និយាយភាសាជនជាតិដើមភាគតិចម៉ុងតាញ៉ារបស់ខ្លួនពីរឬបីឃ្លាជាមួយ VOA នៅកន្លែងមួយដែលលោកធ្លាប់ហ្វឹកហាត់ នៅក្នុងទីក្រុង Wilmington រដ្ឋ North Carolina លោក ធឿ រ៉ាយាំង (Theo Rlayang) អាយុ ២៤ ឆ្នាំ ដែលបានភៀសខ្លួនចេញពីប្រទេសវៀតណាម មកនៅជំរំជនភៀសខ្លួនអង្គការសហប្រជាជាតិនៅភាគឦសាន្តប្រទេសកម្ពុជាក្នុងវ័យកុមារភាពជាមួយគ្រួសាររបស់លោកនោះ បានបង្ហាញពីមហិច្ឆតាចង់ក្លាយជាអ្នកប្រដាល់អាជីព ដែលទទួលបានជើងឯកអ្នកប្រដាល់កម្រិតកំពូលហៅថា Ultimate Fighting Championship (UFC) នៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក។
លោក ធឿ រ៉ាយាំង បានមកដល់សហរដ្ឋអាមេរិកតាមរយៈជំរំអង្គការសហប្រជាជាតិនៅកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ ២០០២ បន្ទាប់ពីបានគេចខ្លួនពីការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញយ៉ាងខ្លាំងនៅ វៀតណាម។ ក្រៅពីចូលរៀននៅមហាវិទ្យាល័យ លោក ធឿ រ៉ាយាំង បានចាប់ផ្តើមអាជីពជាអ្នកប្រដាល់ចម្រុះ ហៅថា Mixed Martial Arts (MMA)។
បច្ចុប្បន្ននេះ លោក ធឿ រ៉ាយាំង គឺជាអ្នកប្រដាល់ក្នុងកម្រិតដំបូងម្នាក់ដែលមិនទាន់ក្លាយជាអ្នកប្រដាល់អាជីពនៅឡើយទេ ទោះជាធ្លាប់ទទួលបានជ័យជម្នះជាមួយគូប្រកួតដល់ទៅ ៥លើក និងចាញ់មួយលើកនៅក្នុងការប្រកួតលើកទី១ក្តី។
លោកបាននិយាយថា៖ «ផែនការរបស់ខ្ញុំ គឺខ្ញុំចង់ក្លាយជាជើងឯកអ្នកប្រដាល់ខ្ពស់បំផុត អ្នកដឹងទេថា ខ្ញុំចង់ឈានទៅដល់កម្រិតដូចជា UFC ឬដូចជាទទួលបានខ្សែក្រវ៉ាត់ទាំងអស់ (សើច) ហើយទទួលបានជើងឯកទាំងអស់ ព្រោះខ្ញុំមិនដែលបានទៅដល់ UFC ជើងឯក UFC អាស៊ីនៅឡើយទេ»។
លោកបានបន្ថែមទៀតពីមូលហេតុនៃមហិច្ឆតារបស់លោកប្រាប់ VOA បន្ថែមថា៖
«ដោយសារតែ អ្នកប្រដាល់ដទៃទៀត ដូចជាអ្នកប្រដាល់អាស៊ី ពួកគេមិនទាន់ទទួលជោគជ័យនៅក្នុង UFC ទេ ពីព្រោះពួកគេផ្តោតលើវិធីសាស្ត្របែបបូរាណ មួយបែប ហើយអ្នកដឹងថា ពួកគេមកប្រកួតទីនេះ ពួកគេមិនបានជោគជ័យច្រើនទេ។ ប៉ុន្ដែខ្ញុំចង់ប្រកួត ហើយបង្ហាញថាខ្ញុំពិតជាអាចធ្វើបាន»។
