WASHINGTON DC —
Owake wabalilunga ledale leSenate kwele Melika umnumzana Melvin Reynolds ufunyenwe ngumthethwandaba kamantshi eHarare, elecala lokwephula umthetho wokungena lokuphuma elizweni ngemva kokuvuma leli cala. UReynolds ovume leli cala ugwetshwe ukuhlaula amadollar alikhulu-$100.
UReynolds ubotshwe ngoMvulo ngoba ebikwa enganakanga iziqondiso zomthetho owamvumela ukungena elizweni ezevisa njalo wathi ebotshwa wafunyanwa elemifanekiso yasemancansini labantu benqunu. Uvumile icala lokwephula umthetho wokungena lokuphuma elizweni ngoba engine elizweni okusemthethweni kodwa kumele aphume elizweni lapho ivisa lakhe seliphelile ukusebenza mhlaka 10 ngoMpalakazi wanyakenye ngoba engazihluphanga ukuyacela imvulo yokuqelisa ukuhlala kwakhe elizweni.
Igqwtha lakhe umnumzana Arthur Gurira ucele umthethwandaba ukuthi ube lozwelo njengoba kungokwakuqala ukuthi uReynolds ephule umthetho eZimbabwe njalo engaphilanga.
UGurira uthi uReynolds ube landela umthetho ngaso sonke isikhathi eze ukuzokwethekelela elizweni akwenze okwesitshumi lasikhombisa ngesikhathi esedluleyo kodwake khathesi uphanjaniswe yikugula. Uthi ngaleso sikhathi sokumele ayecela imvumo yokuqelisa ukuhlala kwakhe eZimbabwe kulapho atshaywe khona yisifo sestroke.
Leli gqwtha liqhubeke lisithi uReynolds, oze emthethwandaba lamhlanje egqoke izambetho zejele eziyikhakhi eqhula njalo elebandage enyaweni akala zihlobo elizweni ngakhoke ukumesabela ukuthi angabaleka ngokumvalelo kuyabe kuyimenzela inhliziyo embi.
Ngemva kokulalela konke lokhu uMantshi uTendai Mahwe kulapho acine esegweba uReynolds ukuthi ahalule amadollar alikhulu awe fine loba ukuvalelwa okwensuku ezinhlanu ngemva kwalaphoke anikezwe kwabogatsha olubona ngokunena lokuphuma elizweni ukuze axotshwe elizweni ngokuphangisa ephindiselwa kibo kwele Melika.
Edabeni lokutholakala elemifanikiso yemancansini uReynolds wenelise ukuliphikisa ukuze engavalelwa emmelwe ligqwetha lakhe.
UGurira wenelise ukupha ubufakazi bokuthi abatshutshisi bagijimele ukumisa phambi kwedale bengakatholi imvumo yokumbophela leli cala. Umtshutshisi unkosazana Sharon Mashavira uzame ukucela ukuthi ukuthethwa kwaleli cala kudluliselwe phambili ngoMvulo ukuze ayethola leyo mvumo andubana aqhubeke ethoniswa uReynolds kodwa lokhu kuhle kwaliwa ngumantshi uMahwe ohle wamkhulula kuleli cala.
Ngeminyaka yabo 1990 uReynolds waba ngummeli weChicago eMelika edaleni lama Representatives, engowebandla leDemocratic Party. Wazobanjwa ngamandla ukutshiya lesi sikhundla ngemva kokufunyanwa ele cala lokufuna ukudlwengula kanye lokutholakala elemifanekiso yabantwana benqunu.
Elokhe esavalelwe ngalawo macala kwele Melika kulapho okwavunjululwa njalo amacala okungethembeki ekukhankaseleni kwakhe isikhundla kwezombusazwe ngesikhathi sombuso kamongameli Bill Clinton in 2001.
UReynolds oleminyaka engamatshumi ayisithupha lambili yokuzalwa-62 uke wazama ukuncintisa ukuthi athole isikhundla sakhe seSenate ngomnyaka ka2004 lanyakenye ngo2013 kodwa wanqotshwa kukhetho lwama primary.
EZimbabwe, ube ebikwa ezama ukuletha abamabhizimusi abangasungula ibhizimusi elizweni kuhlelo lokwakhiwa kwehwethela kodwa lokhu bekulokhe kungafezeki.
