ប្រែសម្រួលដោយ លោក កែ យ៉ាន
ភ្នំពេញ៖ នៅពេលដែលប្រទេសបារាំងបានដាក់សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ឲ្យឡើងសោយរាជ្យក្នុងឆ្នាំ១៩៤១ ក្នុងព្រះជន្មាយុ ១៩ វស្សាមនុស្សច្រើនគ្នាមិនមានការរំពឹងច្រើនទេ។
ប្រទេសបារាំងបានយល់ខុសថា ព្រះអង្គនឹងស្តាប់តាមពួកគេ។ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជាច្រើននាក់ក៏មិនស្គាល់ព្រះអង្គដែរ។ ស្ទើរតែគ្មាននរណាម្នាក់បាននឹកស្មានថាថ្ងៃណាមួយព្រះអង្គនឹងបានក្លាយទៅជាអ្នកដឹកនាំនយោបាយដ៏សំខាន់ម្នាក់នៃប្រទេសកម្ពុជាទេ។
ប្រទេសបារាំងបានយល់ខុសថា ព្រះអង្គនឹងស្តាប់តាមពួកគេ។ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជាច្រើននាក់ក៏មិនស្គាល់ព្រះអង្គដែរ។ ស្ទើរតែគ្មាននរណាម្នាក់បាននឹកស្មានថាថ្ងៃណាមួយព្រះអង្គនឹងបានក្លាយទៅជាអ្នកដឹកនាំនយោបាយដ៏សំខាន់ម្នាក់នៃប្រទេសកម្ពុជាទេ។
ក្មួយរបស់ព្រះអង្គគឺព្រះអង្គម្ចាស់ Sisowath Thomico ដែលមានការទាក់ទងជិតស្និទ្ធជាមួយសម្តេច សីហនុ ស្ទើរពេញមួយជីវិតព្រះអង្គ មានបន្ទូលថា ការបានឡើងគ្រងរាជ្យបានធ្វើឲ្យសម្តេច សីហនុ ផ្ទាល់ព្រះអង្គមានការភ្ញាក់ផ្អើល។
ក្មួយរបស់ព្រះអង្គគឺព្រះអង្គម្ចាស់ Sisowath Thomico ដែលមានការទាក់ទងជិតស្និទ្ធជាមួយសម្តេច សីហនុ ស្ទើរពេញមួយជីវិតព្រះអង្គ មានបន្ទូលថា ការបានឡើងគ្រងរាជ្យបានធ្វើឲ្យសម្តេច សីហនុ ផ្ទាល់ព្រះអង្គមានការភ្ញាក់ផ្អើល។
«ព្រះអង្គទ្រង់ចង់ធ្វើជាសាស្រ្តាចារ្យអក្សរសាស្រ្ត ចង់បង្រៀនភាសាបារាំង ឡាតាំង និងក្រិក ពីព្រោះព្រះអង្គស្រឡាញ់ប្រធានបទទាំងនេះណាស់។ បារាំងបានបោះព្រះអង្គចូលទៅក្នុងឆាកនយោបាយ ហើយព្រះអង្គមិនអាចធ្វើអ្វីបានទេ លើកលែងតែទទួលយកមុខនាទីជាព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ តែព្រះអង្គមិនដែលចង់ឡើងសោយរាជ្យទាល់តែសោះ»។
«ព្រះអង្គទ្រង់ចង់ធ្វើជាសាស្រ្តាចារ្យអក្សរសាស្រ្ត ចង់បង្រៀនភាសាបារាំង ឡាតាំង និងក្រិក ពីព្រោះព្រះអង្គស្រឡាញ់ប្រធានបទទាំងនេះណាស់។ បារាំងបានបោះព្រះអង្គចូលទៅក្នុងឆាកនយោបាយ ហើយព្រះអង្គមិនអាចធ្វើអ្វីបានទេ លើកលែងតែទទួលយកមុខនាទីជាព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ តែព្រះអង្គមិនដែលចង់ឡើងសោយរាជ្យទាល់តែសោះ»។
កាលពីថ្ងៃសុក្រនេះ សពរបស់ព្រះមហាក្សត្រដែលឡើងគ្រងរាជ្យដោយបង្ខំត្រូវបានដង្ហែពីព្រះបរមរាជវាំង ដែលគេដំកល់ទុកជាកិត្តិយស ឆ្លងកាត់ទីក្រុងទៅកាន់វាលព្រះមេរុ។