អ្នកប្រដាល់វ័យក្មេងរូបនេះ បាននិយាយថា លោកចង់បានខ្សែក្រវ៉ាត់ផ្សេងៗគ្នា ដែលមានទម្ងន់ខុសៗគ្នា។ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងមកនេះ លោក ធឿ រ៉ាយាំង ទទួលបានពានរង្វាន់ជើងឯកចំនួនពីរពីការប្រកួតសម្រាប់ទម្ងន់ ១៤៥ផោនឬ ៦៥គីឡូក្រាម និង ១៥៥ ផោន ឬ ៧០ គីឡូក្រាម។ ពានរង្វាន់ជើងឯកទាំងនោះ គឺទទួលបានពីការប្រកួតនៅរដ្ឋ North Carolina ដែលកីឡាកររូបនេះរស់នៅ ហើយពានរង្វាន់មួយទៀតបានមកពីរដ្ឋ Virginia ។ លោកបានរៀបរាប់ថា លោកបានផ្តួលគូប្រកួតជាមួយនឹងយុទ្ធសាស្រ្តជាច្រើន។
«ខ្ញុំគិតថា អ្នកត្រូវតែមានការយល់ដឹងជ្រៅជ្រះ គេមិនត្រូវផ្តោតទៅលើវិធីតែមួយ ហើយនោះគឺជាវិធីមិនត្រឹមត្រូវទេ។ ការប្រើវិធីតែមួយនឹងមិនអាចទទួលបានជោគជ័យទេ។ អ្នកត្រូវតែត្រៀមខ្លួនសម្រាប់អ្វីៗដែលទាក់ទងនឹងបញ្ហាដូចជាភាពអត់ទ្រាំ និងការវាយសម្រុក ប៉ុន្តែសម្រាប់ខ្ញុំ ខ្ញុំប្រយុទ្ធយ៉ាងមោះមុត ដូចជាការបង្កើនល្បឿនផ្តួលដៃគួ ពេលខ្ញុំទាត់ ដែលពេលនោះខ្ញុំមានបំណងបំបាក់ដៃគូតែម្តង»។
កីឡាករធឿ រ៉ាយាំង បានបន្តថា លោកតែងប្រើវិធីទាត់ជើង វាយចំណុចខ្សោយនៅលើ រាង្គកាយ និងលើមុខគូប្រកួត ពេលដែលគូប្រកួតធ្លាក់ដៃការពារ ជាមួយនឹងវិធីសាស្ត្រ ផ្សេងទៀតដែលគូប្រកួតមិនអាចទាយទុកជាមុន ក្នុងពេលបម្លាស់ទីចុះឡើងយ៉ាង រហ័សរហួន ដើម្បីរកប្រឡោះផ្តួលដៃគូនោះ។
កីឡាករដែលមានមាឌមាំរូបនេះ បានប្រាប់អំពីរឿងខ្លីមួយទាក់ទងនឹងការប្រកួតលើកទី៤ ដែលខ្លួនបានកាប់មួយដៃស្តាំដើម្បីបំបាក់ខ្ទង់ច្រមុះគូប្រកួតរបស់ខ្លួន ដែលធ្វើឲ្យគូ ប្រកួតដួលស្រ៊ឹប តែក៏រងរបួសដោយបាក់ម្រាមដៃស្តាំខាងលើឡើងផតដែរ នៅពេល លោកបង្ហាញប្រាប់ VOA ។
«ខ្ញុំបានបំបាក់ច្រមុះគូប្រកួត ហើយដៃរបស់ខ្ញុំក៏បាក់ដែរ»។
កីឡាករនេះបានបន្ថែមថា ឈាមរបស់គូប្រកួតបានហូរចេញពីច្រមុះ ហើយគូប្រកួត បានចាប់អោបជើងរបស់លោក ហើយពេលនោះលោក ធឿ រ៉ាយាំង បានផ្តួលដៃគូក្នុងការប្រយុទ្ធលើកទី៤ នៅ រដ្ឋវីជីនៀ ដែលនោះគឺជាការយកពានរង្វាន់ជើងឯកលើកដំបូង។
