ភ្នំពេញ៖ ខណៈដែលអនុសញ្ញាអន្តរជាតិជាតិស្តីពីការហាមប្រាមការប្រើប្រាស់គ្រាប់បែកចង្កោមត្រៀមនឹងចូលជាធរមាននៅដើមខែសីហានេះ ប្រទេសកម្ពុជានៅមិនទាន់ចូលជាសមាជិកនៃអនុសញ្ញានោះនៅឡើយទេ បើទោះជាប្រទេសនេះនៅមានប្រជាជនជាច្រើនរងគ្រោះដោយសារគ្រាប់បែកចង្កោមនេះក៏ដោយ។
មានប្រជាជនកម្ពុជារាប់រយនាក់ក្នុងមួយឆ្នាំៗបានស្លាប់និងរងរបួសដោយសារគ្រាប់មីន និងកាកសំណល់គ្រឿងផ្ទុះផ្សេងៗទៀតដែលសល់ពីសង្គ្រាម ដូចជាគ្រាប់បែកចង្កោមជាដើម។
អនុសញ្ញាស្តីពីគ្រាប់បែកចង្កោម ឬ Convention on Cluster Munitions នេះនឹងត្រូវប្រកាសចូលជាធរមានជាផ្លូវការចាប់ពីថ្ងៃទី១ ខែសីហានេះតទៅ នៅក្នុងទីក្រុងវៀងចន្ទ ប្រទេសឡាវ ដែលជាប្រទេសរងផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរបំផុតនៅលើពិភពលោកដោយសារគ្រាប់បែកចង្កោមនេះ។
អនុសញ្ញាស្តីពីគ្រាប់បែកចង្កោមនេះគឺជាសិទ្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិមួយដែលបានចាប់ផ្តើមបើកយុទ្ធនាការឲ្យបណ្ដាប្រទេសនានាលើពិភពលោកចុះហត្ថលេខានិងផ្តល់សច្ចាប័ននៅចុងឆ្នាំ២០០៨ ក្នុងទីក្រុង Oslo ប្រទេសណ័រវ៉េ។
អនុសញ្ញានេះហាមឃាត់ការផលិត ការប្រើប្រាស់ ការផ្ទេរនិងការស្តុកទុកនូវគ្រាប់បែកចង្កោមនេះហើយក៏តម្រូវឲ្យរដ្ឋ ជាភាគីបំផ្លាញនិងបោសសម្អាតគ្រាប់បែកនេះ ឲ្យអស់ពីស្តុកនិងពីដីនៃប្រទេសរបស់ខ្លួនផងដែរ។
បច្ចុប្បន្នមានប្រទេសចំនួន១០៧ហើយបានចុះហត្ថលេខាលើអនុសញ្ញាស្តីពីការហាមឃាត់គ្រាប់បែកចង្កោមនេះ ដូចជាប្រទេសអូស្រ្តាលី កាណាដា និងចក្រភពអង់គ្លេសជាដើម លើកលែងតែប្រទេសជាអ្នកផលិតធំៗមួយចំនួន ដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក រុស្ស៊ី និងចិនជាដើម។ ក្នុងចំណោម ប្រទេសជាហត្ថលេខីលើអនុសញ្ញាស្តីពីគ្រាប់បែកចង្កោមទាំង១០៧ប្រទេសនោះ មាន៣៧ប្រទេសបានផ្តល់សច្ចាប័នដល់អនុសញ្ញានេះរួចរាល់ហើយ មានជាអាទិ៍ ប្រទេសប៊ែលហ្សីក ដាណឺម៉ាក ណ័រវ៉េ ជប៉ុន និងប្រទេសឡាវជាដើម។
លោកប្រាក់ សុខុន រដ្ឋលេខាធិការនៃទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី និងជារដ្ឋមន្ត្រីប្រតិភូអមនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍កាលពីថ្ងៃសុក្រនេះថា ការដែលកម្ពុជាមិនទាន់សម្រេចចិត្តចូលជាសមាជិកនៃអនុសញ្ញាស្តីពីគ្រាប់បែកចង្កោមនេះ គឺដោយសាររដ្ឋាភិបាលត្រូវការពេលបន្ថែមទៀតដើម្បីពិនិត្យមើលឲ្យបានល្អិតល្អន់អំពីផលប៉ះពាល់នានាដែលអាចកើតឡើង ក្រោយពេលដែលកម្ពុជាចុះហត្ថលេខាលើអនុសញ្ញានេះ។
