Evropska komisija (EK) objavila je nezvanični radni dokument u vezi sa poglavljima 23 i 24 pristupnih pregovora sa Crnom Gorom, čija je svrha predstavljanje pregleda napretka i preostalih izazova u oblasti vladavine prava, na osnovi Izvještaja EK za Crnu Goru za 2018.
“Uopšteno gledano, javlja se detaljnija slika, uz kontinuirani napredak u zakonodavnoj reformi i izgradnji institucija, početni bilans ostvarenih rezultata u borbi protiv korupcije na visokom nivou i organizovanog kriminala, pranja novca i privremenog oduzimanja imovine, ali su rezultati u nekim drugim oblastima ograničeni”, navodi EK.
Ocijenjeno je da borba protiv organizovanog kriminala daje bolje rezultate nego u prethodnim godinama, dijelom zbog ojačane policijske saradnje sa državama članicama EU.
"Crnogorska policija učestvovala je u nizu međunarodnih policijskih operacija visokog profila, koje su dovele do hapšenja članova kriminalnih grupa i veoma značajnih zaplijena opojne droge", ukazano je u dokumentu.
Navodi se da u pogledu tumačenja Ustava i važećeg zakonodavstva zabrinjava ponovno imenovanje predsjednika Vrhovnog suda u trećem mandatu, uprkos ustavnom ograničenju na dva mandata, kao i ponovna imenovanja predsjednika sudova koja su već izdržala maksimalna dva mandata utvrđena Zakonom o Sudskom savetu iz 2015. godine.
"Važno je da Crna Gora ne preokrene ranije dostignuća u reformi pravosuđa i da nastavi da dalje razvija dosadašnje rezultate, posebno u borbi protiv korupcije, a istovremeno osiguravajući istinsku nezavisnost svih relevantnih institucija, uključujući Agenciju za borbu protiv korupcije", navedeno je u nezvaničnom dokumentu EK.
“Potreban je vjerodostojan, nezavisan i efikasan institucionalni odgovor na nedavne navode o korupciji i ilegalnom finansiranju političkih stranaka”, dok je eksplicitno ukazano na oblastima najslabijeg napretka.
“Dalje, sloboda medija, istrage slučajeva napada na novinare, borba protiv korupcije, politika prevencije u oblasti opojnih droga, trgovina ljudima i trajno oduzimanje imovine mogu se izdvojiti kao oblasti u kojima rezultati nijesu dovoljni”, navela je EK.
Evropska komisija smatra da će za naredni period biti, kako je navedeno od presudnog značaja da Crna Gora ostvari ubjedljive rezultate, naročito u oblastima koje izazivaju zabrinutost, što zahtijeva angažovanje svih relevantnih institucija i aktera uključenih u ovaj proces.
U pogledu domaćeg procesuiranja ratnih zločina, EK konstatuje da nije otvoren novi predmet od 2016. godine, dok su četiri predmeta trenutno u fazi izviđaja od strane Specijalnog državnog tužilaštva, od kojih je u jednom slučaju započet sudski postupak.
"U tom dijelu je potreban proaktivniji pristup radi efikasne istrage, krivičnog gonjenja, suđenja i kažnjavanja ratnih zločina u skladu sa međunarodnim standardima i prioritizacija takvih predmeta", podvlači EK.
Kada je u pitanju borba protiv korupcije, EK naglašava da je u prvoj polovini 2018. godine Agencija za sprječavanje korupcije pokrenula 15 istraživanja neobjašnjenog bogatstva i do sada zatvorila postupak u 12 slučajeva bez utvrđivanja nepravilnosti, dok je u 2017. godini pokrenuto 24 takvih istraživanja.
“Agencija i dalje treba da vrši detaljnije provjere nasumičnih uzoraka zvaničnika, i da radi na potrazi za nezakonitim bogaćenjima, promjenama i kretanjima imovine i identifikovanju porijekla imovine”, preporučuje EK.
U skladu sa svojim mandatom, navodi se u dokumentu, Agencija je izvršila niz aktivnosti kontrole i nadzora vezanih za finansiranje političkih partija i izbornih kampanja za predsjedničke i lokalne izbore održane u prvoj polovini 2018. godine.
“Do kraja juna 2018. godine, pokrenula je 17 prekršajnih postupaka protiv političkih subjekata i odgovornih lica. Prekršajni sudovi i dalje izriču novčane kazne. Međutim, ASK još uvijek nije otkrila bilo kakvu zloupotrebu javnih resursa u partijske svrhe i svrhe izbornih kampanja, uprkos izvještajima o postojanju takvih zloupotreba i prema tome, nije proslijedila nijedan predmet na krivično gonjenje”, smatra EK.
Uspostavljen je početni bilans ostvarenih rezultata u pogledu istraga, krivičnih gonjenja i pravosnažnih presuda u predmetima korupcije na visokom nivou, ali sada ga treba dalje konsolidovati.
Do kraja septembra 2018. godine pokrenute su nove krivične istrage u osam predmeta, piše, pored ostalog, u neformalnom izvještaju o napretku Crne Gore u pristupanju EU.
EK podsjeća da je privemena mjera zabrane korišćenja i raspolaganja imovinom izrečena je u jednom slučaju, a postupak trajnog oduzimanja imovine trenutno je pred sudom protiv bivšeg predsjednika državne zajednice Srbija i Crna Gora, Svetozara Marovića, koji je ranije osuđen za korupciju na visokom nivou.
“Uprkos činjenici da je osuđen 2016. godine, još nije počeo da izdržava kaznu zatvora”, konstatuje EK.
Govoreći o stanju u oblasti slobode izražavanja u Crnoj Gori, EK ističe da ostaje zabrinutost u pogledu opšteg stanja slobode medija i podsjeća da je u prvoj polovini 2018 prijavljeno četiri napada na novinare, od kojih je najteži na istraživačku novinarku Oliveru Lakić, čiji počinioci ostaju neidentifikovani.
EK smatra da “ostaju nedostatak napretka i u rješavanju i novijih i starijih slučajeva u pogledu identifikacije fizičkih počinilaca i nalogodavaca napada, ali i nedostaci i zastoji koji su ometali istrage”.
Nedostatak profesionalnih i etičkih standarda za medije, kao i efikasnih mehanizama samoregulacije, i dalje stvara okruženje u kojem bi se sloboda izražavanja mogla zloupotrijebiti, navodi EK i dodaje da je “bilo nekoliko razrješenja članova Savjeta RTCG krajem 2017. i početkom 2018. godine, a Savjet u novom sastavu je razriješio rukovodstvo RTCG krajem proljeća”.
“Potrebno je osigurati uredničku nezavisnost i profesionalne standarde RTCG-a, a Savjet RTCG zaštititi od neprimjerenog uticaja i političkog pritiska”, ocjenjuje, pored ostalog, Evropska komisija.