ប៉ុន្តែសម្រាប់លោក ធឿ រ៉ាយាំង វិញ លោកអះអាងថា មិនមានអារម្មណ៍ឈឺកន្លែងរបួសភ្លាមៗនៅឡើយទេ ថ្វីបើបាក់ម្រាមមេដៃផ្នែកខាងលើមែន ដោយបានពោលថានោះដោយសារ«ក្តីរំភើបពីជ័យជម្នះ»ខ្លាំងពេក។
ទោះជាមានភាពត្រេកអរនឹងជ័យជម្នះក្រោយពីការចាញ់ម្តងយ៉ាងណាក្តី តែលោកបានរំលឹកពីអារម្មណ៍សោកសៅខ្លាំងបំផុតសឹងតែអស់សង្ឃឹមក្នុងជីវិត នៅពេលលោកបោះបង់ចោលការសិក្សានៅឆ្នាំទីពីរនៅមហាវិទ្យាល័យ ហើយចាប់យកអាជីពជាអ្នកប្រដាល់ ហើយត្រូវដៃគូផ្តួលយ៉ាងដំណំលើកដំបូងនោះ។
«ខ្ញុំគិតថា ជីវិតរបស់ខ្ញុំចប់ហើយ។ ខ្ញុំគិតថា ពិភពលោកនេះបានបញ្ចប់សម្រាប់ខ្ញុំហើយ។ ប៉ុន្តែបន្ទាប់មកខ្ញុំប្រឹងងើបតស៊ូនិងរៀនសូត្រពីការបរាជ័យនោះ ហើយបន្ទាប់មកវាដូចជាមិនមែនជាទីបញ្ចប់នៃពិភពលោកទេសម្រាប់ជីវិតខ្ញុំ»។
លោក ធឿ រ៉ាយាំង បានបង្ហើបថា ការចាញ់លើកដំបូងនោះ ដោយសារតែលោកមិនបានទទួលការហ្វឹកហាត់ត្រឹមត្រូវ គ្មានគ្រឹះពីការហ្វឹកហ្វឺនក្បាច់គុណផ្សេងទៀតនៅឡើយ ក្នុងពេលលោកខំប្រឹងបង្ខំចិត្តចង់បញ្ចេញសមត្ថភាពដើម្បីសម្រេចគោលដៅខ្លាំងពេក។ អ្នកប្រដាល់ជនជាតិដើមភាគតិចម៉ុងតាញ៉ារូបនេះ បានសុបិន្តចង់ក្លាយជាអ្នកប្រដាល់តាំងពីនៅក្មេង ហើយចង់គេចឲ្យផុតពីការត្មះតិះដៀលថាជាក្មេងកំសាក។
«ពិតណាស់ ខ្ញុំចាប់ផ្តើមក្លាយជាអ្នកប្រដាល់សេរីបែបចម្រុះ ពីព្រោះខ្ញុំតែងតែចង់សាកល្បង ហើយខ្ញុំបានចាប់អារម្មណ៍លើកីឡាប្រដាល់ចម្រុះនេះ។ ប៉ុន្តែមូលហេតុចម្បងដែលខ្ញុំចាប់ផ្តើមនោះ គឺខ្ញុំចង់ល្បងខ្លួនឯង ព្រោះខ្ញុំតែងតែចង់។ ដោយសារថានៅពេលមានបញ្ហាផ្ទាល់ខ្លួនជាច្រើនកាលពីខ្ញុំនៅក្មេង ខ្ញុំដូចជាបានឃើញខ្លួនខ្ញុំទន់ខ្សោយ»។
កីឡាករ ធឿ រ៉ាយាំង ដែលប្រកបមុខរបរក្នុងហាងក្រចក ដើម្បីរកប្រាក់ចំណូលចិញ្ចឹម ជីវិតបានបន្ថែមថា លោកក៏ចង់ក្លាយជាកីឡាករ «បោកចំបាប់» ដ៏ល្បីបំផុតនិងអ្នកប្រដាល់ក្បាច់គុណផ្សេងៗទៀតដែរ ដែលជាគ្រឹះនៃកីឡាប្រដាល់ ក្រោយពេលបានរៀនសូត្រច្រើនពីការប្រយុទ្ធដែលលោកបានបរាជ័យនោះ។ លោក ធឿ រ៉ាយាំង ត្រូវគេដឹងថាបានព្យាយាមយ៉ាងខ្លាំងដើម្បីទទួលបានការហ្វឹកហ្វឺនរាងកាយ និងផ្លូវចិត្តជាមួយនឹងគ្រូបង្វឹកដ៏ល្បីល្បាញ គឺលោក John Salter កីឡាករបោកចំបាប់ជើងឯកថ្នាក់ជាតិ។
