សមយុទ្ធនេះត្រូវគេរំពឹងថា នឹងមានរយៈពេល៥ថ្ងៃដោយចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃទី២ ខែកញ្ញាខាងមុខនេះ។
ប្រទេសថៃដែលចូលរួមធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះរៀបចំសមយុទ្ធនាវានេះ ស្របពេលធ្វើជាប្រធានសមាគមអាស៊ាននៅឆ្នាំនេះ បានបដិសេធថា សមយុទ្ធនាវានេះមិនមែនជាវិធានការទប់ទល់នឹងការខិតខំប្រឹងប្រែងកាន់តែខ្លាំងឡើងរបស់ចិនដើម្បីត្រួតត្រាផ្ទៃទឹកដែលប្រកួតប្រជែងគ្នាដ៏ក្តៅគគុកនោះ។
លោកThaksaphon Namhonប្រធានកិច្ចប្រតិបត្តិការនិងស៊ើបការណ៍សម្ងាត់នាវាយាមល្បាតរបស់កងទ័ពភូមិន្ទថៃ បានប្រាប់ VOAថា «មិនមានអ្វីទាក់ទិននឹងប្រទេសចិនទេ»។
ក៏ប៉ុន្តែពួកអ្នកវិភាគនិយាយថា ដោយខណ្ឌចែកផ្លូវទឹករវាងវៀតណាមខាងត្បូងនិងច្រកសមុទ្រម៉ាឡាកា ដែលជាផ្លូវដង្ហើមដ៏សំខាន់សម្រាប់ពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិរវាងមហាសមុទ្រឥណ្ឌានិងប៉ាស៊ីហ្វិក ពួកគេចង់បញ្ជូនសារយ៉ាងច្បាស់ក្រឡែតមួយទៅកាន់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងថា អាស៊ានអាចធ្វើដៃគូជាមួយប្រទេសណាក៏បានដែលខ្លួនចូលចិត្ត។ ការណ៍នេះអាចកាត់បន្ថយភាពតានតឹងដែលកំពុងកើនឡើងនៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ អ្នកវិភាគខ្លះនិយាយថា សមយុទ្ធនាវានេះជួយធ្វើឲ្យមានការពិនិត្យមើលមហិច្ឆិតារបស់ចិន។
លោក Collin Kohអ្នកស្រាវជ្រាវខាងកិច្ចការសន្តិសុខនាវាចរណ៍នៅឯសាលា S.Rajaratnamសម្រាប់ការសិក្សាអន្តរជាតិក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរី បាននិយាយថា «នៅទីបញ្ចប់ សមយុទ្ធនេះទាំងមូល គឺជាការបង្ហាញថា មានសេរីភាពក្នុងការធ្វើនាវាចរណ៍និងការហោះហើរកាត់សមុទ្រចិនខាងត្បូង។ សំខាន់ជាងនេះទៅទៀត បណ្ដាប្រទេសនៅក្នុងសមាគមអាស៊ាន ឬបណ្ដាប្រទេសដែលស្ថិតនៅតាមបណ្តោយឆ្នេរសមុទ្រចិនខាងត្បូងក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍មានសិទ្ធិនិងសេរីភាពដើម្បីជ្រើសរើសប្រទេសណាដែលពួកគេចង់ធ្វើសមយុទ្ធជាមួយ ដោយគ្មានសម្ពាធមកពីប្រទេសណាមួយឡើយ»។
រដ្ឋាភិបាលក្រុង ប៉េកាំង ទាមទារជាង៨០ភាគរយនៃសមុទ្រចិនខាងត្បូង ហើយបានកែច្នៃដែនទឹកដែលសម្បូរទៅដោយផ្កាថ្ម កូនកោះតូចៗ និងធនធានថាមពល ទៅជាប៉ុស្តិ៍យោធារបស់ខ្លួន ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងមកនេះ ដែលពេលខ្លះបានបង្កឲ្យមានការប្រឈមមុខដាក់គ្នាយ៉ាងតានតឹងជាមួយនឹងបណ្ដាភាគី៥ផ្សេងទៀតដែលទាមទារដូចគ្នាដែរ គឺមានប្រទេស ប៊្រុយណេ ប្រទេស ម៉ាឡេស៊ី ប្រទេស ហ្វីលីពីន កោះតៃវ៉ាន់ និងប្រទេស វៀតណាម។