«យើង ក្នុងឋានៈជាប្រទេសដែលធ្លាប់រងគ្រោះដោយគ្រាប់បែកចង្កោម យើងមានឆន្ទៈចង់ចូលរួម ប៉ុន្តែអាស្រ័យដោយលក្ខណៈបច្ចេកទេសបន្តិច។ ត្រង់នេះវាទាក់ទងនឹងសមត្ថភាពការពារខ្លួនយើងបន្តិចផង ហើយនឹងពាក់ព័ន្ធទៅនឹងចំនួនអាវុធនៅក្នុងស្តុកដែលយើងមាន ហើយដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងអនុសញ្ញាស្តីពីគ្រាប់បែកចង្កោមហ្នឹងផង គឺយើងទុកពេលដើម្បីធ្វើការសិក្សាពីចំនួនគ្រាប់ដែលយើងមាននៅក្នុងឃ្លាំង ពីលទ្ធភាពដែលត្រូវផ្លាស់ប្តូរគ្រាប់ទាំងនោះ ហើយនឹងពេលវេលា ដែលយើងត្រូវការដើម្បីយើងផ្លាស់ប្តូរនោះ»។
សូមបញ្ជាក់ថា គ្រាប់បែកចង្កោមគឺសំដៅទៅដល់គ្រាប់បែកតូចៗជាច្រើន មានចំនួនរហូតដល់រាប់រយគ្រាប់ដែលគេដាក់នៅក្នុងគ្រាប់ធំមួយ។ នៅពេលទម្លាក់ពីលើយន្តហោះ ឬបាញ់ចេញពីដី គ្រាប់បែកចង្កោមនេះនឹងរាយសាយពាសពេញផ្ទៃដី រហូតដល់រាប់គីឡូម៉ែត្រ។
អំឡុងសង្គ្រាមវៀតណាម សហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវគេជឿថា បានទម្លាក់គ្រាប់បែកមកលើប្រទេសកម្ពុជាចំនួនជាង២លានតោន នៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៦៩ ដល់ ១៩៧៣ ដើម្បីកម្ទេចមូលដ្ឋានទ័ពវៀតណាមខាងជើង ដែលមកបោះទីតាំងនៅតាមបណ្ដោយព្រំដែនកម្ពុជា។ ចំនួនគ្រាប់បែកដែលសហរដ្ឋអាមេរិកបានទម្លាក់មកលើប្រទេសកម្ពុជានោះ មានចំនួនច្រើនជាងគ្រាប់បែកដែលអាមេរិកទម្លាក់ទៅលើប្រទេសជប៉ុនក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី២ទៅទៀត។
ប៉ុន្តែគ្រាប់បែកចង្កោមចន្លោះពីជាង១លានទៅជាង៧លានគ្រាប់ត្រូវគេជឿថា មិនបានផ្ទុះទេ ហើយនៅកប់ក្នុងដីនៅឡើយ នៅតាមខេត្តភាគខាងកើតកម្ពុជា ដូចជានៅខេត្តក្រចេះ កំពង់ចាមនិងស្វាយរៀងជាដើម មានជាអាទិ៍គ្រាប់បែកចង្កោមប្រភេទ BLU 24 BLU 26 និង BLU 61។
លោក អ៊ំ ភូមិរ៉ូ អគ្គនាយករងនៃមជ្ឈមណ្ឌលសកម្មភាពកម្ចាត់មីនស៊ីម៉ាក់ (CMAC) មានប្រសាសន៍ថា គ្រាប់បែកចង្កោមទាំងនេះនៅតែបន្តឆក់យកអាយុជីវិតប្រជាជនខ្មែរជារៀងរាល់ថ្ងៃ ជាពិសេសគឺកុមារតែម្តង ដែលតែងតែចូលចិត្តលេងជាមួយនឹងគ្រាប់ទាំងនោះ ឬដំយកកម្ទេចដែកសម្រាប់លក់។
«នៅជាបញ្ហាច្រើនដែរ អារឿងប្រជាពលរដ្ឋយើងនៅយកអាហ្នឹងមកវាយមកដំ ជាពិសេសគឺក្មេងៗ គឺច្រើនណាស់ នៅយកមកច្នៃដំអីហ្នឹង។ ជួលកាលក្មេងឃើញយកគប់លេងអីអញ្ចឹងទៅ។ ហើយការអប់រំ វាចេះតែមានជាបន្តបន្ទាប់ដែរ ប៉ុន្តែមិនដឹងយ៉ាងម៉េច វាចេះតែប្រជាជនយើងប្រថុយប្រថានច្រើនក្នុងការយកអាហ្នឹងមកវាយមកអីហ្នឹង»។
បើគិតមកត្រឹមឆ្នាំ២០០៩ មានប្រជាជនខ្មែរជាង៦ម៉ឺននាក់ហើយបានស្លាប់និងរបួសដោយសារគ្រាប់មីននិងយុទ្ធភណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះ ដែលរួមមានគ្រាប់បែកចង្កោមនេះផងដែរ នេះបើយោងតាមប្រព័ន្ធព័ត៌មានជនរងគ្រោះដោយសារមីននៅកម្ពុជា។
លោក អ៊ំ ភូមិរ៉ូ មានប្រសាសន៍ថា បើកម្ពុជាអាចចូលជាសមាជិកនៃអនុសញ្ញាស្តីពីគ្រាប់បែកចង្កោមនោះ កម្ពុជាអាចនឹងចំណេញមួយផ្នែកដែរពីជំនួយអន្តរជាតិក្នុងការបោសសម្អាតគ្រាប់បែកចង្កោមដែលសេសសល់នៅលើ និងក្នុងដីនៃប្រទេសកម្ពុជានេះ។