លោក ភីធឺ ម៉ខ្វៃអ័រ (Peter Maguire) គឺជាអ្នកដែលបានណែនាំក្បាច់គុណបែបបោកចំបាប់ «ជឺជិតស៊ូ»ហៅថា Gracie Jiu Jitsu មកកាន់ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៤ ដំបូងគេ ហើយបានបង្រៀននៅទីនោះរហូតដល់ឆ្នាំ ២០០៥។ លោកបានហ្វឹកហាត់ ដល់កម្រិតខ្សែក្រវ៉ាត់ខ្មៅនៅក្នុងក្បាច់គុណ Jeet Kune Do និងខ្សែក្រវ៉ាត់ពណ៌ត្នោត នៅក្នុងក្បាច់គុណ Gracie Jiu Jitsu ។
លោកថ្លែងប្រាប់ VOA ថា លោកមានការចាប់ចិត្តចំពោះកីឡាករផ្នែកប្រដាល់លោក ធឿ រ៉ាយាំង ជាជនជាតិដើមភាគតិចម៉ុងតាញ៉ា មកពីតំបន់ភ្នំខ្ពង់រាបភាគកណ្តាលប្រទេសវៀតណាម ហើយលោកបានជួយកីឡាកររូបនេះ ជាមួយនឹងការហ្វឹកហ្វឺននៅកន្លែងដែលកីឡាករនេះត្រូវការ។ លោកនិយាយថា កីឡាប្រដាល់ ធឿ រ៉ាយាំង ជាអ្នកប្រដាល់មានទេពកោសស្យបែបធម្មជាតិដែលជារឿងមួួយមិនគួរភ្ញាក់ផ្អើលនោះទេ។
«ដោយសារម៉ុងតាញ៉ា គឺជាអ្នកប្រយុទ្ធដ៏អស្ចារ្យបំផុតនៅក្នុងសង្គ្រាមវៀតណាមហើយ ដូច្នេះខ្ញុំបានសម្រេចចិត្តជួយគាត់រកគ្រូហ្វឹកហាត់ដែលមានលក្ខណៈពិសេសៗបន្ថែម ដើម្បីជួយគាត់នៅផ្នែកដែលគាត់ខ្វះខាតនៅក្នុងការប្រកួតកីឡាប្រដាល់»។
លោកបានបញ្ជាក់បន្ថែមថា៖
«ធឿ រ៉ាយាំង ស្ថិតនៅក្នុងផ្នែកដំបូងនៃអាជីពរបស់លោកនៅឡើយ ប៉ុន្តែកីឡាករនេះបានហ្វឹកហាត់ជាមួយអ្នកប្រដាល់លំដាប់ពិភពលោកដ៏អស្ចារ្យមួយចំនួន នៅក្នុងទីក្រុង Wilmington រដ្ឋ North Carolina ជាពិសេសគឺលោក John Salter នៃក្លឹប Salty Dog Jiu Jitsu ហើយលោក ចន គឺជាគ្រូបង្វឹកដែលនឹងនាំកីឡាករនេះទៅកម្រិតបន្ទាប់។ ខ្ញុំមានការស្ងើចសរសើរចំពោះវិន័យ ការតស៊ូ និងការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ធឿ រ៉ាយាំង ចំពោះការបណ្តុះបណ្តាលនិងការប្រយុទ្ធរបស់គាត់»។
