Državni sekretar Kondoliza Rajs danas je objelodanila godišnji izvještaj Stejt dipartmenta o stanju ljudskih prava u svijetu. U tom dokumentu, čija je obavezna priprema i objavljivanje, utvrđenja mandatom Kongresa, navodi se da je “genocid u sudanskoj provinciji Darfuru najtužnija realnost." Ocijenjeno je da su u Srbiji i u Crnoj Gori ljudska prava uglavnom poštovana.
U izvještaju američkog Državnog sekretarijata ocijenjeno je da je vlada Srbije uglavnom poštovala ljudska prava, ali da su brojni problemi i dalje prisutni. Među tim problemima posebno se ističu široko rasprostranjena korupcija u policiji i sudstvu, nekažnjavanje počinilaca krivičnih djela, neefikasni i dugi sudski procesi i nesaradnja vlade sa Haškim tribunalom. Tu je, zatim, i činejnica da Beograd nije inicirao nove istrage i procese protiv počinilaca zločina iz 1990-ih. Stejt dipartment kao problem citira maltretiranje novinara, aktivista za zaštitu ljudskih prava i drugih kritičara vlasti. Pominju se i selektivna hapšenja i primjena zakona po političkoj osnovi; ograničavanje slobode govora u vjeroispovjesti, diskriminacija po etničkoj i vjerskoj osnovi, nasilje nad ženama i djecom i trafiking...
Posebno se pohvaljuju napori Specijalnog suda koji sudi optuženima za ratne zločine, pozitivno se govori o aktivnostima vlasti na suzbijanju trafikinga, a kaže se i da je broj napada na pripadnike manjina značajno smanjen.
Interesantno, u izvještaju se konstatuje da novinari u Srbiji ponekad pribjegavaju autocenzuri u strahu od tužbi za klevetu i bojeći se da ne uvrijede javnost – posebno kada je riječ o tekstovima koje pišu o ratnim zločinima u bivšoj Jugoslaviji, referendumu u Crnoj Gori i pregovorima o statusu Kosova.
Na Kosovu, koje je tretirano u dijelu izvještaja koji govori o Srbiji, UNMIK i privremene institucije su uglavnom poštovale ljudska prava, ali problemi postoje – posebno u dijelu koji se odnosi na prava manjina. Kao najozbiljnija kršenja ljudskih prava na Kosovu, Stejt Dipartment citira politički i etnički motivisana ubistva, duge sudske i pretkrivične procese, korupciju i miješanje vlade u rad pravosudnih institucija, društvenu antipatiju prema Srbima i Srpskoj prvoslavnoj crkvi, slab intenzitet povrtaka raseljenih, korupciju u samim privremenim instituicijama, nasilje i diskriminaciju nad ženama, trafiking i seksulalno iskorištavanje žena i djevojaka, kao i nasilje, zlostravljanja i i diskriminaciju pripadnika manjinskih etničkih zajednica.
Vlada Crne Gore, navodi se u izvještaju, uglavnom je poštovala prava, mada je bilo izvještaja o selektivnom pritvaranju, lošem policijskom tretmanu pojedinih pritvorenika, nekažnjavanju policajaca koji su prekoračivali ovlaštenja, dugim sudskim i pretkrivičnim procesima, korumpiranosti zvaničnika bezbjednosnih i sudskih institucija, trafikingu i diskriminaciji žena i pripadnika manjinskih zajednica.
Kritički se govori o uticaju vlasti na pravosuđe, naglašava se evakuacija Roma iz ilegalnih, ali i legalnih stambenih objekata, ali se konstatuje da su vlasti u Podgorici dozvolile i sarađivale sa lokalnim i međunarodnim organizacijama u sprovodođenju nezavisnih istraga kršenja ljudskih prava.
Navodi se da organi vlasti, iako je ostvaren određeni napredak u tom smislu, i dalje nemaju adekvatan odgovor na porodično i nasilje nad ženama, široko rasprostranjeno – posebno u ruralnim predjedjelima.
U izvještaju se, između ostalog, posebno se pominju navodi o lošem tretmanu uhapšenih u, kako vlasti tvrde, anti-terorističkoj policijskoj akciji u Tuzima, uoči septembarskih izbora.
Komentarišući posljednji izvještaj Stejt Dipartmenta, direktor međunarodne organizacije za zaštitu ljudskih prava sa sjedištem u Njujorku, Kenet Rot kaže da ovaj izvještaj opterećuje hipoteka hipokritičnosti, posebno u odnosu na tretman neprijateljskih boraca u bazi Gvantanamo i toleranciju određenih tehnika ispitivanja...
"Vrlo je teško Sjedinjenim Državama da danas osuđuju druge vlade zbog torture, kada je sama CIA sprovodila torturu u nekim od svojih pritvorskih jedinica. Takođe je teško Vašingtonu da protestuje zbog pritvaranja pojedinaca bez suđenja, kada znamo da su stotine ljudi u Gvantanamu držane u pritvoru i po pet godina bez najave početka suđenja."
No državni sekretar Kondoliza Rajs kaže da SAD priznaju da ono što čine na polju zaštite ljudskih prava zaslužuje i kritiku.
“Ne izdajemo mi ove izvještaje zato što mislimo da smo savršeni, već upravo zato što znamo da nismo i da kao ljudska bića griješimo. Naš demokratski sistem vlasti počiva na odgovornosti, ali nije nepogriješiv”, kaže Kondoliza Rajs.
U izvještaju se između ostalog ukazuje na konflikte u Iraku i Avganistanu koji, kako se ocjenjuje prijete napretku u odnosu na stanje ljudskih prava. Kritikuje se Rusija zbog centralizacije vlasti i pritisaka na medije, a Kina zbog povećanja broja političkih zatvorenika i pripadnika različitih vjesrkih grupa. Značajan progres ostvaren je, prema ovim navodima, u Liberiji, Maroku i Ukrajini.