از آغاز جنگ داخلی در سوریه که به تازگی وارد هفتمین سال خود شده است، صدها نفر از مردم آن کشور بر اثر حملات شیمیایی جان خود را از دست دادهاند؛ حملاتی که سازمان ملل متحد در چهار مورد دولت بشار اسد رئیس جمهوری سوریه را مسئول دانسته و در یک مورد هم مسئولیت را متوجه پیکارجویان افراطی داعش کرده است.
شورشیان مخالف دمشق میگویند نیروهای دولت بشار اسد در موارد مختلفی از سلاحهای شیمیایی و بمبهای حاوی گاز کلر استفاده کردهاند؛ آنها میگویند حمله شیمیایی روز سه شنبه در شمال سوریه که منجر به کشته شدن دهها نفر شد نیز توسط نیروهای اسد صورت گرفته است. دمشق استفاده از تسلیحات شیمیایی را رد کرده است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس، روز چهارشنبه در گزارشی با این مقدمه، گاهشمار کاربرد سلاحهای شیمیایی در جریان جنگ داخلی شش ساله سوریه و واکنش های بین المللی به آنها را منتشر کرده است:
۲۰ اوت ۲۰۱۲ – باراک اوباما رئیس جمهوری ایالات متحده گفت استفاده از سلاحهای شیمیایی خط قرمزی است که محاسبات او در مورد دخالت در جنگ داخلی سوریه را تغییر خواهد داد و تبعات بیشماری به دنبال خواهد داشت.
۱۹ مارس ۲۰۱۳ – دولت و اپوزوسیون سوریه یکدیگر را متهم به انجام یک حمله شیمیایی در روستای خان الاسد در شمال کشور کردند که جان ۲۶ نفر، از جمله بیش از ۱۰ سرباز ارتش، را گرفته است. تحقیقات سازمان ملل متحد نشان داد در این حمله از گاز سارین استفاده شده است، اما مسئول آن را مشخص نکرد.
۲۱ اوت ۲۰۱۳ – صدها نفر در یک منطقه تحت کنترل شورشیان در حومه دمشق، پایتخت سوریه، بر اثر استنشاق گاز سمی دچار خفگی و آسیب دیدگیهای جدی شدند. محققان سازمان ملل از محل وقوع حادثه بازدید کردند و دریافتند که یک راکت زمین به زمین حاوی گاز سارین به مناطق مسکونی، در حالی که مردم در خواب بودند، پرتاب شده است. آمریکا و برخی کشورهای دیگر دولت بشار اسد را - که تنها طرف منازعه است که این گاز را در اختیار دارد، سرزنش کردند.
۳۱ اوت ۲۰۱۳ – رئیس جمهوری آمریکا گفت برای کسب مجوز کنگره برای حمله نظامی در سوریه به منظور تنبیه دولت بشار اسد اقدام میکند. به نظر میرسد این درخواست از حمایت کافی قانونگذاران آمریکایی برخوردار نیست.
۲۷ سپتامبر ۲۰۱۳ – به دنبال توافق غیرمنتظره آمریکا و روسیه، شورای امنیت سازمان ملل به دولت سوریه دستور داد انبار مواد و سلاحهای شیمیایی خود را منهدم کند؛ اقدامی که از دخالت نظامی آمریکا در سوریه جلوگیری کرد. شورای امنیت تهدید کرد اگر دمشق تن به این کار ندهد، آنگاه مجوز توسل به زور را صادر خواهد کرد.
۱۴ اکتبر ۲۰۱۳ – سوریه معاهده تسلیحات شیمیایی را – که تولید، ذخیره یا بکارگیری سلاحهای شیمیایی را ممنوع میکند – امضا کرد.
۲۳ ژوئن ۲۰۱۴ – سازمان منع تسلحیات شیمیایی اعلام کرد آخرین محموله سلاحهای شیمیایی دولت سوریه را از کشور خارج کرده است. اپوزوسیون سوریه میگوید همه ذخایر شیمیایی نیروهای بشار اسد به خارج منتقل نشده و امکان دسترسی دمشق به این سلاحها همچنان وجود دارد.
۷ اوت ۲۰۱۵ – به دنبال انتشار اخباری در مورد یک حمله شیمیایی با استفاده از گاز کلر توسط نیروهای دولتی سوریه در مناطق تحت تصرف شورشیان، شورای امنیت سازمان ملل متحد مجوز تحقیقات کارشناسان آن نهاد بین المللی و سازمان منع تسلیحات شیمیایی در مورد بکارگیری سلاحهای شیمیایی در آن کشور را صادر کرد. گاز کلر، هر چند مانند گاز اعصاب سمی و کشنده نیست، اما بسته به نحوه بکارگیری آن، میتواند در ردیف تسلیحات شیمیایی قرار بگیرد.
۲۴ اوت ۲۰۱۶ – بر اساس یافتههای هیئت مشترک سازمان ملل متحد و سازمان منع تسلحیات شیمیایی، دولت سوریه در دو مورد با استفاده از هلیکوپتر، از بمبهای حاوی گاز کلر علیه شورشیان در مناطق مسکونی شمال استان ادلب استفاده کرده است. آنها بعدا در یک گزارش دیگر، دمشق را در مورد یک حمله دیگر مسئول دانستند. این سه حمله در سالهای ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ رخ دادند. بنا بر اعلام این هیئت، گروه موسوم به دولت اسلامی یا داعش نیز در حملات خود از گاز خردل استفاده کرده است.
۲۸ فوریه ۲۰۱۷ – روسیه، همپیمان نیرومند دولت حاکم بر دمشق، و چین، قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد برای تحریم دولت سوریه به دلیل استفاده از سلاح شیمیایی را وتو کردند.
۴ آوریل ۲۰۱۷ – دست کم ۷۵ نفر در روستای خان شیخون استان ادلب، در اثر آنچه پزشکان گفتهاند حمله شیمیایی با استفاده از گاز اعصاب بوده است، جان خود را از دست داده و بسیاری هم دچار مسمومیتهای شدید شدهاند. این منطقه، تحت کنترل مخالفان اسد است. به گفته شاهدان، حمله یا توسط جتهای سوخو متعلق به ارتش روسیه انجام شده یا سوخوهای متعلق به دولت بشار اسد. مسکو و دمشق انجام چنین حملهای را رد کردهاند.