លោក ធឿ រ៉ាយាំង បាននិយាយថា នៅពេលដែលលោកប្រយុទ្ធគ្នា លោកនឹងរក្សាតុល្យភាពកម្លាំង និងសកម្មភាព ហើយនិងធ្វើឱ្យខ្លួនដំណើរការដូចជាម៉ាស៊ីន ដែលអាចមានចលនាបន្តរហូតពេញមួយថ្ងៃដោយមិនចេះអស់កម្លាំង។ លោក ធឿ រ៉ាយាំង គឺស្ថិតក្នុងគម្រោងកម្មវិធីប្រកួតជាមួយនឹងដៃគូដ៏ខ្លាំងមួយទៀត នៅល្ងាចថ្ងៃសៅរ៍ទី ៦ ខែមេសាឆ្នាំ ២០១៩ នៅក្នុងមជ្ឈមណ្ឌលសន្និបាត Ted Constant Convocation Center នៅក្នុងទីក្រុង Norfolk រដ្ឋ Virginia ។
លោក ធឿ រ៉ាយាំង បានរត់គេចពីវៀតណាមដើម្បីរស់នៅក្នុងជំរំរបស់អង្គការ UNHCR នៅក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរី នៅឆ្នាំ ២០០២ នៅពេលដែលអាជ្ញាធរប្រទេសវៀតណាមធ្វើទុក្ខបុកម្នេញជនជាតិដើមភាគតិចម៉ុងតាញ៉ាលើសេរីភាពសាសនា ការរំលោភដីធ្លី និងបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សជាដើម។
«ពួកគេបានចាត់ទុកយើងជាសត្រូវអស់មួយជីវិត ពីព្រោះយើងបានជួយជនជាតិអាមេរិកក្នុងសង្គ្រាមវៀតណាម ក៏ដូចជាកងកម្លាំងពិសេសបានហ្វឹកហ្វឺនម៉ុងតាញ៉ាដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងកុម្មុយនិស្ត ដូច្នេះហើយពួកគេចាត់ទុកយើងជាសត្រូវក្បត់ជាតិ»។
លោក ធឿ រ៉ាយាំង បានថ្លែងបន្តអំពីដំណើរមកកាន់ប្រទេសអាមេរិក និងការចាប់ផ្តើមជីវិតថ្មីថា៖
«ដូច្នេះរឿងដែលខ្ញុំបានមកដល់អាមេរិក គឺថាឪពុករបស់ខ្ញុំបានដាស់ខ្ញុំឡើងនៅពាក់កណ្តាលយប់ ហើយបន្ទាប់មកគាត់បានអៀវខ្ញុំនៅលើខ្នងរបស់គាត់ ហើយគាត់បានជួបមនុស្សមួយក្រុម។ ពេលនោះមានតែខ្ញុំ និងឪពុករបស់ខ្ញុំទេ។ សមាជិកគ្រួសាររបស់ខ្ញុំដទៃទៀតមិនបានទៅជាមួយខ្ញុំទេ។ ដូច្នេះម្តាយ និងបងប្អូនប្រុសស្រីរបស់ខ្ញុំទាំងអស់នៅក្នុងផ្ទះកំពុងដេកលក់។ ដូច្នេះយើងបានទៅព្រៃ ហើយបានជួបមនុស្សមួយក្រុមដែលមានគម្រោងទៅប្រទេសកម្ពុជា។ ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនដឹងថា មានអ្វីកើតឡើងនោះទេ ខ្ញុំគ្រាន់តែដើរតាមឪពុកខ្ញុំ ព្រោះខ្ញុំនៅក្មេងទើបមានអាយុ ៧ ឆ្នាំ»។
