دیدگاه: اکسیون اعتراضی و مسالمت آمیز ترکیه برای ملت های دیگر چه پیامی دارد؟

کمال اجوت، استانبول

راه پیمایی چندصد هزار نفره در اعتراض به سرکوبگری های فزاینده دولت رجب طیب اردوغان، گرچه نمی تواند به براندازی دولت او بیانجامد، ولی ضربه دیگری بر حکومتی بود که با ادعای مقابله با «کودتای نافرجام» ده ها هزار نفر را بازداشت و یا از سمت های اداری خود برکنار کرده است.

این راه پیمایی ۴۵۰کیلومتری، می تواند برای دیگر مردمان منطقه که آنان نیز علیه ستم و استبداد پیکار می کنند، یک نمونه و درس باشد.

اردوغان در طول ماه های اخیر و با این استدلال که می خواهد کودتاگران و همدستان آن ها را از صحنه کاملا حذف کند، به «پاکسازی» ارتش و دادگستری و دیگر نهادهای حکومتی و دولتی پرداخت و بر روزنامه ها مسلط شد و روزنامه نگاران را از صحنه حذف کرد تا کسی نتواند از او انتقاد کند.

ابعاد این «پاکسازی» تا حدود زیادی دوران تاریک کمونیسم در اتحاد شوروی و حکومت امروزی کره شمالی را تداعی می کند.

اردوغان توانست همه این سرکوبگری ها را تقریبا بدون رویارویی با مخالفت جدی مردم و مخالفان خود انجام دهد.

ولی در چند هفته اخیر یک حزب رقیب رئیس جمهوری، ابتکار عمل را به دست می گیرد و مردم را به اعتراض مسالمت آمیز فرا می خواند و یک راه پیمایی طولانی ترتیب می دهد که ۲۵ روز به درازا می کشد و هر اندازه که راه پیمایان معترض به استانبول نزدیک می شوند، بر شمار شرکت کنندگان افزوده می شود.

صدها هزار نفری که در پایان این راه پیمایی در استانبول گرد آمدند، نشان دادند که علیرغم همه سرکوبگری ها، هنوز افرادی هستند که شهامت دارند صدای انتقاد و اعتراض خود را بلند کنند.

«کمال قلیج دار اوغلو»، رهبر «حزب جمهوریخواه مردم» این راه پیمایی را با تدبیر قابل تحسین ترتیب داد. او گفت که کسی در میان راهپیمایان حق ندارد پرچم حزب او را به اهتزاز در آورد. با این شیوه او به همه معترضین و اقشار مختلف مردمی که عضو حزب او نیستند نیز امکان داد در این راه پیمایی شرکت جویند و صدای اعتراض خود را بلند کنند.

این «غیرحزبی» بودن اقدام اعتراضی مانع آن نشد که اردوغان شرکت کنندگان در آن را «تروریست» بخواند و به آن ها انگ بزند.

اعتراض اصلی راه پیمایان محکوم دانستن سیستم قضایی اردوغان بود که کوچکترین نشان استقلال عمل را از دست داده و نعل به نعل مطابق فرمان های رئیس جمهوری رفتار می کند.

بی جهت نبود که دست اندکاران راه پیمایی، آن را «عدالت» نام نهادند و شعارشان در طول چند صد کیلومتر راه پیمایی «حقوق شهروندی، قانون، عدالت» بود.

آیا آقای اردوغان اکنون سرکوبگری را بیشتر خواهد کرد تا صداها را پیش از آن که رساتر گردد خفه کند، و یا کنترل اوضاع از دست وی خارج می شود و اکسیون اعتراضی همچنان گسترده تر خواهد شد؟

«حزب جمهوریخواه مردم» این راه پیمایی را ظاهرا در اعتراض به زندانی شدن یکی از اعضای پارلمانی خود به راه انداخت، ولی صدها هزار مردمی که به راهپیمایی پیوستند، همه رفتارهای رژیم را زیر سئوال بردند.

آن ها این شیوه اعتراض را از راه پیمایی دوران مبارزه مهاتما گاندی علیه استعمار بریتانیا در هند آموخته بودند – و چه خوب به آن عمل کردند.

آیا ملت های دیگر نیز می توانند از این شیوه ایستادگی در برابر ستم و انجام خیزش مسالمت آمیز در راه رسیدن به حقوق مدنی پیروی کنند؟ آیا واکنش دولت های دیگر به این گونه اکسیون ها، همانند ترکیه مسالمت آمیز خواهد بود؟

راه پیمایی چند صد هزار نفره آنکارا – استانبول در حالی برگزار می شود که دولت پرزیدنت اردوغان با مشکلات داخلی و خارجی بسیار روبروست و موقعیت محلی و بین المللی او سخت لرزان شده است: سرکوب مردم در داخل و افزایش سرکوب علیه کردها و تسلط بر قوه قضائیه و رسانه ها و اقدامات سرکوبگرانه دیگر، بر اوضاع اقتصادی ترکیه نیز اثر منفی داشته است.

سرکوبگری ها، دولت ترکیه را گام بزرگ دیگری از پذیرفته شدن در اتحادیه اروپا دور می سازد. زیرا یکی از شروط اصلی اروپا بازگرداندن دموکراسی در آن کشور است.

ترکیه برای ایالات متحده نیز اهمیت بسیار دارد و روابط دو کشور در سال های اخیر رو به سردی رفته و از هنگام «کودتای نافرجام» به تیرگی بیشتر گرائیده است. اردوغان با همکاری ارتش آمریکا با کردها برای سرکوب داعش مخالفت می ورزید و خواستار تحویل گرفتن «گولن» به ادعای دست داشتنش در «کودتا» بوده است.

رکس تیلر سون در سفر کوتاه خود به آنکارا کوشید مناسبات دو کشور را از نو دوستانه سازد – که معلوم نیست این مهم تا چه حد عملی شود.

بهر حال، در یک نکته تردیدی نیست و آن اینکه اراده مردمی، بالاخره استبداد حکومتی را به زیر می کشد.

این نوشتار ارزیابی های نویسنده آن را بازتاب می دهد و الزاما دیدگاه صدای آمریکا نمی باشد