مقاله‌ای از ایان بلک برای روزنامه گاردین
تلاش ها برای پایان دادن به جنگ در سوریه به طور جدی در کانون توجه جامعه جهانی قرار گرفته است و این مهم موضوع دیدار باراک اوباما و ولادمیر پوتین، روسای جمهوری آمریکا و روسیه، در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد بود.
بحران پناهجویی در اروپا، ادامه هشدارها درباره داعش، استقرار هواپیماهای جنگی روسیه در سوریه و سوء استفاده مسکو از مغشوش بودن موضع آمریکا و غرب، به افزایش توجه‌ها منجر شده است.
آمریکا، بریتانیا و دیگران به شکل ماهرانه ای مواضع خود را تغییر داده یا پیام‌های متناقضی می‌فرستند. ایران و عربستان سعودی، چون روسیه، بر مواضع خود محکم ایستاده‌اند. برون رفت از خونریزی و بن بست کماکان دشوار به نظر می‌رسد.
ایالات متحده
باراک اوباما تصریح کرد که با روسیه و ایران همکاری خواهد کرد، اما بازگشت به وضعیت پیش از جنگ را نمی پذیرد؛ یعنی جنگ علیه داعش ادامه خواهد داشت و باید یک "گذار مدیریت شده" در دمشق رخ بدهد. جان کری وزیر خارجه ایالات متحده می گوید، بشار اسد می تواند بخشی از این گذار باشد؛ این رویکرد، عقب نشینی از خواست پیشین واشنگتن است که می گفت "اسد باید برود." تلاش های آمریکا برای تجهیز شورشیان میانه رو سوری به شکل تاسف آوری شکست خورده است. جسارت مسکو کار واشنگتن برای اعمال منطقه پرواز ممنوع در شمال سوریه را بیش از پیش دشوار کرده است؛ البته اگر هنوز چنین تمایلی در کار باشد.
روسیه
پوتین حمایت نظامی روسیه از اسد را افزایش داده و نشان داده است که فراتر از این هم خواهد رفت. رییس جمهوری روسیه گفت عدم همکاری با اسد در جنگ با داعش "اشتباهی عظیم" خواهد بود. روس ها در برنامه ریزی برای مقابله با جهادیون حمایت هایشان از رییس جمهوری سوریه را افزایش می دهند. پوتین به ضرورت "حفظ" ساختار سیاسی سوریه و اپوزیسیونی "منطقی" اشاره می کند که گروه های شورشی مسلح را در بر نمی گیرد. مسکو از یک "گروه تماس" بین المللی برای رسیدگی به وضعیت سوریه حمایت می کند، که ایران و عربستان سعودی را به مشارکت دعوت می کند، اما بریتانیا و فرانسه را کنار می گذارد. سازمان ملل متحد از این ایده استقبال می کند.
ایران
ایران مانند روسیه در حمایت از رژیم سوریه موضعی ثابت داشته است و هرگونه پیشنهادی برای پایین کشیدن اسد از قدرت را رد می کند. نفوذ نظامی و سیاسی ایران در دمشق علاوه بر نقشی که متحدش حزب الله لبنان ایفا می کند از هر کشوری قوی تر است. حسن روحانی رییس جمهوری ایران گفت، تهران خواهان همکاری با دیگران در سوریه است، اگر اولویت آنها تنها مبارزه با تروریسم باشد، نه تغییر رژیم. تهران از دو کنفرانس ژنو بر سر سوریه کنار گذاشته شده بود. تردید آمریکا درباره همکاری با ایران، خارج از چارچوب توافق هسته ای تیر ماه، کماکان قوی است.
عربستان سعودی
در هفته های اخیر و در پی دیدار در سطح عالی رهبران سعودی با روسیه و ایران بر سر سوریه توقعات در محافل دیپلماتیک کمی بالا رفت. اما ریاض در عیان همچنان به حمایت از شورشیان اسلامگرا با هدف سرنگونی اسد و اصرار بر کنار رفتن او از قدرت متعهد مانده است. قطر هم موضعی مشابه عربستان سعودی دارد. نکته جالب، گفتگوی پوتین با ملک سلمان در روز شنبه درباره یافتن راه حلی برای بحران سوریه است.
ترکیه
رجب طیب اردوغان رییس جمهوری ترکیه هفته گذشته برای نخستین بار اشاره کرد که اسد می‌تواند در یک گذار سیاسی نقش ایفا کند؛ دستورالعملی مشابه موضع ایالات متحده. اما او گفت برای سوری ها غیرممکن است "دیکتاتوری را بپذیرند که باعث مرگ ۳۵۰ هزار نفر شده است." اردوغان پیشتر اصرار داشت که اسد باید قدرت را رها کند. ترکیه یکی از حامیان مهم شورشیان اسلامگرا بوده است، اما اولویت آنکارا مبارزه با کردها است.
