នៅក្នុងឆ្នាំដែលមានការបិទអ៊ីនធឺណិតច្រើនជាងគេបំផុតក្នុងកំណត់ត្រា បណ្ដាប្រទេសនៅតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកបានដាក់កំហិតតឹងតែងបំផុត។ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍ថ្មីមួយ។
ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាគឺជាប្រទេសដែលរងការប៉ះពាល់អាក្រក់ជាងគេបំផុតនៅលើពិភពលោក ដោយមានការបិទអ៊ីនធឺណិតចំនួន ៨៥ ដងកាលពីឆ្នាំមុន។ នេះបើយោងតាមការស្រាវជ្រាវរបស់អង្គការ Access Now ដែលជាអង្គការការពារសិទ្ធិឌីជីថល។
របាយការណ៍នេះដែលបានចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី ២៤ ខែកុម្ភៈ បានបង្ហាញថាអាជ្ញាធរនៅជុំវិញពិភពលោកបានដាក់កំហិតបិទអ៊ីនធឺណិតចំនួន ២៩៦ ដងនៅក្នុងប្រទេសចំនួន ៥៤។ អង្គការ Access Now បានរកឃើញថា មូលហេតុចម្បងដែលបង្កឲ្យមានការបិទនេះគឺសង្គ្រាម ហើយបន្ទាប់មកគឺការតវ៉ា ការប្រឡងនៅតាមសាលាឬសាកលវិទ្យាល័យ និងការបោះឆ្នោត។
សម្រាប់តំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក របាយការណ៍នេះបានរកឃើញថា ការបិទអ៊ីនធឺណិតបានធ្វើឡើងចំនួន ២០២ ដងនៅក្នុងប្រទេសឬក៏ដែនដីទាំងអស់ចំនួន ១១។ នេះជាចំនួនដ៏ខ្ពស់បំផុតដែលអង្គការ Access Now បានរកឃើញនៅក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំសម្រាប់តំបន់នេះ។
ប្រទេសចំនួន ៣ ដែលមានកំណត់ត្រាអាក្រក់ជាងគេបំផុតគឺសុទ្ធតែស្ថិតនៅទ្វីបអាស៊ី ដោយក្នុងនោះការបិទអ៊ីនធឺណិតមានចំនួន ១៩០ ដងនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ហើយការបិទអ៊ីនធឺណិតនៅឥណ្ឌានិងប៉ាគីស្ថានមានចំនួនប្រហែល ៦៤% នៃការបិទទាំងអស់ដែលបានកត់ត្រាទុកនៅក្នុងឆ្នាំ ២០២៤។ ឥណ្ឌាដែលជារឿយៗត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេបង្អស់នៅលើពិភពលោកមានករណីបិទអ៊ីនធឺណិតចំនួន ៨៤ ករណី។
VOA បានទាក់ទងរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ានិងស្ថានទូតឥណ្ឌានិងស្ថានទូតប៉ាគីស្ថានប្រចាំរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោនដើម្បីសុំមតិលើរឿងនេះ ប៉ុន្តែមិនទទួលបានការឆ្លើយតបណាមួយទេគិតត្រឹមពេលចេញផ្សាយអត្ថបទនេះ។
លោក Raman Jit Singh Chima ប្រធានផ្នែកគោលនយោបាយអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកនៃអង្គការ Access Now បានព្រមានអំពីការកើនឡើងនៃរបបអាជ្ញាធិបតេយ្យឌីជីថលនៅអាស៊ី។
