مقاله ای از کالوم لینچ برای نشریه فارین پالیسی
مقام های ایرانی در هفته های پایانی منتهی به توافق هسته ای تلاش زیادی کردند تا واشنگتن را مجاب کنند ممنوعیت های شورای امنیت سازمان ملل در مورد برنامه موشک های بالیستیک ایران را بردارد. ایرانی ها موفق به این کار نشدند، ولی توانستند محدودیت ها را نرم تر کنند.
حال، هشت ماه بعد، یک رشته آزمایش های موشکی ایران بسیاری را در واشنگتن خشمگین کرده است و خواستار وضع تحریم های جدید علیه ایران شده اند. ولی مقامات دولت باراک اوباما نباید از تصمیم ایران برای دست زدن به این آزمایش های موشکی تعجب کنند: برعکس، توافق هسته ای ممکن است شلیک موشک ها را اجتناب ناپذیر کرده باشد.
پیش از توافق هسته ای تیر ماه، ایران بر مبنای قطعنامه شورای امنیت از انجام آزمایش موشک های بالیستیک قادر به حمل کلاهک هسته ای منع شده بود. در قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت قید شده بود که این نهاد متشکل از ۱۵ کشور "تصمیم می گیرد که ایران نباید به هیچ فعالیتی مرتبط با موشک های بالستیک قادر به حمل کلاهک هسته ای دست بزند." در زبان حقوقی سازمان ملل به کار بردن عبارت "تصمیم می گیرد" تعهد حقوقی بدون ابهامی را بر دوش تمام کشورها برای عمل به آن می گذارد.
آمریکا در مقابل امضای ایران بر پای توافق هسته ای، فضای بیشتری به تهران برای پیشبرد برنامه موشکی اش داد. در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که تابستان تصویب شد و بر توافق هسته ای صحه می گذاشت، عبارت ممنوعیت فعالیت های موشکی ایران با زبانی سهل و ساده تر جایگزین شد: "از ایران خواسته می شود تا به هیچ فعالیت مرتبط با طراحی موشک های بالستیک قادر به حمل کلاهک هسته ای دست نزند."
مشکل این است که اقدام روزآمد شده شورای امنیت، نه از قاطعیت قانونی قطعنامه قبلی برخوردار است و نه از محدودیت های وضع شده در زمان توافق هسته ای. به شکلی، قطعنامه ۲۲۳۱، مفرهای گریز بزرگی برای توسعه برنامه موشک های میان برد و دور برد در اختیار ایران می گذارد که خطر رو در رویی با شورای امنیت را هم در پی نخواهد داشت. در عین حال، تعریف این که کدام موشک ها امکان حمل کلاهک هسته ای دارند هم مشکل شده است.
بر مبنای "نظام کنترل محدودیت فناوری موشکی" موسوم به "ام تی سی آر"، موشک های بالیستیک با برد حدود ۳۰۰ کیلومتر و قابلیت حمل کلاهکی به وزن ۵۰۰ کیلوگرم در طبقه بندی موشک های با قابلیت حمل کلاهک هسته ای قرار می گیرند.
موشک های شلیک شده ایران در آزمایش های اخیر بردی به مراتب بیش تر دارند.
جکلین شایر عضو پیشین گروه ناظر بر تحریم های ایران در شورای امنیت، می گوید "آزمایش های موشکی اخیر اگر نقض متن قطعنامه ۲۲۳۱ نباشد نقض آشکار روح این قطعنامه است. مایه تاسف است که تمام اعضای شورای امنیت نمی توانند بر سر این مبنا اتفاق نظر داشته باشند."
ویتالی چورکین سفیر روسیه در سازمان ملل متحد، چشم اندازی برای وضع تحریم علیه ایران بر سر آزمایش های موشکی نمی بیند و می گوید که معتقد است توافق هسته ای قدرت های بزرگ با ایران شامل محدودیت بر سر برنامه موشکی تهران نبود. او به خبرنگاران گفت: "خواستار چیزی بودن با ممنوع کردن آن متفاوت است، پس قانونا نمی توان ناقض یک درخواست بود."
ایران مدعی است که در پی دستیابی به موشک هایی با قابلیت حمل کلاهک هسته ای نیست.
تنش بر سر آزمایش های موشکی ایران زمانی بالا گرفت که سپاه پاسداران دست به آزمایش موشک هایی زد که اسراییل را در تیررس قرار می دهد.
جان کربی سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، و سامانتا پاور سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد، آزمایش های موشکی ایران را "ناسازگار" با روح توافق هسته ای و در "مخالفت" آشکار با قطعنامه ۲۲۳۱ توصیف کرده اند، اما از اشاره به این که تخطی از دستور سازمان ملل صورت گرفته باشد، پرهیز می کنند.
یک مقام دیگر وزارت خارجه آمریکا می گوید سازمان ملل برنامه موشکی ایران را آزاد نخواهد گذاشت و محدودیت های وضع شده برای انتقال تکنولوژی موشکی را طی هشت سال آینده اعمال خواهد کرد.
ایران به رغم مخالفت جامعه جهانی همواره برنامه موشک های بالیستیک اش را یک برنامه دفاعی مشروع ملی عنوان کرده است.
هر چند دولت اوباما عهد کرده است که برای شورای امنیت روشن کند که برنامه موشکی ایران به طور ماهوی قابلیت استفاده برای حمل کلاهک هسته ای را دارد، اما روشن است که روسیه و چین هر اقدامی را در شرایط فعلی وتو خواهند کرد.
* برگردان فارسی این مقاله تنها به منظور آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.