Predsednik SAD Džozef Bajden branio je svoju odluku da povuče američku vojsku iz Avganistana rekavši da se ne kaje što je doneo odluku da okonča učešće u ratu u toj zemlji i da misija SAD u Avganistanu nikad nije trebalo da bude izgradnja nacije.
"Znam da ću biti kritikovan zbog svoje odluke, ali ne želim da je ostavim sledećem predsedniku", rekao je između ostalog Bajden, obraćajući se američkom narodu iz Bele kuće, nekoliko sati pošto se vratio iz predsedničkog odmarališta Kemp Dejvid. On je prizao da su se stvari dogodile mnogo brže nego što je očekivao i dodao da su scene iz Avganistana duboko uznemirujuće.
"Ono što se događa sada, takođe je moglo da se desi pre pet godina ili 15 godina u budućnosti", naglasio je Bajden i dodao da "ne želi da od američkih vojnika traži da se beskrajno bore u građanskom ratu neke druge zemlje".
"Avganistanski politički lideri su digli ruke i pobegli iz zemlje, a vojska je odbila da se bori. Američke snage ne bi trebalo da se bore i stradaju u ratu, koji avganistanske snage nisu želele da vode", istakao je Bajden.
Predsednik SAD je saopštio da je američka ambasada u Kabulu bezbedno zatvorena i da su diplomate prebačene, a da će u narednim danima hiljade američkih državljana biti evakuisane iz Avganistana, baš kao i da će američka vojska pomoći u evakuaciji Avganistanaca sa specijalnim iseljeničkim vizama.
Bajden je obećao da će SAD nastaviti da podržavaju narod Avganistana i da će nastaviti da vrše pritisak u regionlanoj diplomatiji i bore se za osnovna ljudska prava avganistanskog naroda.
Republikanci kritikuju, zvaničnici brane odluku
Brzina kojom su talibani preuzeli kontrolu nad Avganistanom zaprepastila je predsjednika SAD Džoa Bajdena i druge najviše američke zvaničnike, s obzirom na to da je planirano povlačenje američkih snaga postalo hitna misija da se osigura bezbjedna evakuacija, ocjenjuju svjetske agencije. Dok Bajdenova administracija pravda odluku da se povuče iz Avganistana, protivnici ocjenjuju da taj potez može da izazove humanitarnu krizu i da dovede do stvaranja utočišta za ekstremiste.
Savjetnik za nacionalnu bezbjednost Bijele kuće Džejk Saliven objasnio je kako je predsednik Bajden razmišljao.
“Predsjednik nije smatrao da je neminovno da će talibani preuzeti kontrolu. Mislio je da avganistanske snage mogu da se bore. Uložili smo 20 godina i desetine milijardi dolara da ih obučimo i damo im opremu, imali su podršku američkih snaga 20 godina. Na kraju su odlučili da se ne bore za svoju zemlju. Predsjednik je bio suočen sa pitanjem da li bi Amerikanci i Amerikanke trebalo da budu u sred građanskog rata u drugoj zemlji čija vojska neće da se bori. Njegov odgovor bio je ne”.
Međutim, republikanci oštro kritikuju Bajdenov potez, a pojedini okrivljuju i administraciju bivšeg predsjednika Donalda Trampa zbod odluke o potpunom povlačenju američkih snaga do maja ove godine, što je rok koji je njegov nasljednik pomjerio do avgusta.
Kritičari kažu i da je strategija povlačenja, koju je donijela aktuelna administracija, crna mrlja za međunarodnu reputaciju Sjedinjenih Država. Lider republikanca u Senat Mič Mekonel naveo je u saopštenju da teroristi i protivnici Amerike gledaju “sramotu pasivne supersile”. Sličnog mišljenja je i Liz Čejni, republikanska članica Predstavničkog doma.
“Ovo će imati posljedice ne samo po Avganistan i nas u toj zemlji, i rat protiv terorizma, nego i kada je riječ o ulozi Amerike u svijetu, stepenu do kojeg američki protivnici misle da mogu da nam prijete, dok se naši saveznici pitaju da li mogu uopšte da računaju na nas”.
Američki državni sekretar Entoni Blinken rekao je da postoji ogroman strah da će talibani, koji su uveli islamističku fundamentalnu vladu u Avganistanu od 1996. do 2001. godine, ponovo nametnuti stroga pravila za žene i ostale građane.
Dok raseljene žene i djeca pokušavaju da nađu utočište, pojedini eksperti za Glas Amerike ocjenjuju da će to što su talibani osvojili Avganistan kratkoročno zadati udarac imidžu Amerike kao borca za ljudska prava na međunarodnoj sceni.
“Ako talibani uvedu isti režim kao ranije, to će naneti štetu poziciji Sjedinjenih Država kao globalnog zaštitnika i promotera ljudskih prava i prava žena”, smatra Džonatan Šroden.
Predsjednik Bajden više puta je isticao da nema vojnog rešenja rata u Avganistanu i da je uz hiljade izgubljenih američkih života, Amerika potrošila više od hiljadu milijardi dolara na opremu i obuku avganistanske vojske.
Međutim, iznenadnim povlačenjem američkog diplomatskog osoblja iz Kabula šalje se nesporan signal, koji je nepoželjan za Vašington.
“Činjenicom da SAD evakuišu diplomatsko osoblje šalje se veoma snažna poruka, ne samo u Avganistanu već i svijetu da Sjedinjene Države odlaze i da su u suštini odustale. Američki rivali će to svakako vidjeti kao znak slabosti”, kaže Majkl Kugelman iz Vilson centra.
Prema anketi urađenoj u julu, 70 odsto Amerikanaca podržalo je Bajdenovu odluku o povlačenju iz Avganistana. Međutim, sada se postavlja pitanje da li će najnoviji prizori iz te zemlje uticati na podršku javnosti za predsjednikov plan.
