Tokom više od deceniju na vrhu u holandskoj politici, Mark Rute imao je priliku da mnogo nauči o pronalaženju konsenzusa između podijeljenih koalicionih partnera. Sada je na putu da iskustvo, koje je stekao na čelu četiri koalicione holandske vlade, primijeni na međunarodnoj sceni kao novi generalni sekretar NATO-a, prenosi agencija Asošijeted pres.
Rumunski predsjednik Klaus Johanis u četvrtak se povukao iz trke za mjesto generalnog sekretara, što znači da je Rute jedini preostali kandidat i gotovo sigurno će od oktobra biti na čelu najveće svjetske vojne organizacije.
Imenovanje Rutea moglo bi da bude potvrđeno na sastanku ambasadora zemalja članica alijanse narednih dana, ili kada se predsjednik Džo Bajden i drugi lideri sastanu na samitu NATO-a u Vašingtonu od 9. do 11. jula.
Generalni sekretar predsjedava sastancima i predvodi nekada kompleksne konsultacije između 32 članice, da bi osigurao da organizacija zasnovana na konsenzusu može da funkcioniše. Lider NATO-a takođe treba da se osigura da se odluke sprovode u djelo, i govori u ime svih članica.
Čak i prije nego što preuzme položaj od Jensa Stoltenberga, Rute je primoran da upotrijebi svoje diplomatske vještine. Da bi obezbijedio funkciju generalnog sekretara morao je da ubijedi one koji su sumnjali u njegovu kandidaturu, uključujući mađarskog premijera Viktora Orbana i turskog predsjednika Redžepa Tajipa Erdogana, da ga podrže.
"Rute je pragmatičan poput Stoltenberga i jedan je od nekoliko evropskih političara koji imaju dobre odnose ne samo sa Džo Bajdenom, već i sa Donaldom Trampom. To bi moglo da bude ključno za NATO posle američkih predsjedničkih izbora u novembru", kaže za Asošijeted pres Oana Lungesku, bivša portparolka generalnog sekretara.
Rute se "smatra pouzdanom osobom da predvodi NATO u turbulentnim vremenima, kao što je to Stoltenberg radio proteklu deceniju", smatra Lungesku, koja je sada saradnica pri tink tenku za odbranu i bezbjednost, Kraljevski institut ujedinjenih službi.
Od istoričara i poslovnog menadžera do politike
Rute, koji je diplomirani istoričar i bivši menadžer za ljudske resurse u multinacionalnoj kompaniji Unilever, za premijera Holandije prvi put je izabran u oktobru 2010. godine. Ostavku je podnio prošlog jula nakon spora njegove koalicije - u kojoj su bile četiri stranke - oko imigracije.
Iako je godinama jedan od vodećih evropskih političara, Rute je ostao skroman. Često se može vidjeti kako se biciklom vozi u rodnom Hagu, ili ide od kancelarije do sastanka jedući jabuku. Kada je prošle godine predao ostavku vlade holandskom kralju, do palate se dovezao Sab karavanom.
Dok je bio premijer, snažno je podržavao Ukrajinu i njeno pravo da se brani od ruske invazije. Za vrijeme njegovog mandata, Holandija je obećala da će Kijevu poslati vojnu opremu, uključujući tenkove Leopard i borbene avione F-16.
Skandali tokom političke karijere
Rute je uspio da se oporavi od niza skandala za vrijeme premijerskog mandata. Toliko je bio uspješan u sprečavanju političkih "mrlja" da je zaradio nadimak "Teflon Mark".
Njegova treća koaliciona vlada podnijela je ostavku početkom 2021. godine, zbog skandala koji je izbio tokom istrage isplata socijalne pomoći za djecu, kada su hiljade roditelja lažno označene kao prevaranti.
Nekoliko mjeseci kasnije, Rute se pokazao kao majstor političkog opstanka nakon što je svoju konzervativnu Narodnu stranku za slobodu i demokratiju doveo do pobjede na nacionalnim izborima i sastavio četvrtu i poslednju koaliciju od istih stranaka čija je ostavka dovela do izbora.
Iskustvo na međunarodnoj političkoj sceni
Dok je bio premijer, Rute je takođe stekao značajno iskustvo na međunarodnom nivou. Razvio je snažne radne odnose sa liderima kao što su francuski predsjednik Emanuel Makron i bivša njemačka kancelarka Angela Merkel. Takođe se u Vašingtonu sastao i sa Bajdenom i Trampom.
"Kao veteran samita Evropske unije, Rute će donijeti različito razumjevanje kompleksnih odnosa NATO-a i EU, od Stoltenbergovog. Međutim, takođe će morati da osigura da su napori EU kada je riječ o odbrani usklađeni sa NATO, a ne da podrivaju alijansu u ovom ključnom trenutku", kaže Lungesku.
Holandija, pod Ruteovim liderstvom, nije ispunila zacrtani cilj da izdvaja 2 odsto BDP-a za odbranu, ali se očekuje da to uradi ove godine. Procjene NATO-a sugerišu da će Holandija izdvajati 2,05 odsto BDP-a, što je rast u odnosu na oko 1,2 procenta prije deceniju kada su posle ruske aneksije Krima, članice alijanse obećale da će povećati svoje vojne budžete.
