بیش از دو دهه است که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه برنده تمام انتخابات در ترکیه بوده است.
سخت میشود باور کرد که او که با قدرت بر ترکیه حکومت کرده، ممکن است در روز یکشنبه ۱۴ ماه مه در رقابتی فشرده با رقیب مخالفش کمال قلیچداراوغلو با ملایمت شکست را بپذیرد و بی سرو صدا از قدرت کنارهگیری کند.
تورم فلجکننده، سقوط لیر و کاهش شدید استانداردهای زندگی، در کنار زلزله ویرانگر ماه فوریه، که ۵۰ هزار نفر را کشت و میلیونها نفر را بیخانمان کرد، به بسیاری از مردم ترکیه که در کنار نسل جدیدی از رایدهندگان در آرزوی تغییر هستند، آسیب شدیدی زده است.
قلیچداراوغلو در نظرسنجیها ۵ درصد از اردوغان پیشی گرفته، ولی اردوغان نیز با توجه به حمایت طبقه کارگران مذهبی آناتولی هنوز امکان پیروزی دارد.
ناظران معتقدند شکست اردوغان با فاصلهای کم اعتراض او را در پی خواهد داشت اما در غیر این صورت کار چندانی از او برنخواهد آمد. یک مقام رسمی ریاست جمهوری به رویترز گفت: «گفتن این که او مقامش را ترک نخواهد کرد، کاملا بیاساس و بیمعناست.»
بر اساس سیستم رایگیری ترکیه، برنده انتخابات باید بیش از ۵۰ درصد آرا را به خود اختصاص دهد در غیر این صورت انتخابات به دور دوم کشیده خواهد شد.
اردوغان که پس از کمال آتاتورک، پدر ترکیه مدرن، بانفوذترین رهبر ترکیه بوده است قدرت را حول یک ریاست اجرایی متمرکز کرده است. او مخالفان را سرکوب، منتقدان را زندانی و رسانهها و قوه قضاییه را تحت فشار قرار داده است. همچنین ژنرالهای قدرتمند را کنار زده، سه رئیس بانک مرکزی را اخراج و اقتصاد ترکیه را متزلزل کرده است.
مخالفان معتقدند که او همچون سلطانی است که میخواهد با آتاتورک رقابت کند و همراه با حزبش «عدالت و توسعه» ، میخواهند بر خلاف نگاه سکولار آتاتورک، ترکیه را به سمت اسلامگرایی سوق دهند.
بیشتر اقتصاددانان بحران مالی طولانی مدت و تورم سرسام آور ترکیه را ، که سال گذشته به ۸۵ درصد رسید، به سیاستهای غیرمتعارف اردوغان از جمله اصرار شدید او بر نرخ پایین بهره که باعث فرار سرمایهگزاران خارجی شده، نسبت میدهند.
ولی اردوغان همچنان به مبارزات انتخاباتیاش ادامه میدهد و موفقیت پروژههای بزرگ دفاعی، گازی و صنعتی دوران زمامداریاش را به رخ میکشد.
آنچه که بسیاری از منتقدین واکنش ضعیف به زلزله می خوانند، به ویژه پس از افشای تخلفاتی در اعطای مجوزهای ساخت و ساز خانههای آسیب دبده در زلزله ، ضربه ای جدی بر وجهه اردوغان وارد کرده است.
تحلیلگران به لحاظ تاریخی تورم و بحرانهای اقتصادی را از عوامل مهم سرنگونی دولتهای ترکیه می دانند.
هنگامی که اردوغان در سال ۲۰۰۳ به قدرت رسید، ترکیه در حال رشد اقتصادی بود و بهبود وضعیت فقرا، افزایش درآمد سرانه، گسترش ثروت، مراقبتهای بهداشتی و ساخت مدارس، درمانگاهها، جادهها، پلها و فرودگاههای جدید بر محبوبیت او افزود ،
همچنین تثبیت ترکیه به عنوان یک قدرت منطقهای و لغو ممنوعیت استفاده از حجاب در ادارات دولتی و دانشگاهها باعث جلب رضایت بسیاری از مردم ترکیه شد ولی اکنون به علت کاهش شدید ارزش پول ، پرداخت هزینه غذا، مدرسه و اجاره برای کارگرانی که حداقل حقوقشان ۴۳۶ دلار در ماه است، مشکل شده است.
منتقدان میگویند که او باعث ایجاد طبقه جدیدی از الیگارشهای فاسد و غولهای ساختمانی با منافع شخصی شده است.
همچنین معتقدند که به ویژه پس از سرکوب کودتای سال ۲۰۱۶ تحمل اردوغان در برابر هرگونه سرپیچی از قدرت کاهش یافته و به سمت یک حکومت استبدادی لغزیده است.
کناره گیری محرم اینجه یکی از نامزدهای ریاست جمهوری از رقابت های انتخاباتی در روز پنجشنبه ۱۱ ماه مه، که پیشتر اعلام کرده بود در صورت کشیده شدن انتخابات به دور دوم از قلیچداراوغلو حمایت خواهد کرد از دیگر عوامل موثر در شکست احتمالی اردوغان برآورد می شود.
محمد اینجه پس از پخش ویدئویی جعلی از او در حال رابطه جنسی از انتخابات کناره گیری کرد. اتفاقی که به روسیه نسبت داده میشود، کشوری که ترکیه به شدت به واردات انرژی، که روسیه بزرگترین تامین کننده آن است، وابسته است.
نتیجه انتخابات در روز یکشنبه میتواند نقطه عطفی برای ترکیه باشد: با شکست اردوغان ترکیه می تواند به گذشته سکولارتر و دموکراتیکتر بازگردد و نهادها را از چنگ دولت خلاص کند، اما پیروزی اردوغان میتواند به معنای سرکوبهائی شدیدتر علیه دشمنان سیاسی او و نهادهای مستقل باقیمانده باشد.