នៅថ្ងៃចន្ទ ព្រះបរមសពនឹងត្រូវធ្វើពិធីថ្វាយព្រះភ្លើងដ៏ឧឡារិកមួយតាមប្រពៃណីព្រះពុទ្ធសាសនា។ អាជ្ញាធររំពឹងថា ពលរដ្ឋខ្មែរជាងមួយលាននាក់នឹងធ្វើដំណើរទៅទីក្រុងភ្នំពេញ ដើម្បីទៅមើលពិធីនេះ។
ព្រះអង្គមា្ចស់ ស៊ីសុវត្ថិ ធម្មិកោ ថ្លែងថា ព្រះអង្គមានសេចក្តីសោមនស្សចំពោះកិច្ចប្រឹងប្រែង ដែលរដ្ឋាភិបាលបានធ្វើ។
«ព្រឹត្តិការណ៍បែបនេះមិនដែលមានធ្វើទេ។ មិនបានធ្វើថ្វាយព្រះបាទ នរោត្តម ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ ព្រះបាទមុនីវង្ស និងសូម្បីតែព្រះបាទសុរាម្រិត ដែលជាព្រះបីតារបស់ព្រះបាទសីហនុក៏មិនមានធ្វើដែរ។ យើងមិនដែលមានមនុស្សច្រើនដូច្នេះ ហើយក៏មិនមានការរៀបចំដ៏សម្បើមដូចនេះដែរ»។
អ្នកនិពន្ធ Justin Corfield ដែលបានបោះពុម្ពសៀវភៅបីក្បាលអំពីប្រទេសកម្ពុជាពន្យល់ថា មូលហេតុមួយគឺមកពីព្រះករុណាព្រះបាទសីហនុជាអ្នកដឹកនាំសំខាន់ជាងព្រះមហាក្សត្រឯទៀតៗ។ មនុស្សជាច្រើនមើលឃើញសមិទ្ធិផលដ៏ធំបំផុតរបស់ព្រះអង្គ នៅក្នុងការទាមទារយកឯករាជ្យពីប្រទេសបារាំងក្នុងឆ្នាំ១៩៥៣។
«ទោះជាសព្វថ្ងៃ យើងទទួលយកឯករាជ្យភាពនិងបូរណភាពទឹកដីរបស់ប្រទេសកម្ពុជាថាមិនជារឿងសំខាន់ប៉ុន្មានក៏ដោយ ក៏វាមិនមែនជាករណីដូចគ្នានេះទេ នៅក្នុងចុងទសវត្សរ៍ ១៩៤០ និងដើមទសវត្សរ៍ ១៩៥០»។
ក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៥ ក្រោយពីបានទទួលឯករាជ្យភាពឲ្យប្រទេសកម្ពុជាហើយ សម្តេច សីហនុ ទ្រង់បានដាក់រាជ្យដើម្បីចូលប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយ។ ក្នុងអំឡុងពេល ១៥ ឆ្នាំក្រោយមក ក្នុងតំណែងជានាយករដ្ឋមន្រ្តី ជាប្រមុខរដ្ឋ ព្រះអង្គជាអ្នកនយោបាយដែលមានឈ្មោះល្បីល្បាញជាងគេក្នុងប្រទេស។
ក៏ប៉ុន្តែសុឆន្ទៈរបស់ព្រះអង្គចំពោះប្រជារាស្រ្តក៏មានរួមជាមួយនឹងការមិនអត់ឱនឲ្យមានការប្រឆាំងជំទាស់ដែរ។ មនុស្សខ្លះនៅចាំមធ្យោបាយយង់ឃ្នង ដែលរដ្ឋបាលព្រះអង្គបានប្រើដើម្បីរក្សាការគ្រប់គ្រងអំណាចនយោបាយ។
តែមនុស្សជាច្រើនបានមើលទៅ ទសវត្សរ៍ ១៩៥០ និងដើមទសវត្សរ៍ ១៩៦០ ថាជា យុគដ៏រុងរឿងរបស់កម្ពុជា គឺជាពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋមានអាហារបរិភោគគ្រប់គ្រាន់និងប្រទេសជាតិមានសន្តិភាព។
