amalinks wokungena

Breaking News

Uhulumende Ukhuthazwa Ukuqinisa Ukulwisana Lofuba


Uhulumende usekhuthazwe ukunika imali ethe xaxa eyokulwisana lomkhuhlane wofuba izigaba zeMatabeleland le Midlands, ngemva kwenhlolisiso esithe yenziwa eveza ukuba inani l eliphezulu elizweni abantu abalalumkhuhlane liqhubeka litholakala kulezizindawo.

Imbiko eyethulwe lugatsha lwezempilakahle ithi lanxa ilizwe lonke jikelele libhekane lohlupho lofuba ikakhulu ebantwini abaphila legcikwane lengculaza, imizamo yokwehlisa lelinani elizweni lonke ikhanya iphumelela ngaphandle kwezigaba lezi elilokhu liphezulu.

Umkhuhlane wofuba uhlasele abantu abangaphezu kwamatshumi amane lanhlanu enkulungwane – 47 000, ngomnyaka ka 2011 lelinani lehla ngo2012 laya ngaphezu nje kwenkulungwane ezingamatshumi amane enkulungwane – 41 305 elizweni lonke jikelele.

Kunani labantu elihlaselwe ngumkhuhlane wofuba, abangaphezu kwamatshumi phose ayisificamunwemunye ekhulwini – 87%, batholakale belegcikwane le HIV.

Obona ngokuqhutshwa kwenhlelo zofuba e Matabeleland North, uDokotela Nyasha Masuka uthi sebezamile ukwehlisa inani labantu abahlaselwa yilumkhuhlane e Nkayi, e Tsholotsho kanye le Lupane kodwa inani lilokhu liqonga eUmguza.

Ekhuluma ngohlupho lomkhuhlane wofuba, uMnumzana Brighton Ndlovu, okewaba lalumkhuhlane, uthi udubo olukhona kuleli yikwesaba okusebantwini ukuya ezibhedlela kusele sikhathi.

Uthi lumkhuhlane usubulele inengi labantu elizweni ikakhulu kulezinsuku usuhlangane lengculaza ngoba inengi labantu lisesaba ukuthi kuzathiwa selile gcikwane..

Isakhamuzi, uMnumzana Gabriel Ncube, uthi udubo olukhona kulumango yikuthi inengi labantu elibanjwa ngumkhuhlane wofuba liphandle kwelizwe lithi selifika ngapha lekele ukunatha imithi ngoba ezikhathini ezinengi lengwalo eziveza ukuthi umuntu ubevele ephethwe yini ziyabe zingekho.

U Ncube uqhubeke esithi ukuswelakala kwemali yokuqhuba inhlelo kuhulumende sokwenze njalo abempilakahle bengenelisi ukulandelela izigulane njengalokho okwakusenziwa kudala nxa umuntu ethe waba lesifo sofuba.

Umsekeli kameya wedolobho lakoBulawayo ukhansila u Gift Banda, ngeviki ephelileyo ekhuluma labongi lamadokotela aphatheke ekwelapheni umkhuhlane wofuba lengculaza emhlanganweni kulelidolobho, uthi umkhuhlane wofuba uqhubeka umemetheka ngenxa yokuhlupheka kwabantu lokuphelelwa yimisebenzi osokulethe indlala kanye lokuhlala abantu beminyene. Uthi ikhansili layo iswela imithi lezisebenzi ezeneleyo ukuphatha lumsebenzi.

UNkosikazi Sithokozile Hove, ophethe uhlelo lwe European Care ngaphansi kwe Integrated Health Care Fund kumakilinika ekhansili uthi imali evela enhlanganisweni ezizimele zodwa isisebenze kakhulu ukuthuthukisa inhlelo zokwelapha labo abelesifo sofuba iTB kanye lengculaza kulelidolobho.

U Dokotela Charles Sandy, okhangela inhlelo zomkhuhlane wofuba lengculaza kugatsha lwezempilakahle, uthi inani lezizalwane ezihlaselwa ngumkhuhlane wofuba lihlezi liphezulu emangweni lo ngoba abantu bakulezizigaba bahlezi besiya emazweni asemgceleni welizwe, abhekane lohlupho olungaphezulu lokulwisana lalumkhuhlane.

Uthi izigaba lezi zibhekane njalo lodubo lokuswela amakiliniki njengesiqintini se Beitbridge lapho izakhamizi ezihamba amakhilomitha angamatshumi amane lanhlanu – 45km ukuthola uncedo kwezempilakahle.

I Zimbabwe lanxa iqhubeka kuhle emizameni yayo yokuqeda umkhuhlane wofuba ilokhu ingenye yamazwe abhekane laloluhlupho okungaphezulu emhlabeni jiklele.

Izigaba zeMatabeleland zakhelane njalo lamazwe e South Africa le Botswana lawo athwele nzima ngesifo lesi okwenza kubenzima ukuqeda lumkhuhlane kuzo.
XS
SM
MD
LG