مقاله‌ای از دیوید گاردنر در فاینشنال تایمز
قدرت اغلب عملگرایی را به همراه می آورد و موجب دوستی هایی غریب بین دشمنان قسم خورده می شود؛ اتفاقی که پس از قدرت گرفتن ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی، با دادن اختیارات گسترده به محمد بن سلمان در مقام جانشین ولیعهد رخ داده است.
در نظامی که همیشه در پی ایجاد یک تعادل دقیق میان جناح های بانفوذ در آل سعود بوده است، شاهزاده محمد بن سلمان قدرتی شگفت آور به دست آورده است. محمد بن سلمان در خاندانی که در تسلط هفتاد ساله ها و هشتاد ساله ها بوده است، با ۳۰ سال سن، وزیر دفاع عربستان و فرد محوری اقتصاد و نفت آن شبه جزیره است.
سیاست های خارجی و دفاعی او در نخستین سال قدرت گیری اش به طور خلاصه چنین است: جنگ هوایی تحت رهبری سعودی ها علیه شورشیان حوثی مورد حمایت ایران در یمن؛ افزایش حمایت از شورشیان سنی اسلامگرا در جنگ علیه رژیم بشار اسد در سوریه که مورد حمایت ایران، حزب الله لبنان، و روسیه قرار دارد؛ قطع روابط دیپلماتیک با تهران؛ و محدود کردن روابط با متحد سیاسی، نظامی، و رسانه ای اش در لبنان.
آنچه که در این مدت ممکن است از نظر بگذرد، شکوفه ایجاد روابط حسنه میان پادشاهی سعودی و ولادمیر پوتین، رییس جمهوری روسیه، متحد ایران، حزب الله لبنان و رژیم اسد است که ریاض از همه آنها نفرت دارد.
ائتلاف های ناخواسته امر تازه ای در خاورمیانه نیستند. اما اوضاع به سطحی غیر معمول از تخاصم خشونت بار در جنگ نیابتی میان عربستان سنی و ایران شیعه در سراسر منطقه رسیده است. پرسش این است که عربستان از ائتلاف با روسیه به دنبال چیست؟
ریاض علائمی حاکی از عقب کشیدن از جنگ یمن نشان می دهد. مقامات سعودی می گویند تهدید موشکی علیه عربستان در کشور ناآرام در همسایگی را نابود کرده اند. از منظر بسیاری محمد بن سلمان لقمه ای بزرگتر از دهانش برداشته بود. با وجود ادعاهای مبنی بر تشکیل یک ائتلاف نظامی متشکل از بیش از سی کشور برای مقابله با ایران، مصر و پاکستان که بزرگترین ارتش های منطقه را در اختیار دارند حاضر نشدند نیروی زمینی در اختیار جنگ هوایی عربستان قرار دهند. تهدید عربستان به استقرار نیروی زمینی در سوریه هم توخالی از آب درآمد.
لغو کمک سه میلیارد دلاری سعودی ها به ارتش لبنان
قطع روابط با تهران و توقف کمک های مالی به لبنان به دنبال جنجال های ناشی از اعدام شیخ نمر در عربستان و حمله به سفارت و کنسولگری عربستان در تهران و مشهد اتفاق افتاد. وزیر خارجه لبنان که یک مسیحی نزدیک به حزب الله است حمله به اماکن دیپلماتیک عربستان در ایران را محکوم نکرد. سعودی ها هم با قطع کمک سه میلیارد دلاری به ارتش لبنان، پرداخت ها به متحدان سنی محلی و رسانه ای وابسته را قطع کرده و دفتر شبکه تلویزیونی العربیه در بیروت که متعلق به آل سعود است را بستند.
در عین حال، شاهزاده محمد بن سلمان روابطی را با پوتین شکل داد که مقامات عرب آن را "کارآمد و محتوایی" توصیف می کنند؛ ارتباطی که وضعیت سوریه، خرید احتمالی سلاح از روسیه و سرمایه گذاری در آن کشور، و تلاش های مشترک برای تثبیت بهای نفت با محدود کردن سقف تولید را در بر می گیرد.
در سوریه، اختلاف جدی بر سر آینده اسد مانعی مهم در مذاکرات صلح تحت رهبری آمریکا و روسیه بوده است. اما یک مقام عرب نزدیک به شاهزاده محمد بن سلمان می گوید وقتی وزیر دفاع عربستان با پوتین در ماه اکتبر در سوچی هنگام گرند پریکس ملاقات کرد به او گفت: «برای ما اسد اهمیتی ندارد برای ما ایران مهم است». سرگی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، پس از این دیدار گفته بود: «ما در حال حاضر درباره ی چگونگی حرکت در راه رسیدن به یک راه حل سیاسی دید روشن تری داریم».
البته هنوز راه حلی در مذاکرات هفته آینده در ژنو وجود ندارد. با وجود خروج محدود نیروهای روسیه از سوریه نیروهای اسد در موضع تهاجمی در برابر نیروهای مورد حمایت سعودی ها و داعش قرار دارند و از همین رو شهر پالمیرا را هفته گذشته پس گرفتند.
بعضی منابع عرب می گویند رهبر روسیه سیاست جدیدش در سوریه را حتی پیش از این که با اسد در میان بگذارد به اطلاع شاهزاده بن سلطان رسانده بود.
پوتین احتمالا می کوشد به اسد بفهماند که اگر درگیر طرح پایان جنگ در سوریه نشود می تواند او را از سر باز کند.
اما گرم شدن روابط عربستان متحد نزدیک آمریکا طی هفتاد سال گذشته با روسیه نشانگر کاهش نفوذ منطقه ای آمریکا در خاورمیانه است. سعودی ها به دنبال توافق هسته ای آمریکا با ایران و مداخله نظامی روسیه در سوریه به نظر می رسد با باور به این که روسیه می تواند بر رفتار ایران اثر بگذارد با مسکو شروع به همکاری کرده اند. سوریه صحنه دعواهای کنونی خاورمیانه است.
* برگردان فارسی این مقاله تنها به منظور آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.