BULAWAYO —
Izinduna ezitshiyeneyo kanye lezinye inkokheli zomdabu sezikhuthaze ukusungulwa kwemisakazo kazulu eziqintini ezitshiyeneyo zelizwe zisithi lokhu kulakho ukuthuthukisa izigaba zabo kanye lokulondoloza amasiko emihlobo etshiyeneyo engananzwa yimisakazo yelizwe kanye lamaphephandaba amakhulu.
Izinduna lezi ziveze lokhu emhlanganweni obubizwe yinhlanganiso yemisakazo kazulu iZimbabwe Association of Community Radio Stations – ZACRAS, ehlanganise induna, abalisa kanye labo sobhuku abavela eMzingwane, eGwanda, eLupane, eKariba, eBinga kanye leMasvingo ukuzaxoxisana ngokuqakatheka kwemisakazo kazulu.
Lokhu kuza ngemva kwembiko evela kugatsha oluqondisa ezemisakazo lamaphephandaba ukuthi inkokheli zomdabu zifanele ukuhambela phambili nxa kuthe kwaba lesiqinti esifuna umsakazo kazulu.
Umlisa uMnumzana Bhekumuzi Gumede, oweGwanda, uthi iziqinti ziyayidinga imisakazo le ngoba okwakhathesi abantu bahlezi emnyameni abazi ukuthi kwenzakalani elizweni kanye lakuzigaba abahlala kuzo ngoba imisakazo yelizwe ayifinyeleli kundawo zabo lalapho ithe yafika ayikhulumi ngalezizindawo abahlala kizo okwenza zihlale zingela ngqubelaphambili.
Wengeze esithi amasiko lemikhuba yabantu abathile iya itshabalala kancane kancane ngoba kulezinye indimi ezivele zingaphathwa kumisakazo lamaphephandaba elizwe okwenza kukhanye angani kuleminye imihlobo engcono kuleminye kukanti imisakazo kazulu izaphathisa siphi lasiphi isiqinti siziphakamise siziqhenye ngamasiko lolimi lwaso.
Okhankasela ukuvulwa kwamagagasi lokusungulwa kwemisakazo kazulu, uMnumzana Peter Zwide Khumalo, uthi umsakazo kazulu awungeke waletha ingxabano emphakathini ngoba kuphathwa indaba zikazulu wonke hatshi ezibandlululayo ezilakho ukubhidliza ukuthula ezifana lezombusazwe kumbe ezokholo.
Uthi kuqakathekile ukuthi inkokheli zomdabu ziphatheke ekusunguleni imisakazo kundawo zazo ngoba izakwenza impilo ibelula lapho abantu bexoxisana ngentuthuko ezigabeni njalo befundisana bephakamisa amasiko abo lolimi lwabo.
Umnumzana Kudzai Kwangwari, ophethe ukuqhutshwa kwenhlelo eZACRAS, uthi bazimisele ukuncedisa iziqinti ezitshiyeneyo ukusungula imisakazo le kanye lokuthola impahla edingakalayo.
Uthi zikhona inhlanganiso ezizimele zodwa emhlabeni wonke jikelele eziphathisa iziqinti ukuthola imitshina yokusakaza kukanti lohulumende laye ulakho ukuphathisa inotho yelizwe ingathuthuka.
Udaba lwemisakazo kazulu luyindaba egudwini kulandela imbiko ethi abantu abangene imihlangano yeInformation and Media Panel Inquiry eTsholotsho, eBinga leLupane bathi bayimelele ngamehlo abomvu ngoba bavele abawatholi amagagasi emsokazo weZimbabwe Broad Corporation kundawo abahlala kuzo.
Abanye bakhala ngokuthi inhlelo zalumsakazo kanye lamaphephandaba akhangela indaba zemadolobheni kuphela alulaze ezivela eziqintini okwenza kubemqoka ukuthi lezizigaba zibe lemisakazo yazo.
Izinduna lezi ziveze lokhu emhlanganweni obubizwe yinhlanganiso yemisakazo kazulu iZimbabwe Association of Community Radio Stations – ZACRAS, ehlanganise induna, abalisa kanye labo sobhuku abavela eMzingwane, eGwanda, eLupane, eKariba, eBinga kanye leMasvingo ukuzaxoxisana ngokuqakatheka kwemisakazo kazulu.
Lokhu kuza ngemva kwembiko evela kugatsha oluqondisa ezemisakazo lamaphephandaba ukuthi inkokheli zomdabu zifanele ukuhambela phambili nxa kuthe kwaba lesiqinti esifuna umsakazo kazulu.
Umlisa uMnumzana Bhekumuzi Gumede, oweGwanda, uthi iziqinti ziyayidinga imisakazo le ngoba okwakhathesi abantu bahlezi emnyameni abazi ukuthi kwenzakalani elizweni kanye lakuzigaba abahlala kuzo ngoba imisakazo yelizwe ayifinyeleli kundawo zabo lalapho ithe yafika ayikhulumi ngalezizindawo abahlala kizo okwenza zihlale zingela ngqubelaphambili.
Wengeze esithi amasiko lemikhuba yabantu abathile iya itshabalala kancane kancane ngoba kulezinye indimi ezivele zingaphathwa kumisakazo lamaphephandaba elizwe okwenza kukhanye angani kuleminye imihlobo engcono kuleminye kukanti imisakazo kazulu izaphathisa siphi lasiphi isiqinti siziphakamise siziqhenye ngamasiko lolimi lwaso.
Okhankasela ukuvulwa kwamagagasi lokusungulwa kwemisakazo kazulu, uMnumzana Peter Zwide Khumalo, uthi umsakazo kazulu awungeke waletha ingxabano emphakathini ngoba kuphathwa indaba zikazulu wonke hatshi ezibandlululayo ezilakho ukubhidliza ukuthula ezifana lezombusazwe kumbe ezokholo.
Uthi kuqakathekile ukuthi inkokheli zomdabu ziphatheke ekusunguleni imisakazo kundawo zazo ngoba izakwenza impilo ibelula lapho abantu bexoxisana ngentuthuko ezigabeni njalo befundisana bephakamisa amasiko abo lolimi lwabo.
Umnumzana Kudzai Kwangwari, ophethe ukuqhutshwa kwenhlelo eZACRAS, uthi bazimisele ukuncedisa iziqinti ezitshiyeneyo ukusungula imisakazo le kanye lokuthola impahla edingakalayo.
Uthi zikhona inhlanganiso ezizimele zodwa emhlabeni wonke jikelele eziphathisa iziqinti ukuthola imitshina yokusakaza kukanti lohulumende laye ulakho ukuphathisa inotho yelizwe ingathuthuka.
Udaba lwemisakazo kazulu luyindaba egudwini kulandela imbiko ethi abantu abangene imihlangano yeInformation and Media Panel Inquiry eTsholotsho, eBinga leLupane bathi bayimelele ngamehlo abomvu ngoba bavele abawatholi amagagasi emsokazo weZimbabwe Broad Corporation kundawo abahlala kuzo.
Abanye bakhala ngokuthi inhlelo zalumsakazo kanye lamaphephandaba akhangela indaba zemadolobheni kuphela alulaze ezivela eziqintini okwenza kubemqoka ukuthi lezizigaba zibe lemisakazo yazo.