ترکیه به عنوان عضو ناتو که دومین ارتش بزرگ را در میان کشورهای عضو پیمان ناتو دارد و همسایه ایران، سوریه و عراق است و در میان دریای سیاه و مدیترانه قرار دارد، از موقعیت بسیار حساس ژئوپولیتیکی برخوردار است که طبعاً فرماندهی قدرتمندی را در نیروهای مسلح خود می طلبد. با این همه، مرد شماره دو نیروی دریایی ترکیه استعفا کرده است.
در پی استعفای نصرت گونر که این هفته انجام شد، نیروی دریایی ترکیه به دنبال کناره گیری فرمانده کنونی اش از سمت خود، که قرار است ماه اوت امسال انجام شود، بدون فرمانده خواهد بود.
ناظران تحولات ترکیه می گویند اشکال بزرگ کار آنجاست که فرد دیگری شایسته احراز این سمت نیست. سبب این امر، آن است که بیش از نیمی از دریاداران شایسته ترکیه به اتهام طرح ریزی کودتا علیه نظام حاکم مدتی است در زندانند.
۷۵ افسر نیروی دریایی ترکیه با اتهامات اخلاقی مواجه شده و تحت دادرسی هستند. طی هفته اخیر و در پی اعلام اتهامات این افسرانِ تحت فرماندهی آقای گونر، مرد شماره دو نیروی دریایی ترکیه، با تأکید بر آنکه اعتقاد دارد نیروهای تحت فرماندهی وی بی گناهند، استفعا کرد.
این همه، سبب تضعیف نیروهای مسلح ترکیه شده که زمانی قدرتمند بود، و در بدنه فرماندهی آن شکاف ایجاد شده است.
از سوی دیگر، خانواده های بیش از ۲۵۰ متهم به طرح یک کودتای دیگر، پرونده اتهامات این عده را به شورای حقوق بشر سازمان ملل ارجاع داده اند. آنها می گویند شواهد اتهام اعضای خانواده شان دستکاری شده است و تعدادی کارشناس مستقل نیز ادعای آنها را تأیید کرده اند.
در این میان، عده ای انگشت اتهام را به سوی فتح الله گولن نشانه می روند که روحانی میانه رو ترکی است که در تبعیدی خودخواسته ترکیه را ترک گفته و در پنسیلوانیای آمریکا زندگی می کند. گفته می شود که هواداران او و اعضای گروه اسلام گرای تحت رهبری اش، در ساختار پلیس و قوه قضاییه ترکیه نفوذ کرده اند.
رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، در خصوص اتهامات اخیری که به اعضای نیروی نظامی ترکیه وارد شده، گفته است:«این گونه اتهام ها بر اخلاق حرفه ای نیروهای نظامی اثر منفی دارد. هم اکنون بیش از ۴۰۰ تن از افسران ارتش، اعم از مشغول به خدمت و بازنشسته، در زندان هستند. در شرایط کنونی ما افسر ارشدی برای فرماندهی نداریم.»
با بالا گرفتن تشنج در سوریه و امکان سرایت آن به ترکیه، و تداوم درگیری با اعضای گروه جدایی طلب کردِ پ کا کا، به نظر می رسد نگرانی آقای اردوغان، نگرانی به جایی باشد.
این احتمال نیز می رود که اردوغان حس می کند ارتش ترکیه هنوز تحت کنترل کامل اوست. کارشناسان آشنا با امور ترکیه می گویند وی نیروهای نظامی کشورش را چون فرزندان خودش می بیند.
تئوری تلاش برخی افسران ارشد نیروهای نظامی ترکیه برای براندازی حکومت آن کشور البته هم محتمل است و هم مسبوق به سابقه. در سال ۲۰۰۷ ارتش ترکیه کوششی نافرجام کرد برای آنکه از رسیدن عبدالله گل به ریاست جمهوری جلوگیری کند، و گفته می شود که علت آن، محجبه بودن همسر آقای گل بوده است.
اورهان کمال چنگیز، یک وکیل حقوق بشر که با این پرونده آشناست، می گوید که حتی در صورت نبود شواهد دستکاری شده، مستندات کافی دال بر طرح کودتا در دست است، آنقدر که برای زندانی کردن ده ها فرمانده نظامی کافی است.»
ارتش ترکیه از سال ۱۹۶۰ تاکنون ۴ دولت را سرنگون کرده است. خونین ترین کودتا در این میان، کودتای سال ۱۹۸۰ ترکیه بوده که در جریان آن ۵۰ تن اعدام شدند، چند صد تن در زندان جان سپردند، و ۵۰۰ هزار نفر بازداشت شدند.
میلیون ها شهروند ترک نیروهای نظامی کشورشان را میراث سکولار آتاترک می دانند و احترام عمیقی برای آنها قائلند. نظرسنجی های اخیر اما حاکی از آن است که برای نخستین بار طی سالها، ریاست جمهوری ترکیه نزد شهروندان آن جایگاهی محبوب تر از ارتش یافته است.
یک گروه فعال مدنی که در عرصه حقوق مدنی سربازان فعال است، می گوید ۹۳۴ سرباز وظیفه ترک طی دهه اخیر خودکشی کرده اند، که بیش از شمار سربازانی است که در درگیری با نیروهای پ کاکا کشته شده اند، و معمایی که اکنون پیشِ روی خانواده های این سربازان است، آن است که آیا این عده واقعاً خودکشی کرده اند یا توسط مافوق خود کشته شده اند؟
از: نشریه اکونومیست.
