna da bi se korupcija otkrila, ali i sprečila.
„U Zakonu o javnim nabavkama, iz 2012. godine, kao i iz 2018. godine, navedena je obaveza da se otvore sajtovi javnih preduzeća na kojima bi bili objavljivani izveštaji o nabavkama – veliki broj preduzeća te sajtove ni danas nema“, kazao je Minić.
Kako je on istakao, javna preuzeća pre pristaju da plate kaznu za neispunjavanje propisa, nego da otvore sajt čija je cena niža od kazne.
Zamenik predsednika opštine Plandište Goran Donevski kazao je da je ta opština, u odnosu na prethodno istraživanje na kojem je zabeležila indeks 49, sada ocenjena sa 67 i dodao da je zbog rezultata istraživanja TS-a sada jasno u kojim oblastima treba napredovati.
Prema rečima predsednika opštine Paraćin Saše Paunovića ta opština već godinama beleži dobre rezultate u sferi transparentnosti i istakao da je zasluga na zaposlenima koji su radili svoj posao, a ne na političarima.
Gradonačelnik Novog Pazara Nihat Biševac istakao je da je, od istraživanja koje je vršeno 2015. godine do danas, indeks transparentnosti povećan za 69 odsto, što je objasnio željom lokalnog rukovodstva da građani imaju veće poverenje u lokalne institucije.
Kako ističu iz TS-a, niske ocene transparentnosti opština ne znače nužno da u njima postoji korupcija, kao što ni visoke ocene ne znače da u tim opštinama nema korupcije.