លោកបានបញ្ជាក់នៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយថា៖ «ការបិទ [អ៊ីនធឺណិត] ទាំងនេះធ្វើឲ្យសង្គមគ្មានស្ថិរភាព ធ្វើឲ្យអន្តរាយដល់វឌ្ឍនភាពឌីជីថល ធ្វើឲ្យសហគមន៍ទាំងមូលជួបហានិភ័យ និងផ្ដល់នូវនិទណ្ឌភាពទាំងស្រុងសម្រាប់ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។ អាជ្ញាធរនៅក្នុងប្រទេសមួយចំនួនដូចជាមីយ៉ាន់ម៉ានិងប៉ាគីស្ថានជាដើមកំពុងផ្ដាច់ប្រជាពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនពីពិភពលោកដោយគ្មានទោសពៃរ៍អ្វីទាំងអស់ ដែលនេះឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យឃើញនូវការកើនឡើងនៃរបបអាជ្ញាធិបតេយ្យឌីជីថលនៅអាស៊ី»។
អង្គការ Access Now បានប្រមូលទិន្នន័យអំពីការបិទអ៊ីនធឺណិតដូចជាការកាត់ផ្ដាច់ខ្សែអ៊ីនធឺណិត ការរឹបអូសឧបករណ៍អ៊ីនធឺណិត ការបិទទំព័រអ៊ីនធឺណិតនានា និងបទបញ្ជាសម្រាប់ក្រុមហ៊ុនទូរគមនាគមន៍នានាជាដើម។
«ការចាប់កំណើតឡើងវិញនៃវិទ្យុ»
ចាប់តាំងពីបានដណ្ដើមអំណាចនៅក្នុងរដ្ឋប្រហារខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២១ មក របបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានបិទអ៊ីនធឺណិតជាប្រចាំ។ របបនេះថា ការបិទនេះគឺដើម្បីរក្សា «ស្ថិរភាព» និងបង្ការអ្វីដែលខ្លួនហៅថាជាការចែកចាយព័ត៌មានប្រឌិតនិងព័ត៌មានក្លែងក្លាយ។
ស្របពេលនេះដែរ របបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានចាប់អ្នកកាសែតរាប់សិបនាក់ដាក់ពន្ធនាគារនិងដកអាជ្ញាបណ្ណប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ។
ក្នុងចំណោមការបិទអ៊ីនធឺណិតទាំង ៨៥ ដងនៅមីយ៉ាន់ម៉ាកាលពីឆ្នាំមុន ការបិទចំនួន ៣១ ដងគឺកើតឡើងនៅចំពេលដែលមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សដែលមានការកត់ត្រាត្រឹមត្រូវ និងយ៉ាងតិច ១៧ ដងកើតឡើងនៅចំពេលដែលមានការវាយប្រហារតាមអាកាសលើជនស៊ីវិល។ នេះបើតាមការរកឃើញរបស់អង្គការ Access Now។
ការរកឃើញនេះបានធ្វើឲ្យប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាស្ថិតក្នុងចំណោមប្រទេសដ៏អាក្រក់បំផុតផ្នែកសិទ្ធិឌីជីថលសម្រាប់រយៈពេល ៤ ឆ្នាំជាប់ៗគ្នា។
លោក Toe Zaw Latt អ្នកកាសែតជើងចាស់មកពីមីយ៉ាន់ម៉ា បានប្រាប់ VOA ថា «គ្មានអ្វីគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលទេ» ដែលមីយ៉ាន់ម៉ាស្ថិតនៅលើកំពូលតារាងនោះ។
លោកនិយាយដូច្នេះថា៖ «មីយ៉ាន់ម៉ាមាន [កំណត់ត្រា] បំបិទការបញ្ចេញមតិលើអ៊ីនធឺណិតដ៏អាក្រក់បំផុត។ [យោធាមីយ៉ាន់ម៉ាធ្វើដូចនេះ] ដើម្បីកុំឲ្យមនុស្សភាគច្រើនអាចទទួលបានព័ត៌មានឯករាជ្យឬក៏អាចចូលប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតបាន ជាពិសេសយុវជនក្មេងៗ។ ពួកគេចង់ឲ្យមានការពិតតែមួយជ្រុងប៉ុណ្ណោះ ដែលនោះគឺការពិតចេញពីជ្រុងយោធា»។
លោក Zaw Latt បាននិយាយថា របបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាកំពុងព្យាយាមរារាំង «លទ្ធភាពដោយឯករាជ្យណាមួយក្នុងការទទួលបានព័ត៌មាននៅលើអ៊ីនធឺណិត»។
