با گذشت دو هفته از آزادی جیسون رضائیان خبرنگار روزنامه واشنگتن پست، وی هنوز در خصوص تجاربش از بازداشت هجده ماهه خود در ایران سخن نگفته است.
با این حال در طول حبس این خبرنگار، روزنامه واشنگتن پست تلاش‌های زیادی را برای بسیج افکار عمومی با هدف آزادی جیسون رضائیان صرف کرد، تلاش‌هایی که در نهایت در شانزدهم ژانویه با آزادی وی به ثمر نشست.
ستاره درخشش رئیس بخش فارسی صدای آمریکا در گفتگویی اختصاصی با مارتین بارون سردبیر اجرایی روزنامه واشنگتن پست، درباره ماجرایی که برای خبرنگار آن روزنامه در ایران رخ داد، شرایط جسمی و روانی او پس از آزادی، و همچنین رویکرد این روزنامه در پوشش اخبار ایران گفت‌وگو کرد.
متن کامل این مصاحبه را در زیر بخوانید:
صدای آمریکا: وقتی جیسون رضائیان وارد آلمان شد، شما، داگلاس جل و جف بیسوس از او استقبال کردید. وقتی خبرنگار روزنامه تان را در نهایت آزاد و در امان دیدید، چه احساسی داشتید و به او چه گفتید؟
مارتین بارون: لحظه‌ای فوق العاده احساسی بود. لحظه ای بود که ۵۴۴ روز امیدوار بودیم فرا برسد. کاملا آگاه بودیم که بر او چه گذشته، و نمی دانستیم تا کی زندانی خواهد بود. وقتی در بیمارستان او را دیدیم، دیگر یک انسان آزاد بود. او را در آغوش گرفتیم و گفتیم چقدر از دیدنش خوشحالیم. و بعد با هم صحبت کردیم. دو ساعت حرف زدیم. راحتش گذاشتیم تا راجع به هر چه دلش می خواهد، حرف بزند. شرایطی که داشت، احساساتش، آخرین روز شکنجه باری که در ایران داشت؛ وقتی هواپیما می خواست از زمین بلند شود و او دنبال همسر و مادرش می گشت. خیلی حرف ها داشت.
صدای آمریکا: حال جیسون الان چطور است. تصاویری از او را در جلسات واشنگتن پست دیدیم. آیا بلافاصله به کار مشغول می شود، یا این که به او زمان می دهید؟
مارتین بارون: می خواهیم به او وقت زیادی بدهیم. وضع جسمی اش مساعد است، ولی البته بعد از ۵۴۴ روز که در زندان گذرانده – که ۴۹ روزش در انفرادی بوده – اینها مسائلی است که باید از سر بگذارند و به زندگی عادی برگردد، و دوباره این احساس را تجربه کند که یک انسان آزاد است.
صدای آمریکا: اشاره کردید که جیسون ۵۴۴ روز زندانی بود. تک تک کلماتی که شما در آن مدت راجع به رژیم ایران می گفتید، به دقت می سنجیدید؛ چون می دانستید موقعیت او چقدر دشوار، حساس و خطرناک است. حتی برخی می گویند جیسون رضائیان در ایران به مانند یک گروگان بود. حالا که او آزاد است، برنامه ای برای پیگرد کسانی که در ایران با جان این افراد بازی کردند، دارید؟
مارتین بارون: نمی دانم چطور می توانیم از کسی شکایت کنیم؛ برای ما این کار ممکن نیست. این وظیفه ما نیست. کار ما این بود که خبرنگارمان را آزاد کنیم، چون جرمی مرتکب نشده بود. در نهایت موفق شدیم؛ هر چند بیش از آن که فکرش را می کردیم طول کشید. ولی به هر حال، او الان آزاد است و ما باید گذشته را پشت سر بگذاریم.