លោក ធឿ រ៉ាយាំង បាននិយាយថា ការធ្វើដំណើរគ្រួសាររបស់ខ្លួនគេចចេញពីវៀតណាមទៅសហរដ្ឋអាមេរិកតាមរយៈប្រទេសកម្ពុជាមានគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់។ ឧបសគ្គជាមួយនឹងយោធាប្រដាប់អាវុធល្បាតតាមព្រំដែន មានរថក្រោះ និងរថយន្តយោធាវៀតណាម បានបើកនិងដើរល្បាតនៅតាមបណ្តោយព្រំដែន ដែលជនជាតិដើមភាគតិចប្រឈម នៅពេលភៀសខ្លួន ហើយពេលខ្លះក៏ឮការបាញ់កាំភ្លើងរះមកលើក្រុមម៉ុងតាញ៉ា ដែលភៀសខ្លួនទាំងការភ័យខ្លាចនោះផងដែរ។
«ដោយសារថា ប្រសិនបើយើងត្រូវគេចាប់បាន យើងត្រូវគេសម្លាប់»។
លោក ធឿ រ៉ាយាំង បានបន្ថែមថាជនជាតិដើមភាគតិចម៉ុងតាញ៉ាខ្លះត្រូវបានគេរាយការណ៍ថា បានរងការធ្វើទារុណកម្ម ចាប់ដាក់ពន្ធនាគារនិងធ្វើបាបតាមវិធីឃោរឃៅផ្សេងៗ នៅពេលដែលវិលត្រឡប់ទៅទឹកដីវៀតណាមវិញ។
លោក ធឿ រ៉ាយាំង ដែលមានដើមកំណើតក្នុងគ្រួសារកសិករម៉ុងតាញ៉ានេះ បាននិយាយពីរឿងរ៉ាវមួយផ្សេងទៀតថា ម្តាយមីងរបស់លោកដែលមានទារក ហើយយំ ក្នុងពេលគេចខ្លួន មកកាន់កម្ពុជា ត្រូវបានបង្ខំឱ្យត្រឡប់ទៅភូមិវិញ ដោយខ្លាចសំឡេងទារកយំឮដល់កងទ័ព ហើយចាប់ពួកគេទាំងអស់គ្នាធ្វើបាប ឬមានគ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិត។
លោក ធឿ រ៉ាយាំង ក៏បានអះអាងថា លោកត្រូវបានទុកចោលនៅក្នុងជំរំ បន្ទាប់ពីការមកដល់ជំរំនោះ ខណៈដែលឪពុករបស់ខ្លួនត្រឡប់ទៅផ្ទះវិញដើម្បីនាំសមាជិកទាំងអស់នៃគ្រួសារមកជំរំជនភៀសខ្លួននៅកម្ពុជា ដែលគេឃើញមានជនជាតិដើមភាគតិចក្មេង ចាស់ ប្រុស ស្រី ជាច្រើនកំពុងរស់នៅ។
ឪពុកម្តាយរបស់លោក ធឿ រ៉ាយាំង និងសមាជិកគ្រួសារដែលនៅសេសសល់រស់នៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក នៅទីក្រុង ហ្គ្រីន្សបូរ៉ូ រដ្ឋ North Carolina បន្ទាប់ពីបានភៀសខ្លួនពីការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដោយអាជ្ញាធរវៀតណាមនៅតំបន់ភ្នំភាគកណ្តាល ប្រទេសវៀតណាម។
លោកបានលើកឡើងថា៖ «ជនជាតិដើមភាគតិចរបស់យើងជាច្រើនចង់រស់នៅដោយសន្តិភាព។ ដំបូងយើងមិនបានយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះរឿងនយោបាយទាំងអស់នោះទេ។ យើងគ្រាន់តែមិនចង់ឱ្យគេជិះជាន់ ហើយអាចធ្វើកិច្ចការជារឿងផ្ទាល់ខ្លួនរបស់យើង។ ប៉ុន្តែវាពិតជាលំបាកណាស់ នៅពេលឃើញគេមកជិះជាន់ គាបសង្កត់ក្នុងសហគមន៍របស់យើងពេលខ្លះ ហើយយករបស់របរនិងដីធ្លីនិងទ្រព្យសម្បត្តិរបស់យើង និងប្រព្រឹត្តអយុត្តិធម៌មកលើយើងនោះ»។