Isigodlo sommeli weMelika eZimbabwe lokhe sisala ukukhuluma ngokubotshwa kukaReynolds elizweni.
UReynolds ubotshwe ngoMvulo ngoba ebikwa enganakanga iziqondiso zomthetho owamvumela ukungena elizweni ezevisa njalo wathi ebotshwa wafunyanwa elemifanekiso yasemancansini labantu benqunu. Uvumile icala lokwephula umthetho wokungena lokuphuma elizweni ngoba engine elizweni okusemthethweni kodwa kumele aphume elizweni lapho ivisa lakhe seliphelile ukusebenza mhlaka 10 ngoMpalakazi wanyakenye ngoba engazihluphanga ukuyacela imvulo yokuqelisa ukuhlala kwakhe elizweni.
Igqwtha lakhe umnumzana Arthur Gurira ucele umthethwandaba ukuthi ube lozwelo njengoba kungokwakuqala ukuthi uReynolds ephule umthetho eZimbabwe njalo engaphilanga.
UGurira uthi uReynolds ube landela umthetho ngaso sonke isikhathi eze ukuzokwethekelela elizweni akwenze okwesitshumi lasikhombisa ngesikhathi esedluleyo kodwake khathesi uphanjaniswe yikugula. Uthi ngaleso sikhathi sokumele ayecela imvumo yokuqelisa ukuhlala kwakhe eZimbabwe kulapho atshaywe khona yisifo sestroke.
Leli gqwtha liqhubeke lisithi uReynolds, oze emthethwandaba lamhlanje egqoke izambetho zejele eziyikhakhi eqhula njalo elebandage enyaweni akala zihlobo elizweni ngakhoke ukumesabela ukuthi angabaleka ngokumvalelo kuyabe kuyimenzela inhliziyo embi.
Ngemva kokulalela konke lokhu uMantshi uTendai Mahwe kulapho acine esegweba uReynolds ukuthi ahalule amadollar alikhulu awe fine loba ukuvalelwa okwensuku ezinhlanu ngemva kwalaphoke anikezwe kwabogatsha olubona ngokunena lokuphuma elizweni ukuze axotshwe elizweni ngokuphangisa ephindiselwa kibo kwele Melika.
Edabeni lokutholakala elemifanikiso yemancansini uReynolds wenelise ukuliphikisa ukuze engavalelwa emmelwe ligqwetha lakhe.
UGurira wenelise ukupha ubufakazi bokuthi abatshutshisi bagijimele ukumisa phambi kwedale bengakatholi imvumo yokumbophela leli cala. Umtshutshisi unkosazana Sharon Mashavira uzame ukucela ukuthi ukuthethwa kwaleli cala kudluliselwe phambili ngoMvulo ukuze ayethola leyo mvumo andubana aqhubeke ethoniswa uReynolds kodwa lokhu kuhle kwaliwa ngumantshi uMahwe ohle wamkhulula kuleli cala.
Ngeminyaka yabo 1990 uReynolds waba ngummeli weChicago eMelika edaleni lama Representatives, engowebandla leDemocratic Party. Wazobanjwa ngamandla ukutshiya lesi sikhundla ngemva kokufunyanwa ele cala lokufuna ukudlwengula kanye lokutholakala elemifanekiso yabantwana benqunu.
Elokhe esavalelwe ngalawo macala kwele Melika kulapho okwavunjululwa njalo amacala okungethembeki ekukhankaseleni kwakhe isikhundla kwezombusazwe ngesikhathi sombuso kamongameli Bill Clinton in 2001.
UReynolds oleminyaka engamatshumi ayisithupha lambili yokuzalwa-62 uke wazama ukuncintisa ukuthi athole isikhundla sakhe seSenate ngomnyaka ka2004 lanyakenye ngo2013 kodwa wanqotshwa kukhetho lwama primary.
EZimbabwe, ube ebikwa ezama ukuletha abamabhizimusi abangasungula ibhizimusi elizweni kuhlelo lokwakhiwa kwehwethela kodwa lokhu bekulokhe kungafezeki.
Isigodlo sommeli weMelika eZimbabwe lokhe sisala ukukhuluma ngokubotshwa kukaReynolds elizweni.