چهار سال از زمانی که کماندوهای ویژه نیروی دریایی آمریکا اسامه بن لادن، رهبر پیشین شبکه تروریستی القاعده، را در عملیاتی شبانه در آبوت آباد از پای درآورند، می گذرد. کشتن بن لادن نقطه برجسته دور نخست ریاست جمهوری باراک اوباما بود و از فاکتورهای عمده انتخاب مجدد او برای دور دوم ریاست جمهوری.
کاخ سفید پس از چهار سال کماکان اصرار دارد که آن عملیات تماما توسط آمریکا اجرا شد و حتی ژنرال های ارشد ارتش پاکستان و سازمان اطلاعات داخلی آن کشور پیش از حمله در جریان قرار نداشتند.
سیمور هرش در مقاله تحقیقی مفصلی که سالها بر روی آن کار کرده است، ادعا می کند دولت اوباما در این باره حقیقت را نمی گوید. به اعتقاد هرش، رسواترین دروغ این بوده که دو رهبر ارشد ارتش پاکستان، ژنرال اشفق پرویز کیانی رییس ستاد مشترک نیروهای مسلح پاکستان، و ژنرال احمد شجاع پاشا مدیرکل سازمان اطلاعات داخلی پاکستان، هرگز از ماموریت آمریکا اطلاع نیافتند.
کاخ سفید در واکنشی تند گزارش سیمور هرش را «بی‌پایه و اساس» خوانده است.
ند پرایس، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، در بیانیه‌ای گفت همانطور که در آن زمان گفتیم اطلاعات این عملیات منحصر به دایره کوچکی از مقامات ارشد آمریکا بود. رییس جمهوری از همان ابتدا تصمیم گرفت دولت دیگری، از جمله دولت پاکستان، را آگاه نکند، و تا پس از وقوع حمله نیز پاکستان مطلع نشد. به گفته ند پرایس، آمریکا با پاکستان در تلاش‌های مشترک اش برای نابودی القاعده سهیم بوده و هست، اما این عملیات کاملا، و از هرجنبه‌ای، یک عملیات آمریکایی بود.
سیمور هرش در مقاله اش برای توضیح دلایل زیر سوال بردن روایت کاخ سفید به مجموعه ای از گزارش ها اشاره می کند، از جمله گزارش کارلوتا گال در مجله نیویورک تایمز در نوزدهم مارس ۲۰۱۴. کارلوتا گال که دوازده سال گزارشگر تایمز در افغانستان بود، به نقل از مقامات رسمی پاکستان نوشت ژنرال پاشا در جریان عملیات کشتن بن لادن در آبوت آباد در ۶۵ کیلومتری اسلام آباد قرار داشت. این گزارش همان زمان توسط مقامات آمریکایی و پاکستانی رد شد.
امتیاز گل، مدیر اجرایی مرکز پژوهش و مطالعات امنیتی در اسلام آباد، در کتابی با عنوان «پاکستان: پیش و پس از بن لادن» در گفتگو با چهار افسر اطلاعاتی مخفی ادعا می کند که ارتش پاکستان از عملیات اطلاع داشت. مساله مدتی پیش در مصاحبه شبکه خبری الجزیره با اسد درانی مدیر پیشین سازمان مرکزی اطلاعات داخلی پاکستان در دهه ۹۰ میلادی، دوباره مطرح شد و او این احتمال را رد نکرد.
سیمور هرش بهار امسال با درانی تماس می گیرد و به او می گوید که از منابع آمریکایی دریافته است که بن لادن از سال ۲۰۰۶ در آبوت آباد زندانی سازمان اطلاعات داخلی پاکستان بوده است؛ ژنرال ها کیانی و پاشا از حمله مطلع بودند تا ورود هلی کوپترهای آمریکایی حامل کماندوهای نیروی دریایی به داخل مرز هوایی پاکستان به واکنشی منجر نشود؛ آنطور که کاخ سفید مدعی است سازمان مرکزی اطلاعات آمریکا، سی آی ای، با ردگیری قاصدهای بن لادن سرنخی به دست نیاورد و اطلاعات را یک افسر ارشد اطلاعاتی پاکستان در ازای ۲۵ میلیون دلار جایزه آمریکا ارائه کرد؛ و اگر چه باراک اوباما دستور حمله را صادر کرد و کماندوها آن را اجرا کردند اما مابقی اطلاعات ارائه شده توسط کاخ سفید کذب است.
