مقاله‌ای از دیوید سنگر و ویلیام براود در نیویورک تایمز
در حالی باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا، رهبران جهان را پنجشنبه شب در واشنگتن برای شرکت در آخرین "کنفرانس امنیت هسته‌ای" اش گرد هم می آورد، که چندین تن مواد هسته‌ای که تروریست‌ها می‌توانند از آن برای ساخت بمب‌های هسته‌ای کوچک و بمب‌های کثیف استفاده کنند، به طور جدی در معرض سرقت قرار دارد. با این وجود، تلاش‌های شش ساله اوباما برای جمع آوری مواد هسته‌ای با خارج کردن سوخت هسته‌ای از کشورهایی از اوکراین گرفته تا شیلی، باعث شده امنیت هسته‌ای به جدیت در دستور کار جهانی قرار بگیرد.
با وجود این پیشرفت‌ها، شماری از کشورها از پذیرش تدابیر امنیتی مورد نظر آمریکا سرباز زده یا به ساخت زرادخانه‌های جدید مشغول شده‌اند.
ولادمیر پوتین رییس جمهوری روسیه، که کشورش بزرگترین انبار مواد رادیواکتیو باقی مانده از سوخت مصرفی تاسیسات هسته‌ای غیرنظامی است، تصمیم گرفته است کنفرانس واشنگتن را تحریم کند. پوتین تصریح کرده است که در تلاش های پاکسازی هسته‌ای تحت تسلط آمریکا شرکت نخواهد کرد.
استقبال پاکستان از جنگ افزارهای هسته‌ای تاکتیکی نسل جدید و کوچک که از نظر دولت اوباما امکان سرقت هسته‌ای را تشدید می‌کند، موجب تغییر لحن دولت اوباما نسبت به امنیت هسته‌ای در پاکستان شده است. رییس جمهوری آمریکا اوایل ریاست جمهوری اش اعلام کرد که ذخایر هسته‌ای پاکستان امن و بی خطر هستند، ولی دولت اوباما امروز می‌گوید پاکستان در آموزش نگهبانان و سرمایه گذاری در حس گرهای تشخیص ورود غیرقانونی به مراکز هسته‌ای، پیشرفت‌هایی داشته است. واشنگتن به مذاکرات پنهانی برای مجاب کردن اسلام آباد به دست کشیدن از استقرار جنگ افزارهای هسته‌ای جدید اشاره‌ای نمی‌کنند.
پاکستان، چین، هند و ژاپن در حال برنامه ریزی برای ساخت کارخانه‌های جدید تولید پلوتونیوم هستند، که ذخایر سوخت هسته‌ای مورد مصرف در بمب اتم را افزایش خواهد داد.
بلژیک که در سال ۲۰۱۴ شاهد یک خرابکاری در تاسیسات هسته‌ای اش بود و کارگران نیروگاه هسته‌ای اش برای جنگ در کنار داعش به گروه‌های شبه نظامی پیوسته‌اند، در کانون نگرانی‌های امروز قرار دارد. بلژیک چنان دچار شکاف و اختلاف است که بسیاری می‌ترسند در برابر حملاتی به مراتب پیچیده تر از حملات تروریستی اخیر به فرودگاه و مترو بروکسل آسیب پذیر باشد.
کنفرانس امنیت هسته‌ای برای نخستین بار شامل نشستی برای رسیدگی به خطر حملات تروریستی شهری و چگونگی برخورد با تهدید فوری تروریسم هسته‌ای است.
طرح تامین امنیت مواد هسته‌ای از ابتکارات ویژه اوباما و از جمله وعده هایی بود که او در رقابت های انتخابات سال ۲۰۰۸ داد و موجب شد تا در ابتدای ریاست جمهوری اش جایزه صلح نوبل دریافت کند.
اما بودجه دولت اوباما برای پاکسازی مواد هسته‌ای در سطح جهان به نصف تقلیل یافته است. کاخ سفید می‌گوید علت این امر موفقیت در اجرای پروژه های تعریف شده است.
بر اساس گزارش یک گروه خصوصی مدافع امنیت هسته‌ای هنوز مواد هسته‌ای بدون کنترل لازم در حدود ۲۵ کشور وجود دارد. این گروه نسبت به احتمال دسترسی تروریست‌ها به مواد هسته‌ای مورد نیاز در ساخت بمب‌های کثیف هشدار می‌دهد.
کمتر از نیمی از کشورهای شرکت کننده در نشست سال ۲۰۱۴ کنفرانس امنیت هسته‌ای، تعهد کردند که از مواد هسته‌ای شان مراقبت کنند. این کشورها کمتر از ۱۵ درصد از اعضای آژانس بین المللی انرژی اتمی هستند.
این به مفهوم شکست طرح اوباما نیست. انتظار می‌رود رییس جمهوری آمریکا اعلام کند اورانیوم غنی شده و پلوتونیوم جدا شده در ژاپن که برای ساخت حدود ۴۰ بمب اتم کافی بوده جمع آوری شده است. بعضی از اورانیوم ها به اندازه یک تخته شکلات ساخته شده بودند؛ چیزی که تروریست‌ها آرزوی دسترسی به آن را دارند.
اوکراین نمونه موفق طرح اوباما است. تیمی متشکل از آمریکایی ها و اوکراینی ها دو سال پیش از بحران اخیر با روسیه، حدود ۲۲۵ کیلوگرم سوخت هسته ای را از آن کشور خارج کردند. این حجم مواد برای ساخت دست کم ۸ بمب اتم کافی بود.
شواهدی وجود دارد که گروه هایی چون داعش علاقه فزاینده‌ای به نیروگاه‌های هسته‌ای و و پرسنل این مراکز به ویژه در بلژیک نشان می‌دهند.
به گزارش پلیس بلژیک، عاملان داعش از خانه یک مقام ارشد در یک سایت هسته‌ای بلژیک ساعت‌ها ویدیو گرفتند.
لارا هالگیت مشاور ارشد اوباما در تروریسم هسته‌ای می‌گوید، آمریکا با بلژیک برای کاهش میزان مواد هسته‌ای اش در یک تاسیسات همکاری کرده بود. او می‌گوید اطلاعاتی وجود ندارد که نشان دهد داعش طرح گسترده ای در این باره در دست دارد.
دستاورد نشست سال گذشته کنفرانس امنیت هسته‌ای شامل امضای معاهده و راه اندازی ده‌ها مرکز آموزش در سراسر جهان برای نگهبانان، دانشمندان، و مدیران با هدف توسعه مهارت‌های شان در جلوگیری از تروریسم اتمی بود.
ابهام در محتوای بیانیه‌هایی که فاقد اقدامات جدی است و قالب شدن حسی از خستگی به ویژه با توجه به خروج روسیه از کنفرانس در کانون انتقادهای مخالفان کنفرانس قرار دارد.
بزرگترین دستاورد طرح اوباما جمع آوری تمام اورانیوم غنی شده مناسب تولید بمب از ۱۲ کشور شامل اتریش، شیلی، مجارستان، لیبی، مکزیک، ترکیه و ویتنام است. این مواد عمدتا سوخت هسته‌ای مصرفی رآکتورها بوده‌اند. مقامات می‌گویند تروریست‌ها می‌توانستند این مواد را به دست کم ۱۳۰ بمب اتمی تبدیل کنند.
* برگردان فارسی این مقاله تنها به منظور آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.