សមយុទ្ធរវាងអាមេរិកនិងអាស៊ាននៅតាមបណ្ដោយសមុទ្រចិនខាងត្បូងប៉ែកខាងនិរតីនេះ ត្រូវបានធ្វើឡើង បន្ទាប់ពីចិនបានធ្វើសមយុទ្ធនាវាជាលើកដំបូងបង្អស់ជាមួយនឹងអាស៊ាន កាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០១៨ កន្លងទៅនេះ នៅប៉ែកខាងជើងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
ដូចនឹងសមយុទ្ធនាវាជាមួយនឹងចិនដែរ សមយុទ្ធនាវាជាមួយនឹងសហរដ្ឋអាមេរិកនេះនឹងធ្វើឡើងរយៈពេលមួយសប្ដាហ៍ ដោយមាននាវាចម្បាំងចំនួន៨។ នេះបើយោងតាមការបញ្ជាក់របស់កងទ័ពជើងទឹកថៃ។
អ្នកវិភាគនិយាយថា ការធ្វើសមយុទ្ធនាវាជាមួយនឹងអាមេរិកឲ្យស្រដៀងនឹងសមយុទ្ធយោធាជាមួយនឹងចិនគឺជាចេតនាមួយ។
លោក William Choong អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់ផ្នែកសន្ដិសុខអាស៊ី-ប៉ាស៊ីហ្វិក នៃវិទ្យាស្ថានអន្តរជាតិសម្រាប់ការសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រមានទីតាំងនៅប្រទេស សិង្ហបុរី បានថ្លែងថា៖ «កិច្ចប្រតិបត្តិការស្ដង់ដារដែលអាស៊ានកំពុងតែប្រើប្រាស់នេះគឺថា អាស៊ានមិនចង់ធ្លាក់ចូលទៅក្នុងអំណាចរបស់ប្រទេសមហាអំណាចណាមួយនោះទេ។ វាជាសញ្ញាបង្ហាញថា អាស៊ានគាំទ្រចិននិងអាមេរិកស្មើគ្នា។ សកម្មភាពទាំងអស់នេះគឺជាសញ្ញាបង្ហាញឲ្យដឹង»។
ចិនបានដាក់សម្ពាធលើអាស៊ានឲ្យគាំទ្រខ្លួន។ នេះបើយោងតាមសម្ដីរបស់លោក Carl Thayer សាស្ត្រាចារ្យកិត្តិយសនៃបណ្ឌិតសភាកងកម្លាំងការពារជាតិអូស្ត្រាលី។
រដ្ឋាភិបាលក្រុង ប៉េកាំង កាលពីពេលថ្មីៗនេះ បានស្នើឲ្យមានក្រមសីលធម៌ជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ដែលខ្លួនបានចរចាជាមួយនឹងអាស៊ានជុំវិញសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដោយរួមទាំងអ្វីដែលលោកហៅថា «ជាការប្រយ័ត្នមុខប្រយ័ត្នក្រោយ» ចំពោះប្រទេសណាមួយដែលហ៊ានធ្វើសមយុទ្ធយោធាជាមួយនឹងប្រទេសមហាអំណាចខាងក្រៅ គឺត្រូវមានការព្រមព្រៀងពីបណ្ដាប្រទេសទាំងអស់នៅក្នុងសមាគមអាស៊ីអាគ្នេយ៍នេះ។
លោក Carl Thayer បានពន្យល់ទៀតថា «និយាយម៉្យាងទៀត ប្រទេសចិនចង់ចងអាស៊ានឲ្យធ្វើសមយុទ្ធយោធាធម្មតាជាមួយខ្លួន និងរក្សាសិទ្ធិមិនឲ្យអាស៊ានធ្វើសមយុទ្ធយោធាជាមួយនឹងបណ្តាប្រទេសនៅក្រៅតំបន់ឡើយ ជាពិសេសគឺសហរដ្ឋអាមេរិកតែម្ដង»។
លោកបានបន្ថែមទៀតថា ក្រៅពីសហការជាមួយតែសហរដ្ឋអាមេរិកឬចិន ការធ្វើសមយុទ្ធនាវាទាំងពីរលើកនេះគឺជាការបង្ហាញតុល្យភាពរបស់អាស៊ានជាមួយនឹងចិននិងអាមេរិកស្មើគ្នា។