លោក ធឿ រ៉ាយាំង បាននិយាយបន្ថែមទៀតថា ពួកគេបង្ខំឲ្យជនជាតិដើមភាគតិចមិនឲ្យធ្វើអ្វីៗតាមប្រពៃណីចាស់បូរាណរបស់ពួកគេ តែត្រូវធ្វើតាមបញ្ជារបស់អាជ្ញាធរទាក់ទងនឹងវប្បធម៌ សាសនាជាដើមនោះ។
យ៉ាងណាក្តី នៅតាមផ្លូវមកកាន់សហរដ្ឋអាមេរិក លោក ធឿ រ៉ាយាំង បានរៀបរាប់ថាវាជារឿងរំភើបនិងភ្ញាក់ផ្អើលខ្លាំងបំផុត ក្នុងការឃើញពិភពខាងក្រៅដែលមិនធ្លាប់ឃើញនិងយល់ដឹងពីមុន។
លោកបានប្រាប់ VOA ថា៖ «ដំបូងខ្ញុំឃើញភាពអស្ចារ្យខ្លាំងណាស់ ព្រោះខ្ញុំមិនដែលឃើញអគារធំៗមានភ្លើងភ្លឺចញ្ចែងចញ្ចាច និងរថយន្តមានភ្លើងច្រើនទេ ព្រោះយើងនៅលើយន្តហោះខ្ញុំពិតជាចាប់អារម្មណ៍ ដែលបានជិះយន្ដហោះដែលខ្ញុំមិនធ្លាប់ដឹងថា មានយន្តហោះនិងរបស់របរទំនើបផ្សេងៗនោះទេ ព្រោះថាយើងរស់នៅលើភ្នំនិងនៅក្នុងព្ រៃហើយយើងមិនធ្លាប់ដឹងរឿងរ៉ាវទាំងនោះ ដែលមានបច្ចេកវិទ្យាទំនើបនោះទេ ប៉ុន្តែយើងមានការភ្ញាក់ផ្អើលខ្លាំងណាស់»។
អង្គការជនភៀសខ្លួនរបស់សហប្រជាជាតិ UNHCR នៅដើមឆ្នាំ ២០០០ បានជួយដល់ជនជាតិម៉ុងតាញ៉ាដែលមានការព្រួយបារម្ភពីជីវិតរបស់ពួកគេជាច្រើន ដែលគេច ចេញពីទឹកដីវៀតណាមដើម្បីមកស្នាក់នៅជំរំ ក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរី មុនពេលផ្តល់ជូន ឋានៈជាជនភៀសខ្លួន ហើយអាចឱ្យពួកគេមានសិទ្ធិជ្រកកោននិងតាំងទីលំនៅ នៅ ក្នុងប្រទេសទី៣ រួមទាំងសហរដ្ឋអាមេរិក។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅពេលនោះបានសហការគ្នាជាមួយអង្គការ UNHCR ដែរ តែអាជ្ញាធរកម្ពុជាពេលខ្លះបានបញ្ជូនជនជាតិម៉ុងតាញ៉ាមួយចំនួនត្រឡប់ទៅប្រទេសវៀតណាមវិញ ដោយចាត់ទុកថា មិនមែនជាជនភៀសខ្លួន តែថាជាអ្នកឆ្លងដែនខុសច្បាប់។ ទង្វើនេះ ពេលខ្លះបាននាំឲ្យមានការ រិះគន់យ៉ាងខ្លាំងពីក្រុមសិទ្ធិមនុស្សថាអាជ្ញាធរកម្ពុជាមិនគោរពសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីជនភៀសខ្លួន ដែលកម្ពុជាជាប្រទេសហត្ថលេខី៕
