Kwele South Africa besekuhlatshwa abantu abaphose bafike izinkulungwane ezingamakhulu amathathu ngosuku (close to 300,000). Kodwa khathesi lelinani selehle layafika kuzinkulungwane ezilikhulu lengxenye ngosuku (150,000).
Bekungabizwa ozwayo eMidrand eGoli kweleSouth Africa ngelanga labomama ngoMvulo weviki edluleyo, amanina adabuka kwaMthwakazi labosowabo abavela KwaZulu, besina, becula lokufundisana.
Ikhansili yedolobho leJohannesburg, kweleSouth Africa, layo ithi uMeya osanda kukhethwa, umnumnzana Jolidee Matongo osendo lwakhe oludabuka eZimbabwe, yena uyisizalwane esizelwe lokukhulela eSouth Africa ngakho akasuye muntu wokuza.
Abanye njalo ngabakhala ngokuswela indlela zokuhamba ekhaya besiya emingcwabeni njengoba inengi labo balahlekelwa yimisebenzi, kanti lemithetho kahulumende ayivumeli ukubuthana kwabantu abanengi kule imingcwabo.
Impahla ezibalisa amathelevizhini lamafiriji amapholisa athi zitholakele emabhasini esesiyachapha umngcele eBeitbridge kodwa abanini bengalabo ubufakazi bokuthi zithengwe njani, nini, njalo malini.
Amapholisa akweleSouth Africa athi sokufe abantu abangamatshumi amane lanhlanu, 45, ngenxa yodlakela oluqalwe ngabasekeli bakaMnu Jacob Zuma ngeviki edluleyo besithi bafuna akhululwe.
UMongameli weleSouth Africa uMnu Cyril Ramaphosa ngoMgqibelo usole udlakela oluqalwe ngabasekeli bakaMnu Jacob Zuma esithi abenza ubudlova lobu bazaphathwa kalukhuni ngengalo yomthetho.
Indodakazi yakhe uDuduzile Zuma laye wethule umbiko kwelakhe ikhasi esithi bemukela ngenhlonipho enkulu ukubotshwa lokuvalelwa kweqhawe lempi yenkululeko ngenxa yemisebenzi yalo emihle.
Ikusasa yezinkulungwane zezizalwane zeZimbabwe ebezifike zadinga incwadi zobuphepheli kwele South Africa isilenga ngomxeba.
“Bayakhala kakhulu abavela kwamanye amazwe iziphaza zabo ezingenelweyo kwathathwa impahla phakathi. Besingakezwa ukuthi bakhona yini abavela eZimbabwe labo abalimele kumbe abathathelwe impahla zabo.”
UMongameli weleSouth Africa uMnu Cyril Ramaphosa useqinise iziqondiso zokwenqabela umkhuhlane weCoronavirus ngokufaka ilizwe lakhe kuzinga lesithathu lokuvalwa kwalo, iLockdown Level 3, yona eqale ngoLwesithathu.
Inhlanganiso yamagqwetha ezansi yezwekazi leAfrica eyeSadc Lawyers Association, ithi ikhathazekile kakhulu ngokungenela kwezombusazwe endabeni zokuthethwa kwamacala eZimbabwe.
Amakholwa aphuma emabandleni atshiyeneyo adabuka eNyabane abethe gwaqa eNumber 4 John Brandy elokitshini leAlexandra eJohannesburg, emkhosini wokudinga imali yokwakha ikilinika esigabeni sakibo.
Inhlanganiso yeAmanzi Matabeleland South Cooperative eyayibhadalisa amalunga ayo aseSouth Africa imali kusukela ngo2019 ukuze agejelwe imigodi yamanzi emizini yawo kweleZimbabwe, isize yenelisa ukuthenga imota yokugebha imigodile, enye ethwala idiesel lenye eyokuthwala omanjinela.
Ekhuluma labezindaba ngoLwesibili, ngemva komhlangano wedale labaphathintambo, umphathintambo wezokwethulwa kwemibiko uNkosikazi Monica Mutsvangwa uthe izizalwane zeZimbabwe ezibuyela ekhaya zizaqala zigcinwe kuma Quarantine Centers, zingakavunyelwa ukuyahlangana labemuli.
Ukubhubha kweNdlovukazi kutshiye abanengi bemangele njengoba ubesanda kufakwa esikhundleni senkosi ebambele inkosi ezakhethwa kulandela ukutshona kweNkosi yaKwaZulu uGoodwill Zwelithini.
Intatheli zeZimbabwe lezi zithi eleSouth Africa, lilizwe eliyisibonelo esihle kakhulu kwezokuhlonitshwa kwamalungelo abezindaba.
Lobanje kukunengi okukhalazwa yizizalwane zeSouth Africa, abamabandla ezombusazwe aweZimbabwe kweleSouth Africa bathi kunengi abakuhawukelayo osekulethwe yinkululeko yeSouth Africa kuzizalwane zayo.
inhlanganiso ekhokhela ezokusetshenziswa kwemithi yokwelapha iSouth African Health Products Regulatory Authority isithe ijekiseni leJohnson and Johnson okuyilo lodwa elisasetshenziswa okwakhathesi kweleSouth Africa ukuvikela icoronavirus liphephile.
Uhulumende weSouth Africa umise uhlelo lokuhlatshwa kwamajekiseni okuvikela icovid-19 ngeviki ephelileyo kulandela imbiko evele kweleMelika yokuthi kucatshangelwa ukuthi ukunquma kwegazi kwabayisithupha abebehlatshwe ijekiseni yeJohnson and Johnson kubangelwe yileli jekiseni.
Ukwengezelela