Parlamenti i Kosovës miratoi me shumicë votash ligjin për Gjykatën e Posaçme. Miratimi, pa praninë e opozitës që bojkotoi punimet e parlamentit, pasoi miratimin e ndryshimeve kushtetuese që mundësojnë ngritjen e Gjykatës së Posaçme për krime lufte në Kosovë.
Ligji për Gjykatën e Posaçme është hartuar nga Bashkimi Evropian, duke përfshirë disa nga ndryshimet e kërkuara nga Prishtina e që kishin të bënin me formulime ku ishte përfshirë edhe fjala gjenocid.
Por, autoritetet e Kosovën nuk kanë pasur mundësi të ndërhyjnë më shumë në tekstin e ligjit.
Parlamenti miratoi edhe projektligjin për Mbrojtjen Juridike dhe Mbështetjen Financiare të Personave të Akuzuar Potencialë në Proceset Gjyqësore në Gjykatën e Posaçme.
Të hënën parlamenti i Kosovës, miratoi me 82 vota ndryshimet kushtetuese për ngritjen e Gjykatës së Posaçme. Rivotimi i së hënës pasoi dështimin e parlamentit për të miratuar këto ndryshime më 26 qershor.
Miratimi i ndryshimeve kushtetuese u përshkua me debat të ashpër dhe thirrje të opozitës kundër kësaj gjykate. Madje në disa raste debatet morën edhe ngjyrime personale ndërmjet deputetëve.
Qeveria e Kosovës u tha deputetëve se miratimi i ndryshimeve kushtetuese është një hap me rëndësi të posaçme për Kosovën në procesin e përmbushjes së detyrimeve kundrejt partnerëve ndërkombëtarë. Në prill të vitit të kaluar parlamenti i Kosovës me 89 vota për, miratoi themelimin e gjykatës së posaçme.
Ideja për themelimin e gjykatës pasoi hetimet e pretendimeve të të dërguarit të Këshillit të Evropës Dick Martty për trafikim organesh në Kosovë, përkatësisht përfshirjen e disa prej ish-drejtuesve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, në krime të luftës. Hetimet kishin nxitur reagime dhe protesta ne Kosovë, ku pohohet se në këtë mënyrë po bëhet barazimi me mizoritë e forcave serbe gjatë luftës së viteve 1998 1999.
Opozita fillimisht hodhi një propozim për miratimin e një rezolute për dënimin e krimeve të luftës në Kosovë gjatë viteve 1998 -1999, përkatësisht siç thuhet gjenocidin që ka ushtruar Serbia në Kosovë, por nuk siguroi votat e mjaftueshme që kjo çështje të futet si pikë e parë e rendit të ditës për sot.
Udhëheqësit e opozitës thanë se nuk janë kundër një gjykate për krime lufte, por për një gjykatë gjithëpërfshirëse, ndërsa theksuan se ri votimi e dëmton rëndë demokracinë në vend.
Zyrtarët perëndimorë pohojnë se Gjykata do të ndihmojë heqjen e reve të zeza mbi Kosovën. Ata thonë po ashtu se dështimi i Kosovës për të ngritur gjykatën mund të çojë çështjen në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara dhe kjo do të jetë e dëmshme për shtetin e ri.
Jahjaga: Gjykata nuk gjykon përpjekjet për liri
Presidentja e Kosovës, Atifete Jahjaga, përshëndeti miratimin e ndryshimeve kushtetuese për themelimin e Gjykatës së Posaçme, si një përmbushje e detyrimeve ndërkombëtare të vendit.
Në një komunikatë për opinion ajo vlerëson se themelimi i Gjykatës së Posaçme, bazuar në kuadrin ligjor, dëshmon përkushtimin e Kosovës për parimin drejtësi për të gjithë.
Presidentja Jahjaga thekson se Gjykata do të trajtojë akuzat e ngritura nga raporti i Këshillit të Evropës dhe ajo nuk do gjykojë përpjekjen kolektive për çlirim dhe liri.
Diplomatët perëndimorë mirëpresin miratimin e Gjykatës së Posaçme
Shefja e politikës së jashtme të Bashkimit Evropian, Federica Mogherini, vlerësoi se miratimi i ndryshimeve kushtetuese dhe ligjit për themelimin e Gjykatës së Posaçme “është hap jetik në ofrimin e kuadrit të domosdoshëm për adresimin e pretendimeve të rënda që dalin nga raporti i Këshillit të Evropës, si dhe zotimet e marra nga parlamenti i Kosovës në vitin 2014”.
Në një deklaratë të zonjës Mogherini thuhet se “duke kuptuar që ky hap i deputetëve të parlamentit të Kosovës nuk ishte i lehtë, ai është shenjë e përgjegjësisë dhe vendosmërisë për të nxjerrë të vërtetën dhe për të marrë vendime që janë në harmoni me rrugën evropiane të Kosovës.
BE-ja është e përkushtuar në ofrimin e ndihmës në këtë proces dhe për të vazhduar punën me palët e përfshira për të përfunduar procesin e krijimit të mekanizmave të nevojshëm ligjor në mënyrë që të mund të mbahen procese gjyqësore të pavarura dhe të drejta në një të afërme”.
Ambasadori amerikan Greg Delawie, nëpërmjet një postimi në rrjetin social twitter, përgëzoi Kosovës për miratimin e ndryshimeve kushtetuese, duke i cilësuar ato të rëndësishme për pozitën e saj ndërkombëtare dhe sundimin e ligjit.
Në një deklaratë të përbashkët, ambasada amerikane në Kosovë, zyra e Bashkimit Evropian dhe ambasadat e vendeve të BE-së mirëpritën miratimin e ndryshimeve kushtetuese dhe ligjit për themelimin e Gjykatës së Posaçme.
“Ky ishte një hap i rëndësishëm në rrugën euro-atlantike të Kosovës. Me këtë vendim, qeveria e Kosovës dhe parlamenti kanë demonstruar përkushtimin e tyre për sundimin e ligjit dhe për respektimin e marrëveshjeve ndërkombëtare. Dhomat e Specializuara janë instrument jetik për vendosjen e drejtësisë lidhur me pretendimet për krimet e supozuara gjatë konfliktit në Kosovë. Themelimi i tyre do të forcojë parimin e sundimit të ligjit në Kosovë dhe vendet tona do të vazhdojnë të mbështesin përpjekjet e Kosovës në këtë fushë. Duke u ballafaquar me të kaluarën e saj dhe duke siguruar drejtësi për viktimat, Kosova mund të arrijë pajtimin dhe të ndërtojë të ardhme më të mirë”, thuhet në deklaratë.