اتحادیه ملی برای دموکراسی در ایران در جلسه‌ای در واشنگتن به وضعیت مذاکرات وین در مورد توافق هسته‌ای ایران، برجام، پرداخت. کارشناسان در این جلسه به دولت جو بایدن پیشنهاد کردند در مورد توافق هسته‌ای ایران واقعگرایانه عمل کرده و سیاست فعلی خود را تغییر دهد.
این جلسه روز ۲۱ اردیبهشت و در دو پنل برگزار شد. حاضران در این جلسه با اشاره به مذاکرات حدودا یک ساله برای احیای برجام اعلام کردند این توافق جوابگوی نگرانی‌های امنیتی در مورد ایران نیست.
الی کوهانیم، دیپلمات سابق وزارت خارجه آمریکا در حاشیه این جلسه به بخش فارسی صدای آمریکا گفت: «واضح است که دولت ایالات متحده به ریاست جو بایدن در خصوص چیزهایی که ما به رژیم ایران پیشنهاد کردیم، دست و دل‌باز بوده ولی هنوز رژیم از رسیدن به توافق، خودداری می‌کند. پس زمان آن فرا رسیده که دولت بایدن تغییر مسیر داده، به گام‌های بعدی و بر اساس امنیت ملی آمریکا، متحدان ما در منطقه مثل عربستان سعودی، اسرائیل و دیگران فکر کند.»
خانم کوهانیم افزود: «گام درست برای ایالات متحده این است که فشارهای واقعی را بر رژیم ایران بازگرداند، گزینه اقدام نظامی را روی میز بازگرداند و بگذارند رژیم به درستی بداند ایالات متحده یک ایران هسته‌ای را تحمل نخواهد کرد.»
الی کوهانیم که در دولت قبلی ایالات متحده معاون نماینده ویژه رصد و مقابله با یهودستیزی وزارت خارجه آمریکا بود در مورد افزایش نقض حقوق بشر در ایران گفت: «جو بایدن از زمان حضور در ریاست جمهوری، وعده داد حقوق بشر را به اصلی‌ترین هسته سیاست خارجی آمریکا تبدیل کند. تا حالا و در مورد رژیم ایران ندیده‌ایم که چنین کاری کند. و زمان آن فرا رسیده که در حالی که شاهد هستیم مردم در ایران به خاطر گرسنگی در خیابان‌ها اعتراض می‌کنند، زمان آن فرا رسیده که دولت آمریکا قدرتمندانه در کنار مردم ایران بایستد تا آن‌ها بدانند که در کنار آن‌ها هستیم، و در جست‌وجویشان برای برخورداری از حقوق بشر و آزادی‌های اساسی از آن‌ها حمایت می‌کنیم. »
در این جلسه همچنین دستاوردهای احتمالی احیای برجام هم مورد بررسی قرار گرفت. کارشناسان باور داشتند این توافق دیگر آن مزایایی که در آن زمان داشت را ندارد.
بهنام بن طالب‌لو، پژوهشگر بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها هم در حاشیه این جلسه گفت: «من فکر می‌کنم از آوریل ۲۰۲۱ و شروع دیپلماسی غیرمستقیم هسته‌ای، دولت بایدن در پی احیای چیزی حتی کمتر از توافق برجام بود. دولت بایدن به نظر رسید حاضر است بیشتر امتیاز بدهد و در مقابل کمتر دریافت کند و الان شاید حتی نتواند آن را هم به دست آورد.»
او افزود: «در تمامی مدت این مذاکرات خامنه‌ای آن را هدایت کرده و توپ در زمین ایران بوده است. این بسته به این دارد که ایران در مقابل فعالیت‌هایش با چه نوع عواقبی روبرو شود. از دیدگاه تهران اگر نگاه کنید، حاضر هستند ریسک بیشتری کنند که معنایش ادامه یافتن مذاکرات است.»
بهنام طالب‌لو در مورد این که چرا بعد از نزدیک به یک سال این مذاکرات به نتیجه نرسیده گفت: «به نظرم سه دلیل وجود دارد که خامنه‌ای و افراطی‌های ایران این آسودگی خاطر را دارند که نه بگویند. یکی تاکتیک، دیگری اقتصاد و بعدی ایدئولوژی است.»
