Američki predsjednik Donald Tramp otputovao je u London, gdje će prisustvovati dvodnevnom samitu NATO-a, koji počinje u utorak. Cilj samita je da se pokažu jedinstvo i snaga Alijanse, koja slavi 70. godišnjicu osnivanja. Međutim, dok se spremaju za sastanak sa Trampom, pojedini evropski lideri i dalje dovode u pitanje posvećenost Vašingtona NATO-u.
U sjeveroistočnoj Siriji nastavljaju se sukobi posle turske ofanzive i odluke predsjednika Donalda Trampa da povuče američke snage, bez konsultacija sa NATO saveznicima.
“Francuski predsjednik je posle upravo te odluke rekao da je Alijansa klinički mrtva i sugerisao da ne postoji američko liderstvo, u smislu da treba da budete lider u zajednici, a ne da samostalno radite stvari”, podseća Geri Šmit, iz Instituta “Ameriken enterprajz”.
Napete odnose Vašingtona sa NATO, osim situacije sa Sirijom i Turskom, dodatno komplikuje i aktuelni konflikt Rusije i Ukrajine.
Predsjednik Tramp više javno ne govori da je Alijansa prevaziđena i da želi da je napusti, ali i dalje oštro kritikuje članice koje ne izdvajaju predviđena dva odsto bruto društvenog proizvoda za odbranu.
Američki zvaničnici ipak pokušavaju da uvjere evropske lidere da je Vašington posvećen NATO-u, što, prema njihovom mišljenju, pokazuju i vojna pojačanja na istočnom krilu Alijanse. Međutim, strahuje se da Sjedinjene Države, pod Trampom, zanemaruju NATO.
“Neki od njih se nadaju da Tramp više neće biti u Bijeloj kući za godinu dana. Međutim, strahuje se da će osvojiti drugi mandat”, objašnjava Hans Kundnani iz Čatam hausa.
Evropski saveznici različito reaguju na Trampove poteze. Pariz se zalaže sa stratešku autonomiju i smatra da bi Evropa trebalo sama da se brine o svojoj bezbjednosti. Varšava u međuvremenu razvija tješnje bilateralne odnose sa Trampom, kao garanciju bezbjednosti.
“A zatim imate Njemačku u sredini, koja je malo podijeljena između onih koji vjeruju u NATO i smatraju da je Alijansa i dalje garant bezbjednosti Evrope i zemalja koje više podržavaju francuski stav. Znači, Evropljani trenutno raspravljaju o tom pitanju”, dodaje Kundnani.
Cilj Evropljana ove nedelje je da jednostavno izbjegnu zaoštravanje odnosa sa Trampom, što je bio slučaj na sastancima u prošlosti.
“Mogu da govore o svim stvarima koje su uradili i da mudro sugerišu da je predsjednik Tramp bio zaslužan za pritisak, koji je pomogao da se to ostvari. Mogu da hvale predsjednika Trampa, iako je to teško za njih zbog različitih stavova”, dodaje Geri Šmit iz Instituta “Ameriken enterprajz”.
Nekoliko dana uoči samita, NATO je objavio da će preraspodijeliti troškove i smanjiti doprinos Vašingtona relativno malom centralnom budžetu, da bi udovoljio američkom lideru.
Učešće američkog lidera na samitu NATO u sjenci je procesa opoziva, koji se protiv njega vodi u Vašingtonu. Uoči odlaska u London, Tramp je rekao da su demokrate namjerno zakazale pretres u okviru tog procesa za 4. decembar, da bi odvukle pažnju javnosti sa njegovog učešća na samitu.