درانی در پاسخ به هرش تاکید می کند که مردم پاکستان از شنیدن این روایت جدید از ماجرای کشتن بن لادن خوشحال خواهند شد و اعتمادشان به مقامات رسمی را باز خواهند یافت، زیرا یافته های مقاله شما اساسا همان چیزی است که مقامات پیشین سازمان اطلاعات داخلی پاکستان از آن صحبت می کنند.
هرش در ادامه مقاله اش درباره منبع افشای محل بن لادن، به نقل از یک افسر ارشد آمریکایی بازنشسته که در کانون عملیات بوده است می گوید: اوت ۲۰۱۰ یک افسر ارشد پیشین اطلاعات پاکستان با جاناتان بنک رییس دفتر سی آی ای در سفارت آمریکا در اسلام آباد تماس می گیرد و ادعا می کند که در ازای جایزه ای که واشنگتن در سال ۲۰۱۱ تعیین کرد، محل بن لادن را فاش خواهد کرد. سی آی ای برای اطمینان از صحت این ادعا این فرد را زیر آزمون دروغ سنج قرار می دهد و او موفق بیرون می آید.
به گزارش هرش نگرانی اولیه آمریکا این بود که اگر پاکستانی ها از منبع در اختیار آمریکا مطلع شوند، جای بن لادن را تغییر خواهند داد، از این رو افراد بسیار محدودی در جریان قرار گرفتند. مجتمع آبوت آباد از طریق ماهواره تحت نظر قرار می گیرد. منزلی در آبوت آباد توسط سی آی ای اجاره می شود تا با حضور افرادی پاکستانی و خارجی به عنوان پایگاه مشاهدات مورد استفاده قرار گیرد. بعدها از این محل برای تماس با سازمان اطلاعات داخلی پاکستان استفاده می شود.
آبوت آباد محلی برای گذراندن تعطیلات است و پر از خانه هایی است که برای دوره های کوتاه مدت اجاره داده می شود؛ از این رو حضور آنها توجه چندانی جلب نمی کند. سپس افسر اطلاعاتی پیشین پاکستان که اطلاعات را ارائه داده است با خانواده اش از پاکستان به واشنگتن انتقال داده می شود. او اکنون مشاور سی آی ای است.
به گفته ی افسر ارشد آمریکایی بازنشسته ای که در کانون عملیات بوده است، در ماه اکتبر ارتش و جامعه اطلاعاتی آمریکا گزینه های مختلفی از جمله انداختن یک بمب سنگرشکن بر روی مجتمع مسکونی در آبوت آباد، کشتن بن لادن با یک پهباد، یا فرستادن یک نفر برای کشتن او را بررسی می کردند. مساله این بود که می خواستند اطمینان حاصل کنند فردی که شب در مجتمع این سو و آن سو می رود، خود بن لادن است، چون هیچگونه تماس تلفنی از درون ساختمان با بیرون صورت نمی گرفت.
ماه اکتبر باراک اوباما در جریان قرار می گیرد و می گوید زمانی با من در این باره صحبت کنید که اطمینان دارید او بن لادن است. هدف رهبری سی آی ای و فرماندهی عملیات مشترک ویژه این بود که با جلب حمایت رییس جمهوری آمریکا او را مجاب کنند که عملیات حمله شبانه خطری نخواهد داشت و می توانند دی ان ای را برای اطمینان به دست آورند. تنها راه چنین روشی در جریان قرار دادن پاکستانی ها بود.
طی پاییز سال ۲۰۱۰، آمریکا همچنان درباره منبع اطلاعاتی پاکستانی سکوت اختیار کرده بود و ژنرال ها کیانی و پاشا هم در تماس با همتایان آمریکایی شان اصرار داشتند که هیچ اطلاعاتی از محل بن لادن ندارند. افسر بازنشسته آمریکایی می گوید قدم بعدی این بود که کیانی و پاشا چطور در جریان قرار بگیرند. مجتمع محل سکونت بن لادن توسط افراد مسلح حفاظت نمی شد، چون تحت کنترل سازمان اطلاعات داخلی پاکستان قرار داشت.
منبع پاکستانی به آمریکایی ها گفته بود بن لادن طی سالهای ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۶ با بعضی همسران و فرزندانش در کوههای هندوکش زندگی می کرد، تا این که سازمان اطلاعات داخلی پاکستان با پرداخت پول به بعضی مردم طوایف محلی آنها را به خیانت به بن لادن مجاب کرد. به جاناتان بنک گفته شده بود که بن لادن بسیار بیمار بود و در همان آغاز حبس بن لادن در آبوت آباد سازمان اطلاعات داخلی پاکستان امیر عزیز، پزشک و افسر ارتش پاکستان، را برای درمان او به مکانی در نزدیکی منتقل می کند.