ឯកអគ្គរដ្ឋទូត Julio Jeldres អ្នកនិពន្ធព្រះរាជជីវៈប្រវត្តិ មានភាពជិតស្និតជាមួយអតីតព្រះមហាក្សត្រអស់ពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍។ លោក Jeldres ថ្លែងថា ព្រំប្រទល់របស់ប្រទេសកម្ពុជា គឺស្ថិតនៅជាប់ក្នុងបេះដូងរបស់សម្តេច សីហនុ ជានិច្ច នៅក្នុងកិច្ចការដែលព្រះអង្គបានធ្វើ។
«ខ្ញុំគិតថា គោលដៅចម្បងក្នុងជីវិតរបស់ព្រះអង្គ គឺការការពារបូរណភាពទឹកដីរបស់កម្ពុជា ហើយព្រះអង្គបានខិតខំធ្វើការយ៉ាងលំបាកដើម្បីសម្រេចគោលដៅនេះ រួមទាំងធ្វើសម្ព័នភាពជាមួយមនុស្សដែលក្រោយមកបានបែរមកក្បត់នឹងព្រះអង្គវិញ»។
«ខ្ញុំគិតថា គោលដៅចម្បងក្នុងជីវិតរបស់ព្រះអង្គ គឺការការពារបូរណភាពទឹកដីរបស់កម្ពុជា ហើយព្រះអង្គបានខិតខំធ្វើការយ៉ាងលំបាកដើម្បីសម្រេចគោលដៅនេះ រួមទាំងធ្វើសម្ព័នភាពជាមួយមនុស្សដែលក្រោយមកបានបែរមកក្បត់នឹងព្រះអង្គវិញ»។
តាមទស្សនៈរបស់ព្រះបាទ សីហនុ អំពើក្បត់ទីមួយបានកើតឡើងនៅខែមិនា ឆ្នាំ ១៩៧០។ នៅពេលដែលព្រះអង្គគង់នៅក្រៅប្រទេស រាជរដ្ឋាភិបាលរបស់ព្រះអង្គបានទម្លាក់ព្រះអង្គនៅក្នុងរដ្ឋប្រហារមួយដែលគ្មានការបង្ហូរឈាម។ ព្រះអង្គបានយាងទៅក្រុង ប៉េកាំង ហើយបានត្រូវគេបញ្ចុះបញ្ចូលឲ្យគាំទ្រពួកកុម្មុយនិស្តខ្មែរ ដែលរហូតមកទល់នឹងពេលនោះធ្លាប់ជាសត្រូវរបស់ព្រះអង្គ។ គឺសម្តេច សីហនុ ខ្លួនព្រះអង្គឯង ដែលកាលពីច្រើនឆ្នាំមុន បានលាបពណ៌ (ដាក់ឈ្មោះ) ពួកនេះថាជាខ្មែរក្រហម។
សម្តេច សីហនុ បានអំពាវនាវឲ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរចូលរួមជាមួយព្រះអង្គនិងពួកខ្មែរក្រហម ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញដែលដណ្តើមអំណាចពីព្រះអង្គ។ មនុស្សជាច្រើនបានចូលរួម។ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ ពួកខ្មែរក្រហមបានចូលកាន់អំណាច។ មកដល់ពេលដែលពួកគេត្រូវបណ្តេញចេញពីអំណាចក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៩ ពលរដ្ឋខ្មែរ ២ លាននាក់បានបាត់បង់ជីវិត។
លោក Jeldres ថ្លែងថា មេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ប៉ុល ពត ដែលចូលចិត្តលាក់រឿងសម្ងាត់ បានពួនពីក្រោយមនុស្សដែលនិយមនយោបាយផ្លូវកណ្តាល ដែលបានអះអាងថា សម្តេច សីហនុ ពិតជាមិនចូលរួមជាមួយពួកគេទេ បើព្រះអង្គដឹងថានរណាជាមេដឹកនាំពិតប្រាកដរបស់ខ្មែរក្រហម។
លោក Jeldress ថ្លែងថា សេចក្តីសម្រេចរបស់សម្តេច សីហនុ ក៏បានទទួលការជំរុញពីការធានាដែលប្រទេស វៀតណាមខាងជើងបានធ្វើជាមួយព្រះអង្គនៅទីក្រុងប៉េកាំងដែរ ដែលថា វៀតណាម នឹងគោរពព្រំប្រទល់របស់ប្រទេស កម្ពុជា។
«ការធានានេះមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់សម្តេច សីហនុ ពីព្រោះព្រះអង្គមានជំនឿថាប្រទេស វៀតណាមខាងជើងនឹងឈ្នះសង្គ្រាមប្រឆាំងនឹងសរអា ហើយព្រះអង្គមិនអាចមានរដ្ឋាភិបាលវៀតណាមខាងជើងដែលមិនមែនជាមិត្ត នៅជាប់ព្រំដែនជាមួយកម្ពុជាបានទេ»។
សម្ព័នភាពរបស់សម្តេច សីហនុ បានធ្វើឲ្យព្រះអង្គនិងប្រទេសកម្ពុជាមានការបង់ខាតយ៉ាងសម្បើម ដែលធ្វើឲ្យព្រះអង្គមានការសោកស្តាយជាទីបំផុត។ ក្នុងអំឡុងពេលជាច្រើនឆ្នាំ សម្តេច សីហនុ ជាអ្នកទោសនៅក្នុងរាជវាំងរបស់ព្រះអង្គនៅក្រុងភ្នំពេញ។
ក្នុងខណៈដែលជោគជ័យខ្លះរបស់សម្តេច សីហនុ ត្រូវលប់លើដោយស្រមោលរបស់ពួកខ្មែរក្រហម អ្នកនិពន្ធ Justin Corfield និយាយថា ក្រោមការគ្រងរាជ្យរបស់ព្រះអង្គ សេវាអប់រំនិងសុខាភិបាលមានការជឿនលឿន ហើយព្រះអង្គបានជួយរក្សាប្រទេសកម្ពុជាឲ្យនៅឯករាជ្យ។
ក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៣ សម្តេច សីហនុ បានទទួលរាជាអភិសេកជាព្រះមហាក្សត្រប្រទេសកម្ពុជាជាលើកទីពីរ នៅពេលដែលបំណែកនយោបាយនៃប្រទេសនេះត្រូវបានភ្គួបបញ្ចូលគ្នាឡើងវិញ នៅក្រោយទីបញ្ចប់នៃសង្គ្រាមត្រជាក់។ ក៏ប៉ុន្តែមកដល់ពេលនេះ តួនាទីបានផ្លាស់ប្តូរហើយ។ តាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ប្រទេសកម្ពុជាមានន័យថាព្រះបាទសីហនុ សោយរាជ្យប៉ុន្តែមិនកាន់អំណាចទេ។ លោក Jeldres និយាយថានោះ ជាការគួរឱ្យខឹងសម្បារមួយសម្រាប់ក្សត្រមួយអង្គដែលធ្លាប់តែសម្រួលសម្រួលកិច្ចការជាច្រើន។ នៅឆ្នាំ២០០៤ព្រះបាទសីហនុបានដាក់រាជ្យជាថ្មីហើយត្រូវបានព្រះរាជ្យបុត្ររបស់ព្រះអង្គគឺព្រះមហាក្សត្រនរោត្តម សីហមុនីស្នងរាជ្យ។
ដូច្នេះតើការចូលទិវង្គតរបស់ព្រះបាទសីហនុនឹងមានន័យយ៉ាងដូចម្តេចចំពោះរបបរាជានិយម?ព្រះអង្គម្ចាស់ធម្មិកោបានមានបន្ទូលថា៖
«ការសម្រេចព្រះទ័យចុងក្រោយខាងផ្នែកនយោបាយរបស់ព្រះបាទសីហនុគឺត្រូវដាក់រាជ្យដើម្បីធានាឱ្យបាននូវអនាគតនៃរបបរាជានិយម ហើយខ្ញុំគិតថាព្រះអង្គបានជោគជ័យនៅក្នុងវិស័យនេះ»។
ព្រះអង្គម្ចាស់ធម្មិកោមានបន្ទូលថាពលរដ្ឋកម្ពុជាចូលចិត្តនិងទទួលយកព្រះមហាក្សត្រនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះគឺព្រះមហាក្សត្រនរោត្តម សីហមុនី។ ការណ៍នេះផ្តល់ឱ្យព្រះអង្គនូវការជឿជាក់ថាសូម្បីអត់មានព្រះរាជវត្តមានព្រះបាទសីហនុ គឺរបបរាជានិយមអាចស្ថិតនៅបាន ឬក៏យ៉ាងហោចណាស់នៅបានក្នុងពេលនេះដែរ។
