مقاله‌ای از لوییس جاکوبسون در وبسایت پولیتیفکت
هیلاری کلینتون، کاندیدای حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، در سخنرانی شب پایانی کنوانسیون دموکرات ها در فیلادلفیا گفت: "افتخار می کنم که بدون شلیک یک گلوله برنامه هسته ای ایران را محدود کردیم. حال باید توافق را به اجرا بگذاریم و به حمایت از امنیت اسراییل ادامه بدهیم."
این که ایالات متحده برای این مهم گلوله ای شلیک نکرده است درست است، اما پاسخ به پرسش درباره محدود کردن برنامه هسته ای ایران ساده نیست.
در تصویر کلی، این توافق تحریم های اقتصادی بین المللی علیه ایران را در ازای موافقت تهران با محدود کردن فناوری هسته ای اش و دادن اجازه بازرسی از آن برای ۱۰ تا ۲۵ سال، لغو می کند.
درست است که ایران دست از ۹۷ درصد از ذخیره اورانیوم غنی شده اش و بخش عمده ای از سانتریفیوژهای در حال کارش می کشد، اما این توان به طور کامل از بین نمی رود.
ایران می تواند شمار کمتری سانتریفیوژ را برای ۱۰ سال در اختیار داشته باشد و تحقیق و توسعه در مورد سانتریفیوژهای پیشرفته محدود خواهد شد. غنی سازی اورانیوم طی ۱۵ سال آینده باید در سطح صلح آمیز باقی بماند. ایران همچنین نمی تواند پلوتونیوم قابل استفاده در ساخت بمب اتم را تولید کند.
بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی سایت های هسته ای ایران را تا ۱۵ سال زیر نظر خواهند داشت. آنها می توانند به سایت های مشکوک به فعالیت هسته ای هم سرکشی کنند هر چند ایران ممکن است تا ۲۴ روز این بازرسی ها را به تاخیر بیاندازد.
تاسیسات ساخت سانتریفیوژ برای ۲۰ سال و معادن اورانیوم برای ۲۵ سال تحت نظارت قرار خواهد داشت. ایران همچنین باید به پیمان منع ساخت و تکثیر جنگ افزار هسته ای به عنوان امضاء کننده آن پایبند باشد و از این رو حتی در پایان ۲۵ سال بازرسی باید به معاهدات بین المللی پایبند بماند.
بعضی کارشناسان می گویند تا زمانی که ایران به شرایط توافق پایبند باشد نمی تواند جنگ افزار هسته ای تولید کند.
این توافق زمان گریز هسته ای ایران را از چند ماه به یک سال افزایش داده است.
منتقدان توافق می گویند در پایان محدودیت زمانی تعیین شده بر غنی سازی اورانیوم در ایران، زمینه برای تولید جنگ افزار هسته ای فراهم خواهد بود.
البته نصب سانتریفیوژهای پیشرفته تر دست کم چند ماه طول می کشد، اما با توجه به این که ایران هرگز درباره فعالیت های گذشته اش شفاف سازی کامل نکرده است، دشوار بتوان تصور کرد چقدر طول می کشد تا جنگ افزار هسته ای تولید کند. جمهوری اسلامی با توجه به آزمایش های موشکی متعددی که با کلاهک های متعارف انجام داده است، برای سوار کردن کلاهک هسته ای بر موشک های بالیستیک نباید مشکل عمده ای داشته باشد.
نقاط ابهام زیادی در باره پایداری توافق هسته ای ایران وجود دارد، به ویژه زمانی که یکی از شروط آن منقضی شود. با وجود این، بیشتر کارشناسان مستقل اتفاق نظر دارند که توافق بر روی کاغذ موثر به نظر می رسد و تقریبا بهترین نتیجه ای است که آمریکا می توانست از طریق دیپلماتیک به دست بیاورد.
از این منظر اظهار نظر کلینتون در این باره تقریبا درست است.