او در ادامه گفت: «در خصوص تاکتیک، حکومت ایران می‌داند همیشه وقتی زیاده‌خواهی کند دولت بایدن در این خصوص فشاری وارد نمی‌کند و آن‌ها باور دارند دولت فعلی آمریکا به سمت فشار آوردن روی نمی‌آورد. برای همین و مشابه کاری که با دولت اوباما کردند، اگر امکانش باشد زیاده‌خواهی خواهند کرد و ممکن است در پایان به چیزی برسند. این یک تاکتیک مذاکراتی از سوی ایران است که همین طور باعث تعویق می‌شود. »
بهنام بن‌طالب‌لو افزود: «دومی بحث اقتصاد است. ایران از افزایش قیمت نفت و همچنین حدود یک سال و نیم اجرا نشدن تحریم‌ها از سوی دولت جو بایدن به ویژه در حوزه نفت، صادرات، انبار کردن، منتقل کردن، کشتیرانی، بیمه و همچنین دیگر حوزه‌هایی که ایران به لحاظ سرمایه‌گذاری آن را متنوع کرده از جمله پتروشیمی و دیگر حوزه‌های غیرنفتی، نفع می‌برد. پس یک نفع اقتصادی هم این جا وجود دارد. هرچند فقط به طبقه خاصی از رژیم حاکم نفع می‌رساند ولی به آن‌ها این اجازه را می‌دهد سیاست‌های انقلابی و امنیتی خود را اجرا کنند.»
او در ادامه گفت: «سوم بحث ایدئولوژی است. خامنه‌ای همیشه می‌خواهد دست آخر آمریکا را مورد اهانت قرار دهد و این بخشی از استراتژی آن‌ها است. این که قدرتی جهانی مانند آمریکا را به این شکل پایین بیاورند همواره بخشی از هدف آن‌ها بوده و اگر به نحوه موضع‌گیری خامنه‌ای نگاه کنید، او حتی اهمیت توافق هسته‌ای برجام را پایین آورده و ابراهیم رئیسی هم همین کار را می‌کند. معنای آن این است که رژیم اعتماد به نفس پیدا کرده و هر وقت اعتماد به نفس بیشتری دارد، خصومت‌هایش بالا می‌رود و خطرناک‌تر می‌شود. همه این‌ها نتیجه این است که واشنگتن نتوانسته به درستی منتقل کند که چه عواقبی در پی خواهد بود. از همین رو ایران همین طور سرسختانه به تعویق می‌اندازد و جواب رد می‌دهد.»
توافق هسته‌ای گروه پنج به علاوه یک حدود یک سال است که در جریان است. در تازه‌ترین اقدام، انریکه مورا هماهنگ کننده اتحادیه اروپا در این مذاکرات راهی تهران شد تا راهی برای پیشرفت آن پیدا کند ولی هنوز هیچ نتیجه‌ای حاصل نشده است.
در حالی که انریکه مورا، رئیس کمیسیون مشترک برجام، نخستین روز گفتگوهای خود در تهران را با برگزاری جلساتی با علی باقری، سرپرست هیئت مذاکره کننده ایران، به پایان رساند، ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، در پاسخ به پرسش بخش فارسی صدای آمریکا که آیا مورا مقامات آمریکا را در جریان نخستین روز گفتگو با ایران قرار داده یا خیر؟ گفت: «مطمئنم که گروه ما با انریکه مورا و گروهش در تماس خواهد بود.»
پرایس با اشاره به اینکه مورا مدتی است که پیامها میان تهران و واشنگتن را رد و بدل می کند افزود: «البته نمی‌توانیم بخش زیادی از آن گفته ها و شنیده‌ها را با شما در میان بگذاریم.»
سخنگوی وزارت خارجه پاسخ صریح نداد که آخرین پیام مبادله شده از طرف تهران بوده یا واشنگتن، اما افزود: «به وضوح گفته‌ایم که ارتباط مستقیم از برخی جهات می‌توانست دیپلماسی را تسهیل کند.»
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، پیشتر به روزنامه فایننشال تایمز گفته بود، شاید سفر مورا به تهران «آخرین تیر ترکش» برای به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای با ایران باشد.