سیمور هرش در ادامه مقاله می نویسد، جلب همکاری ارتش پاکستان زیاد طول نکشید، زیرا پاکستانی ها خواستار ادامه دریافت کمک های نظامی آمریکا بودند که درصد قابل توجهی از آن به بودجه ضد تروریسم اختصاص داشت و تامین بودجه پرسنل امنیتی، لیموزین های ضدگلوله و خانه های امن با محافظ برای رهبری سازمان اطلاعات داخلی را در بر می گرفت.
هرش به نقل از افسر بازنشسته آمریکایی می نویسد یکی از نگرانی ها در آن مقطع عربستان سعودی بود که هزینه نگهداری بن لادن را از زمان دستگیری توسط پاکستانی ها تامین می کرد و از پاکستانی ها خواسته بود بن لادن را دور از انظار نگه دارند، چون نگران این بود که آمریکا بن لادن را درباره القاعده و کمک کنندگان مالی اش تحت فشار بگذارد. پاکستانی ها هم به شدت نگران بودند که نکند آمریکا از ماجرای حبس بن لادن توسط ریاض مطلع شود.
ارتش و سرویس های اطلاعاتی آمریکا و پاکستان به رغم خصومت های علنی، دهه هاست که در عملیات ضد تروریسم در جنوب آسیا با هم همکاری داشته اند. در واشنگتن هم این باور وجود دارد که عناصری در سازمان اطلاعات داخلی پاکستان ارتباط با رهبری طالبان در افغانستان را در جهت منافع ملی شان و در راستای تعادل در برابر نفوذ هند در کابل و حمایت از اسلام آباد در تقابل با هند بر سر کشمیر می بینند.
اما افشای نام جاناتان بنک، مسول دفتر سی آی ای در اسلام آباد، در جریان شکایت یک ژورنالیست پاکستانی که پسر و برادرش در حمله پهبادهای آمریکایی کشته شدند، نقض پروتکل های دیپلماتیک محسوب می شد و آمریکا را مجبور کرد تا بنک را در میانه تحقیقات بر سر بن لادن از پاکستان خارج کند. آن موقع گمانه زنی هایی بود که اطلاعات داخلی پاکستان تعمدی و در واکنش به گزارش ماه قبل نیویورک تایمز که در آن از نقش افسران اطلاعات داخلی پاکستان در ماجرای حملات تروریستی بمبئی پرده برداشته بود، دست به اقدامی تلافی جویانه زد و نام بنک را فاش کرد.
مجتمع محل سکونت بن لادن حدود سه کیلومتر تا آکادمی نظامی پاکستان و در همین حدود از مقر گردان های رزمی ارتش پاکستان فاصله داشت. آبوت آباد با هلی کوپتر کمتر از ۱۵ دقیقه از یک پایگاه مهم عملیات مخفی سازمان اطلاعات داخلی پاکستان و مرکز آموزش محافظان زرداخانه هسته ای آن کشور فاصله دارد. قراردادن بن لادن در آبوت آباد امکان کنترل دائم او را فراهم می کرد.
تصمیم به دست زدن به عملیات در مراحل اولیه برای باراک اوباما کار دشواری بود. شکست در عملیات نجات گروگان های آمریکایی از ایران از دلایل شکست جیمی کارتر از رونالد ریگان در انتخابات بود. بنا به گزارش ها برای اطمینان از این که بن لادن در مجتمع آبوت آباد است، دکتر عزیز پزشک معالج بن لادن نقش مهمی ایفا کرد. هر چند مقامات نقش عزیز را رد کردند، اما ظاهرا هویت بن لادن از طریق نمونه دی ان ای تایید می شود.
سیمور هرش در گزارش خود ادعا می کند که ژنرال کیانی با عملیات موافقت می کند، اما توافق را به کشتن بن لادن مشروط می کند.
کماندوهای ویژه نیروی دریایی آمریکا در آن زمان در مجتمعی مشابه آبوت آباد در یک مرکز مخفی هسته ای تعطیل شده در ایالت نوادای آمریکا عملیات حمله را تمرین می کردند.
به گفته افسر ارشد بازنشسته آمریکایی درگیر در عملیات، ژنرال پاشا در آوریل ۲۰۱۱ با لئون پانه تا، مدیر وقت سی آی ای، دیدار می کند و توافق می شود آمریکا کمک های نظامی به پاکستان را از سر بگیرد و آن ها هم مخالفتی با عملیات کشتن بن لادن نشان ندهند. بنا به این گزارش ژنرال پاشا در یکی از دیدارها می گوید اطلاعات داخلی پاکستان از بن لادن به عنوان اهرم فشار علیه فعالیت های القاعده و طالبان در افغانستان و پاکستان استفاده می کرد.