ប៉ុន្តែលោក អ៊ំ ភូមិរ៉ូ មានប្រសាសន៍បន្ថែមថា កម្ពុជាក៏ត្រូវពិចារណាអំពីសព្វាវុធមួយចំនួនរបស់ខ្លួនដែលស្តុកក្នុងឃ្លាំងសម្រាប់ការការពារជាតិ ព្រោះថា បើចុះហត្ថលេខាលើអនុសញ្ញាស្តីពីគ្រាប់បែកចង្កោមនេះហើយ កម្ពុជាត្រូវជាប់កាតព្វកិច្ចកម្ទេចគ្រាប់បែក ឬអាវុធពាក់ព័ន្ធទាំងឡាយដែលមានចែងនៅក្នុងអនុសញ្ញានេះ។
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលលើកឡើងថា មូលហេតុចម្បងដែលកម្ពុជាមិនព្រមចូលជាសមាជិកនៃអនុសញ្ញាស្តីពីគ្រាប់បែកចង្កោមនេះ គឺអាចដោយសារតែបញ្ហាវិវាទព្រំដែនជាមួយប្រទេសថៃដែលបានអូសបន្លាយពេលអស់ជាងពីរឆ្នាំ ហើយមិនទាន់បានដោះស្រាយឲ្យរួចរាល់នៅឡើយ។
ក៏ប៉ុន្តែកញ្ញាសុង កុសល ឯកអគ្គរាជទូតយុវជន ឬ Youth Ambassador នៃសម្ព័ន្ធអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដើម្បីលុបបំបាត់គ្រាប់មីនអន្តរជាតិ ឬ International Campaign to Ban Landmines មានប្រសាសន៍ថា ទោះបីជាមានជម្លោះជាមួយថៃក៏ដោយ ក៏កម្ពុជានៅតែអាចចូលជាសមាជិកនៃអនុសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីគ្រាប់បែកចង្កោមនេះបានដែរ។
«តាងនាមយើងជាក្រុមយុទ្ធនាការ យើងចង់ជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលយើងចូលរួមនៅក្នុងយុទ្ធនាការនេះ។ ទោះបីជាយើងមានបញ្ហាជាមួយថៃ ប៉ុន្តែវាអត់មានពាក់ព័ន្ធទៅនឹងគ្រាប់បែកចង្កោមទេ ព្រោះអីគ្រាប់បែកចង្កោមវាបានទម្លាក់មកហើយ។ វានៅក្នុងដី អញ្ចឹងយើងមិនអាចយកវាទៅប្រើប្រាស់ម្តងទៀតបានទេ»។
តែទោះជាយ៉ាងនេះក្តី លោកប្រាក់ សុខុន រដ្ឋលេខាធិការនៃទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្រ្តី មានប្រសាសន៍ថា ការដែលកម្ពុជាមិនទាន់ចូលជាសមាជិកនៃអនុសញ្ញាស្តីពីគ្រាប់បែកចង្កោមនេះ មិនមែនជារឿងចម្លែកនោះទេ គឺដោយសារតែបណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីអគ្នេយ៍ជាច្រើនទៀត ដោយរួមទាំងប្រទេសជិតខាងចំនួនពីរផង ក៏សុទ្ធតែមិនទាន់បានចូលជាសមាជិកនៅឡើយដែរ។
«ប្រទេសយើងមិនមែនជាប្រទេសតែមួយគត់នៅតំបន់អាស៊ីអគ្នេយ៍នេះ ដែលមិនបានចុះហត្ថលេខាលើអនុសញ្ញា Cluster Munitions ហ្នឹងទេ។ ប្រទេសវៀតណាមនិងថៃដែលនៅជាប់នឹងយើង ក៏មិនទាន់បានចុះហត្ថលេខាផងដែរ។ អញ្ចឹងវានៅជាប់បញ្ហាដែលយើងមុននឹងធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្តណាមួយទាក់ទងទៅនឹងការចុះហត្ថលេខា»។
ថ្វីបើកម្ពុជាមិនទាន់បានចូលជាសមាជិកក៏ដោយ ក៏កម្ពុជានឹងចូលរួមប្រារព្ធពិធីអបអរសាទរទិវាប្រកាសការចូលជាធរមាននូវអនុសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីគ្រាប់បែកចង្កោមនេះ នៅក្នុងខេត្តសៀមរាបផងដែរ នៅល្ងាចថ្ងៃទី១ និងទី២ ខែសីហា ក្នុងមណ្ឌលអង្គការមេត្តាករុណា ក្នុងទីក្រុងសៀមរាប៕