یادداشتی از علی واعظ در فارین افرز
بعضی از محدودیت های توافق هسته ای از جمله شمار سانتریفیوژهای نسل اول ایران و تحقیق و توسعه سانتریفیوژهای پیشرفته تر در سال ۲۰۲۵ منقضی می شود.
مفاد برجام در محدودیت غنی سازی اورانیوم زیر پنج درصد تا سال ۲۰۳۰، نظارت بر مراکز ساخت سانتریفیوژ تا سال ۲۰۳۵ و کنترل معادن اورانیوم ایران تا سال ۲۰۴۰ ادامه خواهد داشت.
ایران در سال ۲۰۲۳ با تصویب پروتکل الحاقی پیمان منع گسترش و تکثیر جنگ افزار هسته ای با بازرسی های سرزده از تاسیسات اعلام نشده ایران که اکنون داوطلبانه انجام می دهد موافقت خواهد کرد.
تمام قراردادهای کنترل تسلیحات دوره انقضا دارند. تیم مذاکره کننده هسته ای آمریکا خواهان اعمال ۲۰ سال محدودیت بر فعالیت های هسته ای ایران بود، ایران از ۲ سال محدودیت صحبت می کرد. مصالحه بر سر چیزی میان هشت تا پانزده سال صورت گرفت. حتی اگر با بیست سال موافقت می شد این محدودیت ها باید روزی به اتمام برسد.
علت این که با ایران برخوردی متفاوت از دیگر امضا کننده پیمان منع گسترش و تکثیر جنگ افزار هسته ای شده، سوابق فعالیت های هسته ای ایران بدون اطلاع آژانس بین المللی انرژی اتمی و انجام تحقیق و توسعه درباره جنگ افزار هسته ای است.
اگر طی سال های پیش رو آژانس بین المللی انرژی اتمی اطمینان خاطر پیدا کند که هیچ فعالیت و مواد هسته ای اعلام نشده ای در ایران وجود ندارد، غیر منطقی خواهد بود که با ایران مانند هر کشور عضو دیگر پیمان ان پی تی رفتار نشود. این یعنی تدابیر کم سابقه تایید فعالیت های ایران به پایان می رسد، اما بازرسی های سفت و سخت تا ابد ادامه خواهد داشت.
اگر دولت ترامپ نمی تواند این را بپذیرد پس مشکل واقعی با مفاد توافق یا پایبندی ایران به آن ها نیست. احتمالا مشکل با خود پیمان منع گسترش و تکثیر جنگ افزار هسته ای یا با نظام سیاسی ایران است. اگر چنین است هیچ توافقی رضایت بخش نخواهد بود، مگر این که حاوی تسلیم محض تهران در برابر آمریکا یا تغییر رژیم باشد. هیچ کدام از این دو در دسترس نیست.
اگر ایالات متحده خواهان محدودیت های طولانی تر و محکم تر بر برنامه هسته ای ایران است، بهتر است به کاری دست بزند که شانس موفقیت دارد. برای نمونه ایجاد حمایت بین المللی از طرحی که محدودیت های برجام بر غنی سازی اورانیوم و جداسازی پلوتونیوم را به شکل منطقه ای یا بین المللی طولانی تر کند. واشنگتن می تواند مشوق پروژه های مشترک غنی سازی اورانیوم و دیگر فعالیت های مرتبط با چرخه سوخت باشد تا اطمینان مضاعفی بدهد که برنامه هسته ای تهران غیرنظامی باقی خواهد ماند. ایالات متحده باید امروز به تعهداتش تحت توافق پایبند باشد تا بتواند هر گونه توافق بالقوه ای را فردا به دست آورد.
تضعیف توافق هسته ای ایران از ترس انقضای مفادی از آن تنها به یک هدف می انجامد: بدون وجود یک گزینه جایگزین واقعی و قابل تحقق برای ممانعت از ظهور یک ایران مسلح به جنگ افزار هسته ای تاریخ انقضای مفاد برجام جلو می افتد.
* برگردان فارسی این مقاله تنها به منظور آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.