លោក Zaw Latt ដែលជាអ្នកកាសែតអស់រាប់ទសវត្សរ៍មកហើយ ក៏ជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាសារព័ត៌មានឯករាជ្យមីយ៉ាន់ម៉ា (Independent Press Council Myanmar) ផងដែរ។ លោកបាននិយាយថា ការបិទអ៊ីនធឺណិតទាំងនេះបានបណ្ដាលឲ្យវិទ្យុ «ចាប់កំណើតឡើងវិញ»។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖ «នៅទូទាំងពិភពលោក វិទ្យុគឺបាត់បង់អស់ហើយ ប៉ុន្តែវាបានចាប់កំណើតឡើងវិញនៅមីយ៉ាន់ម៉ា ដោយសារតែវាមានតម្លៃថោកនិងគេអាចបើកស្ដាប់បាន។ សូម្បីអ្នកខ្លះទៀតក៏ត្រឡប់ទៅរកការបោះពុម្ពដូចសម័យដើមវិញដែរដោយសារតែការបិទអ៊ីនធឺណិតទាំងនេះ»។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក Zaw Latt បាននិយាយថា វាមិនអាចទៅរួចទេដែលត្រូវកាត់ផ្ដាច់អ៊ីនធឺណិតទាំងស្រុង «ដោយសារតែមនុស្សនៅតែអាចរកវិធីផ្សេងបានដូច្នេះដែរ»។
ស្របពេលជាមួយនឹងការបិទអ៊ីនធឺណិតនេះ របបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានអនុម័តច្បាប់ដើម្បីគ្រប់គ្រងបន្ថែមលើការរាយការណ៍ព័ត៌មាន។
កាលពីថ្ងៃទី ១ ខែមករា ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាបានអនុម័តច្បាប់សន្តិសុខអ៊ីនធឺណិតមួយដោយហាមឃាត់ការប្រើបណ្ដាញ VPNs ដែលមនុស្សប្រើដើម្បីចូលមើលព័ត៌មានណាដែលត្រូវបានបិទឬហាមប្រាម។ ច្បាប់នេះដាក់ទោសអ្នកណាដែលចែកចាយព័ត៌មានដែលទទួលបានពីវេបសាយដែលហាមឃាត់ទាំងនេះ។ អ្នកជំនាញថា នេះគឺជាការប៉ុនប៉ងមួយទៀតរបស់របបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាក្នុងការគាបសង្កត់ព័ត៌មានសាធារណៈ។
ប្រទេសនៅអាស៊ីពីរទៀតគឺម៉ាឡេស៊ីនិងថៃក៏ស្ថិតនៅក្នុងបញ្ជីប្រទេសបិទអ៊ីនធឺណិតនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ផងដែរ ដែលនេះគឺជាលើកដំបូងសម្រាប់ប្រទេសទាំងពីរនេះ។
ប្រទេសថៃស្ថិតនៅក្នុងបញ្ជីនេះបន្ទាប់ពីប្រទេសនេះបានបិទអគ្គិសនីនិងអ៊ីនធឺណិតនៅព្រំដែនជាប់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាដើម្បីបង្ក្រាបលើមណ្ឌលឆបោកតាមអនឡាញនៅមីយ៉ាន់ម៉ា។ មណ្ឌលឆបោកទាំងនេះបានទាក់ទាញមនុស្សរាប់ពាន់នាក់ឲ្យធ្លាក់ចូលក្នុងពលកម្មដោយបង្ខំនិងឲ្យបោកប្រាស់ប្រាក់រាប់ពាន់លានដុល្លារពីអ្នកប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតនៅជុំវិញពិភពលោក។
សម្រាប់សេរីភាពសារព័ត៌មានជារួមនៅតំបន់អាស៊ីបូព៌ាវិញគឺនៅបន្តធ្លាក់ចុះ។ នេះបើយោងតាមអង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន (Reporters without Borders)។ អង្គការនេះបានរាយការណ៍ថា ប្រទេសចំនួន ២៦ ក្នុងចំណោម ៣១ នៅតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកមានការធ្លាក់ចុះសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅរវាងឆ្នាំ ២០២៣ និងឆ្នាំ ២០២៤៕
ប្រែសម្រួលដោយលោកភី សុភាដា
វេទិកាបញ្ចេញមតិ