អ្នកវិភាគនិយាយថា សមយុទ្ធយោធាដែលនឹងមកដល់ក្នុងពេលឆាប់ៗនេះក៏ជាឱកាសសម្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងការបង្ហាញសញ្ញាថា ខ្លួនមានការប្ដេជ្ញាក្នុងការរក្សាដែនសមុទ្រដ៏សំខាន់នៅក្នុងតំបន់នេះឲ្យនៅបើកចំហដដែល។
ខណៈចំនួននាវារបស់ចិននិងអាស៊ានមានស្មើគ្នានៅក្នុងការធ្វើសមយុទ្ធនាវាកាលពីលើកមុនជាមួយនឹងចិន លោក Choong និយាយថា សមយុទ្ធនាវានៅសប្ដាហ៍ក្រោយនេះក៏ជាដំណើរវិវត្តន៍ធម្មតាមួយដែលសហរដ្ឋអាមេរិកធ្លាប់បានធ្វើកន្លងមកជាមួយនឹងបណ្ដាប្រទេសអាស៊ានមួយទល់នឹងមួយ ឬជាក្រុមតូចៗ។
សមយុទ្ធយោធានេះក៏ធ្វើឡើងស្របជាមួយនឹងការកើនឡើងនូវអ្វីដែលហៅថា ជាសេរីភាពនៃការធ្វើនាវាចរណ៍ដែលកងទ័ពជើងទឹកអាមេរិកបានធ្វើដំណើរដល់សមុទ្រចិនខាងត្បូង ប្រឈមនឹងការទាមទាររបស់ចិនចង់យកដែនទឹកទាំងមូល ចាប់តាំងពីប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ ឡើងកាន់តំណែងកាលពីខែ មករា ឆ្នាំ ២០១៧មក។
លោក Koh បានថ្លែងថា៖ «ក្រឡេកមើលទៅលើយន្តការគោលនយោបាយផ្សេងទៀតរបស់រដ្ឋបាលលោក ត្រាំ វាមានន័យថា គឺដើម្បីសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើការតស៊ូរបស់វត្តមាននិងផលប្រយោជន៍អាមេរិកនៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង»។
លោកបាននិយាយទៀតថា ស្របពេលដែលចិនទំនងជាមិនចាត់ទុកសមយុទ្ធនាវារបស់អាស៊ានជាមួយនឹងអាមេរិកជាការគំរាមកំហែងយ៉ាងច្បាស់ក្រឡែតនេះ រដ្ឋាភិបាលក្រុង ប៉េកាំង ប្រហែលជានៅតែមើលឃើញថា សមយុទ្ធនេះគឺជាឧបសគ្គផ្នែកសន្ដិសុខ។ ប៉ុន្តែជាជាងបង្កើនភាពតានតឹង សកម្មភាពធ្វើឲ្យមានតុល្យភាពនេះអាចជួយរក្សាសន្ដិភាពបាន តាមរយៈការបង្កើនទស្សនវិស័យថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងលូកដៃចូល ប្រសិនបើចិនឈានជើងចូលក្នុងខ្សែបន្ទាត់ក្រហម តាមរយៈការបង្ខិតបង្ខំប្រទេសជិតខាងរបស់ខ្លួននោះ។
លោក Koh បានថ្លែងថា «ខ្ញុំនឹងមិននិយាយថា វាអាចបញ្ឈប់សកម្មភាពបង្ខិតបង្ខំបានទាំងស្រុងនោះទេ។ ប៉ុន្តែយ៉ាងហោចណាស់ វាអាចធានាបានថា សកម្មភាពរបៀបនេះប្រហែលជាមិនអាចមានហួសហេតុដល់ថ្នាក់ប្រើកម្លាំងបង្ខំនោះទេ»។
អ្នកវិភាគយល់ស្របគ្នាថា សមយុទ្ធយោធារបស់អាស៊ានជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលក្រុង ប៉េកាំង និងរដ្ឋាភិបាលក្រុង វ៉ាស៊ីនតោន អាចនឹងត្រូវធ្វើឡើងជាទៀងទាត់ពីពេលនេះទៅ បើទោះជាមិនធ្វើជារៀងរាល់ឆ្នាំក៏ដោយ។
ដូចដែលលោក Choong បានលើកឡើងថា «ឥឡូវនេះ សមយុទ្ធយោធាបានក្លាយជាផ្នែកមួយនៃការប្រជែងគ្នារវាងចិននិងអាមេរិកក្នុងការជះឥទ្ធិពលនៅក្នុងតំបន់នេះ»៕
ប្រែសម្រួលដោយ ហុង ចិន្ដា