در پی استعفای نصرت گونر که این هفته انجام شد، نیروی دریایی ترکیه به دنبال کناره گیری فرمانده کنونی اش از سمت خود، که قرار است ماه اوت امسال انجام شود، بدون فرمانده خواهد بود.
ناظران تحولات ترکیه می گویند اشکال بزرگ کار آنجاست که فرد دیگری شایسته احراز این سمت نیست. سبب این امر، آن است که بیش از نیمی از دریاداران شایسته ترکیه به اتهام طرح ریزی کودتا علیه نظام حاکم مدتی است در زندانند.
۷۵ افسر نیروی دریایی ترکیه با اتهامات اخلاقی مواجه شده و تحت دادرسی هستند. طی هفته اخیر و در پی اعلام اتهامات این افسرانِ تحت فرماندهی آقای گونر، مرد شماره دو نیروی دریایی ترکیه، با تأکید بر آنکه اعتقاد دارد نیروهای تحت فرماندهی وی بی گناهند، استفعا کرد.
این همه، سبب تضعیف نیروهای مسلح ترکیه شده که زمانی قدرتمند بود، و در بدنه فرماندهی آن شکاف ایجاد شده است.
از سوی دیگر، خانواده های بیش از ۲۵۰ متهم به طرح یک کودتای دیگر، پرونده اتهامات این عده را به شورای حقوق بشر سازمان ملل ارجاع داده اند. آنها می گویند شواهد اتهام اعضای خانواده شان دستکاری شده است و تعدادی کارشناس مستقل نیز ادعای آنها را تأیید کرده اند.
در این میان، عده ای انگشت اتهام را به سوی فتح الله گولن نشانه می روند که روحانی میانه رو ترکی است که در تبعیدی خودخواسته ترکیه را ترک گفته و در پنسیلوانیای آمریکا زندگی می کند. گفته می شود که هواداران او و اعضای گروه اسلام گرای تحت رهبری اش، در ساختار پلیس و قوه قضاییه ترکیه نفوذ کرده اند.
رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، در خصوص اتهامات اخیری که به اعضای نیروی نظامی ترکیه وارد شده، گفته است:«این گونه اتهام ها بر اخلاق حرفه ای نیروهای نظامی اثر منفی دارد. هم اکنون بیش از ۴۰۰ تن از افسران ارتش، اعم از مشغول به خدمت و بازنشسته، در زندان هستند. در شرایط کنونی ما افسر ارشدی برای فرماندهی نداریم.»
با بالا گرفتن تشنج در سوریه و امکان سرایت آن به ترکیه، و تداوم درگیری با اعضای گروه جدایی طلب کردِ پ کا کا، به نظر می رسد نگرانی آقای اردوغان، نگرانی به جایی باشد.
این احتمال نیز می رود که اردوغان حس می کند ارتش ترکیه هنوز تحت کنترل کامل اوست. کارشناسان آشنا با امور ترکیه می گویند وی نیروهای نظامی کشورش را چون فرزندان خودش می بیند.
تئوری تلاش برخی افسران ارشد نیروهای نظامی ترکیه برای براندازی حکومت آن کشور البته هم محتمل است و هم مسبوق به سابقه. در سال ۲۰۰۷ ارتش ترکیه کوششی نافرجام کرد برای آنکه از رسیدن عبدالله گل به ریاست جمهوری جلوگیری کند، و گفته می شود که علت آن، محجبه بودن همسر آقای گل بوده است.
اورهان کمال چنگیز، یک وکیل حقوق بشر که با این پرونده آشناست، می گوید که حتی در صورت نبود شواهد دستکاری شده، مستندات کافی دال بر طرح کودتا در دست است، آنقدر که برای زندانی کردن ده ها فرمانده نظامی کافی است.»
ارتش ترکیه از سال ۱۹۶۰ تاکنون ۴ دولت را سرنگون کرده است. خونین ترین کودتا در این میان، کودتای سال ۱۹۸۰ ترکیه بوده که در جریان آن ۵۰ تن اعدام شدند، چند صد تن در زندان جان سپردند، و ۵۰۰ هزار نفر بازداشت شدند.
میلیون ها شهروند ترک نیروهای نظامی کشورشان را میراث سکولار آتاترک می دانند و احترام عمیقی برای آنها قائلند. نظرسنجی های اخیر اما حاکی از آن است که برای نخستین بار طی سالها، ریاست جمهوری ترکیه نزد شهروندان آن جایگاهی محبوب تر از ارتش یافته است.
یک گروه فعال مدنی که در عرصه حقوق مدنی سربازان فعال است، می گوید ۹۳۴ سرباز وظیفه ترک طی دهه اخیر خودکشی کرده اند، که بیش از شمار سربازانی است که در درگیری با نیروهای پ کاکا کشته شده اند، و معمایی که اکنون پیشِ روی خانواده های این سربازان است، آن است که آیا این عده واقعاً خودکشی کرده اند یا توسط مافوق خود کشته شده اند؟
از: نشریه اکونومیست.