بریتانیا
بریتانیا اخیرا اشاره کرد بشار اسد نباید به یکباره از قدرت پایین بیاید، و مشخصا دوره ای شش ماهه را مطرح کرد که طی آن اسد می تواند رییس جمهوری بماند. دیوید کامرون نخست وزیر بریتانیا این ایده را تکرار کرد، اما اصرار داشت که اسد باید به دلیل جنایات جنگی دادگاهی شود؛ موضعی که منعکس کننده نوعی سردرگمی در دولت بریتانیا یا گذاری بین مواضع متغییر است. بریتانیا بخشی از ائتلاف ضدداعش در عراق است و ممکن است به حملات هوایی به داعش در سوریه بپیوندد. لندن همچنین حامی مهم اپوزیسیون میانه رو سوریه است، اگر چه مقامات بریتانیا به طور خصوصی به ضعف آنها در میدان نبرد اذعان کرده‌اند.
فرانسه، اتحادیه اروپا
فرانسه در مقایسه با دیگر کشورهای اتحادیه اروپا موضعی تندتر نسبت به سوریه دارد و با هرگونه نقشی برای اسد در یک دوره گذار مخالف است. فرانسوا اولاند رییس جمهوری فرانسه گفته است "اسد منبع مشکل است، او نمی تواند بخشی از راه حل باشد." فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدگاه مشابهی دارد. آنگلا مرکل صدراعظم آلمان که کشورش بخش بزرگی از پناهجویان سوری را می پذیرد گفته است، گفتگوها بر سر آینده سوریه باید شامل اسد باشد. دیگر کشورهای عضو اتحادیه اروپا – اتریش و اسپانیا – صراحت بیشتری درباره ضرورت همکاری امنیتی و گفت‌وگو با رییس جمهوری سوریه نشان داده اند و معتقدند بشار اسد از بهترین موضع در جنگ با داعش برخوردار است.
اسرائیل
دولت بنیامین نتانیاهو جنگ سوریه را از منشور باریک منافع امنیتی اسرائیل با تمرکز بر حزب الله لبنان می بیند. نتانیاهو و فرماندهان ارشد نظامی اسرائیل هفته گذشته در گفتگو با ولادیمیر پوتین کوشیدند اطمینان حاصل کنند که هواپیماهای روسیه با هواپیماهای اسرائیل، وقتی به اقدامی در فضای هوایی سوریه دست می‌زنند، درگیری پیدا نکنند. اسرائیل با احتیاط از شورشیان مخالف اسد که در نزدیکی بلندی‌های جولان و شاید در منطقه جنوب دروز فعال هستند حمایت کرده است.
سوریه
موضع محکم دمشق این است که با تروریست های مورد حمایت کشورهای عرب، ترکیه و غرب در حال جنگ است. دمشق صحبت از تظاهرات مسالمت آمیز در سال ۲۰۱۱ میلادی را به عنوان یک دروغ رد می کند. اسد در سال ۲۰۱۴ دوباره انتخاب شد و گفته است فقط مردم سوریه حق دارند بگویند او چه مدت در قدرت بماند. وی معتقد است ارتش سوریه از بهترین موقعیت برای جنگ با داعش، جبهه النصرت (گروه وابسته به القاعده) و دیگر اسلامگرایان برخوردار است. اسد استفاده از بمب های بشکه ای در مناطق غیرنظامی و بکارگیری جنگ افزار شیمیایی در اوت ۲۰۱۳، که به مرگ ۱۴۰۰ تن منجر شد، را رد می کند. دولت بشار اسد در حال حاضر اداره کمتر از یک چهارم کشور را در دست دارد.
اپوزیسیون سوریه
تمام گروه های شورشی سوری نگران حرکت ها به سمت احیای موقعیت اسد توسط دشمنان پیشین اش هستند. خالد خوجه رییس ائتلاف ملی که مورد حمایت غرب قرار دارد، می گوید بمباران هوایی رژیم اسد، نه داعش، عامل اصلی خروج پناهجویان است. او درخواست خود را برای ایجاد یک منطقه پرواز ممنوع در راستای ممانعت از وقوع یک "رواندای دیگر" تکرار کرده است. رهبر احرار شام، گروه قدرتمند اسلامگرا، عهد کرده است مداخله روس ها و ایرانی ها در سوریه را به شکست خواهد کشاند. هیچ نشانه ای وجود ندارد که اپوزیسیون مسلح آماده متوقف کردن جنگ باشد.
* برگردان فارسی این مقاله تنها برای آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.