هماهنگی ها برای عبور بدون دردسر هلی کوپترهای آمریکایی از مرز صورت می گیرد.
به گزارش هرش طرفین آمریکایی و پاکستانی توافق می کنند که کشتن بن لادن دست کم تا هفت روز اعلام نشود و بعد ماجرا این طور توسط باراک اوباما تعریف شود که بن لادن در کوههای هندوکش در افغانستان با حمله پهبادها کشته شده است، و نمونه دی ان ای هویت او را تایید می کند. آمریکایی ها اطمینان دادند که نقش ژنرال کیانی و ژنرال پاشا هرگز علنی نخواهد شد چون بن لادن برای بسیاری در پاکستان یک قهرمان محسوب می شد.
هرش می نویسد در طول حمله به مجتمع محل سکونت بن لادن، با هماهنگی سازمان اطلاعات داخلی پاکستان برق منطقه قطع شده بود و محافظی در محل نبود. هرش ادعا می کند بن لادن آنطور که کاخ سفید پیشتر گفته شد، در هنگام دست بردن به کلاشنیکف اش کشته نشد. قرار بر این بود که در صورت احساس هرگونه تهدیدی از جمله احتمال داشتن جلیقه انفجاری زیر لباس خواب بن لادن کشته شود. هرش به نقل از افسر بازنشسته ارتش آمریکا می گوید کماندوها بن لادن را بر خلاف گفته های کاخ سفید با شلیک یکی دو گلوله در سر نکشتند، بلکه او را با ورود به اتاقش گلوله باران کردند.
سقوط یکی از هلی کوپترها هنگام حمله و احتمال فاش شدن زودهنگام عملیات موقعیتی برای مشاوران رییس جمهوری آمریکا پدید آورد تا سناریوی کشته شدن بن لادن در کوههای هندوکش را بر خلاف توافق با ژنرال کیانی کنار بگذارند.
رابرت گیتز وزیر دفاع وقت آمریکا، مخالف این رویکرد بود و اعتقاد داشت باید به توافق با پاکستان پایبند بود. خشم وزیر دفاع پیشین آمریکا در کتاب جدید او نیز انعکاس یافته است.
سیمور هرش در پایان مقاله طولانی خود می گوید، باراک اوباما دیگر مانند موقع اعلام کشتن بن لادن در بهار ۲۰۱۱، با انتخابات دیگری روبرو نیست. ایستادن او بر سر توافق احتمالی هسته ای با ایران، همانقدر گویای رویکرد اوست که تصمیم اش برای اداره کشور بدون حمایت جمهوریخواهان محافظه کار در کنگره. به گفته هرش ارائه اطلاعات نادرست در عالی ترین سطح، استفاده از زندان های مخفی، حملات پهبادها، عملیات شبانه نیروهای ویژه، عبور از سلسله مراتب اداری، و کنار گذاشتن آنهایی که ممکن است نه بگویند، همچنان بخشی از سیاست آمریکا است.
مایک مورل کفیل مدیر پیشین سازمان مرکزی اطلاعات آمریکا، سی آی ای، در گفتگویی با شبکه تلویزیونی سی بی اس، گزارش سیمور هرش را «سراسر اشتباه» توصیف کرد. مورل می گوید منبعی که هرش با او گفتگو کرده چیز زیادی از ماجرا نمی دانسته است. پاکستانی ها چیزی نمی دانستند. رییس جمهوری آمریکا تصمیم گرفت با پاکستانی ها ماجرا را در میان نگذارد. آنها از ما به شدت عصبانی بودند. رییس جمهور پس از حمله من را به پاکستان فرستاد تا اوضاع را آرام کنم.
عدم انتشار مقاله هرش در نیویورکر که محل انتشار همیشگی گزارش های او است، با توجه به منبع ناشناس اش در مقاله پرسش برانگیز است. منتقدان می گویند هرش اخیرا از مقالات تحقیقی که او را یک دهه پیش به شهرت بالایی رساند، فاصله گرفته است و به گزارش هایی مبتنی بر تئوری توطئه می پردازد. انتقادها همچنین متوجه این نکته است که سیمور هرش برای مقاله اش هیچ مدرک معتبر و شاهدی جز یک افسر پیشین امنیتی پاکستانی که دو دهه از فعالیت دور بوده است ارائه نمی کند.