صدای آمریکا: وقتی جیسون در ایران زندانی بود، در یکی از مصاحبه هایتان گفتید زندانبان هایش هر وقت می خواستند او را تحت فشار بگذارند، با او بازی روانی می کردند. می شود این را نوعی شکنجه قلمداد کرد؟
مارتین بارون: شکنجه از لحاظ حقوقی تعریف شده و یک تعریف بین المللی حقوقی برای آن وجود دارد و من نمی خواهم وارد این مبحث شوم. قطعا این را بی عدالتی می دانم. آزادی هیچکس نباید از او گرفته شود. نباید کسی را از همسر، مادر، برادر، خانواده و همکارانش جدا کرد و منکر آزادی اش شد. مرز آزادی آنجا نیست که فرد شکنجه می شود، آنجاست که آزادی اش سلب می شود؛ و مورد جیسون این بود.
صدای آمریکا: آیا بعد از این جریان، از نکاتی درباره رژیم ایران آگاه شدید که پیشتر از آن مطلع نبودید؟
مارتین بارون: نمی دانم نظراتی که در مورد رژیم ابراز شده، تا چه حد دقیق است. قدر مسلم این است که در داخل رژیم، جناح هایی با هم در جدال هستند و در مورد پرونده جیسون، این مساله کاملا آشکار شد. اصلا معلوم نیست که رئیس جمهوری ایران اگر می خواست، می توانست فورا او را آزاد کند یا خیر. وزیر امور خارجه هم همینطور. مشخص است که همه چیز در کنترل سپاه پاسداران بود. جیسون در زندانی که تحت کنترل سپاه است، حبس بود؛ در دادگاهی تحت کنترل سپاه محاکمه شد؛ و تا روز آخر که به وزارت اطلاعات تحویل شد، در دست سپاه پاسداران بود.
صدای آمریکا: آیا این مورد بخصوص، به نحوی از انحاء، در نحوه پوشش اخبار ایران در واشنگتن پست در آینده اثری خواهد گذاشت؟ یک زندانی دیگر که همزمان با جیسون آزاد شد، گفته است "ایران کشوری است که با خودش در جنگ است، و ممکن است خارجی ها به گرداب این جنگ کشیده شوند." و به قول او "به سربازان این شطرنج سه بعدی که در ایران جریان دارد، تبدیل شوند."
مارتین بارون: پوشش خبری ما به نحوی اساسی تغییر کرده است. ما یک خبرنگار اعزامی در ایران داشتیم که اخبار را از نزدیک دنبال می کرد؛ اما حالا دیگر نداریم. البته این تقصیر ما نیست؛ دستگیری و حبس جیسون اشتباه دولت ایران و سپاه پاسداران بود. الان خبرنگار مقیم ایران نداریم. البته این ماجرایی است که مایلیم از نزدیک پوشش دهیم، مثل همه رویدادهای دیگر، اما الان در موقعیتی نیستیم که خبرنگاری به ایران اعزام کنیم. باید ایران به ما اطمینان کامل بدهد که خبرنگار ما در آنجا، مثل جیسون، دستگیر نخواهد شد.
صدای آمریکا: توصیه‌ای برای روزنامه نگاران خارجی که به ایران می روند، دارید؟
مارتین بارون: ما همیشه به خبرنگاران اعزامی راجع به احتیاط‌های لازم در شرایط خطرناک هشدار می دهیم. ایران وضعیت خاص خود را دارد. البته هرگز انتظارش را نداشتیم که روی فردی مثل جیسون انگشت بگذارند و زندانی اش کنند؛ هفته ها در سلول انفرادی بگذارند؛ ۱۸ ماه حبس بکشد. به کلی غافلگیر شدیم. و با توجه به این که او هیچ خطایی نکرده بود، هنوز هم از وضعی که پیش آمد، شوکه هستیم. باید صبر کنیم و ببینیم چه پیش می آید. البته کماکان رویدادهای ایران را تا جایی که بتوانیم از نزدیک دنبال خواهیم کرد، ولی فعلا از خارج از ایران این کار را می کنیم، نه از داخل کشور.
