یک آزادی دیگر ، همزمان با سفر محمود احمدی نژاد به آمریکا. «شين بائر» و «جاش فتال» دو کوهنوردی که از مرداد سال ۸۸ در ایران زندانی بودند ، امروز بعد از آزادی ، ایران را به مقصد عمان ترک کردند.
این سه کوهنورد-گردشگر آمریکایی مردادماه ۱۳۸۸ در منطقه مرزی عراق با ایران بازداشت شدند. مقام های انتظامی ایران بارها گفته اند آنها غیر قانونی وارد حریم ایران شده اند اما این سه کوهنورد همواره این اتهام را رد کردند. مقام های قضایی ایران آنها را جاسوس معرفی کرده اند با این حال هم این کوهنوردان و هم دولت آمریکا ، چنین اتهامی را رد کرده اند.
سارا شورد یکی دیگر از این کوهنوردان آمریکایی بود که سال گذشته ، دو هفته قبل از سفر رییس جمهوری ایران به آمریکا ، از زندان آزاد شد.محمود احمدی نژاد قبل از سفر به نیویورک خبر آزادی دو کوهنورد آمریکایی را اعلام کرد اما اختلافات داخلی بین مقام های قضایی و اجرایی موجب شد تا امروز آزادی این دو کوهنورد به تعویق بیفتد.
در تاریخ جمهوری اسلامی ایران ، مبادله و آزادی بازداشت شدگان خارجی و شهروندان کشورهای غربی ، سابقه داشته اما این روند در دولت محمود احمدی نژاد بیشتر مشاهده شده است. در سالهای گذشته هم مواردی از آزادی زندانیان خارجی با سفر محمود احمدی نژاد همزمان شده بود.
رامین جهانبگلو
هنوز چند ماهی از ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد نگذشته بود که رامین جهانبگلو استاد دانشگاه و نظریه پرداز سیاسی بازداشت شد. او در غرب تحصیل کرده بود و در دانشگاه هاروارد آمریکا تحصیلات اش را ادامه داده بود. دستگاه امنیتی بهار ۱۳۸۵ او را بازداشت کرد و کمی بعد مقام های قضایی اعلام کردند اتهام آقای جهانبگلو تلاش برای انقلاب مخملی است.
فعالان دانشگاه و اساتید برخی دانشگاه های آمریکا به این بازداشت اعتراض داشتند. بعد از چهار ماه ، در شهریور سال ۸۵ ، رامین جهانبگلو از زندان آزاد شد و چند روز بعد محمود احمدی نژاد ، در دومین سفرش به آمریکا وارد شد.
اسفندیاری ، تاجبخش ، شاکری
یکسال بعد پرونده جهانبگلو ، متهمان جدیدی داشت: هاله اسفندیاری ، کیان تاجبخش و علی شاکری. وجه مشترک این سه پژوهشگر ایرانی ، سالها زندگی در آمریکا بود. مقام های امنیتی ، اینبار هم اتهام بازداشت شدگان را «براندازی از طریق انقلاب نرم» اعلام کردند.
مرداد سال ۸۶ ، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران فیلمی با عنوان «به نام دموکراسی» پخش کرد که در آن اعترافات کیان تاجبخش ، هاله اسفندیاری و اعترافات سال قبل رامین جهانبگو پخش شد. آنها در این اعترافات ، گفتند که با تحریک موسسات و مقام های آمریکایی ، درصدد ایجاد انقلاب در ایران بودند و ابراز پشیمانی کردند.
بازداشت اسفندیاری ، تاجبخش ، شاکری تا هفته ها موجب اعتراض چهره های بین المللی بود هرچند آنها مدتی زندانی ماندند اما کیان تاجبخش و هاله اسفندیاری ، در ۳۰ مرداد و ۲۳ شهریور ۸۶ آزاد شدند. یک هفته بعد محمود احمدی نژاد برای سومین بار ، به نیویورک وارد شد و دو ماه بعد ، علی شاکری هم آزاد شد.
نازی عظیما ، خبرنگار رادیو فردا هم در شهریور ۸۶ ، اجازه ترک ایران را یافت. او از چند ماه قبل به ایران آمد اما ممنوع الخروج شد با اینحال ، قبل از سفر رییس جمهوری ایران به نیویورک ، خانم عظیما نیز اجازه خروج از کشور را دریافت کرد.
مازیار بهاری
بعد از انتخابات سال ۸۸ در ایران و همزمان با بازداشت معترضان ، چند خبرنگار و روزنامه نگار خارجی هم بطور موقت بازداشت و بعد آزاد شدند .
اما مازیار بهاری ، خبرنگار ایرانی- کانادایی از جمله کسانی بود که بازداشت شد و حتی در سری محاکمه های معترضان بعد از انتخابات ، در دادگاه علیه خود و برخی فعالان سیاسی اصلاح طلب اعتراف کرد.
بازداشت این خبرنگار سابق نیوزویک ، با اعتراض جامعه جهانی همراه بود اما او مانند سایر بازداشت شدگان قبلی خوش شانس نبود. سال ۸۸ محمود احمدی نژاد به نیویورک آمد و هرچند در گفتگو با یک روزنامه آمریکایی از آزادی قریب الوقوع مازیار بهاری خبر داد اما ، سه هفته بعد از سفر احمدی نژاد به نیویورک آزاد شد.
ملوان ها و رکسانا صابری
غیر از آزادی های زمان بندی شده یا مبادله با ایرانیان وابسته به جمهوری اسلامی در دیگر کشورها ، کسانی هم در سالها ی اخیر بودند که بازداشت و آزادی شان با محمود احمدی نژاد ارتباط داشت.
ابتدای سال ۸۵ ، پانزده ملوان بریتانیایی به اتهام ورود غیرقانونی به حریم آبی ایران بازداشت شدند. با اینکه مقام های جمهوری اسلامی ایران از محاکمه آنها سخن می گفتند ، اما ناگهان محمود احمدی نژاد خبر از عفو آنها داد. این عفو در حالی اعلام شد که براساس قوانین ایران ، تنها رییس قوه قضاییه با تایید رهبر جمهوری اسلامی ایران می تواند دستور به عفو بدهد.
رکسانا صابری دیگر بازداشت شده در سالهای اخیر است. او خبرنگاری آمریکایی – ایرانی بود که از سوی ماموران جمهوری اسلامی به اتهام امنیتی بازداشت شد. در زمان بازداشت او ، محمود احمدی نژاد در نامه ای به دادستان تهران خواستار توجه به حقوق رکسانا صابری شد و کمی بعد رکسانا صابری از زندان آزاد شد و به آمریکا بازگشت. آزادی او یک ماه قبل از انتخابات ریاست جمهوری در سال ۸۸ بود.
آزادی های تصادفی
مقام های جمهوری اسلامی هرگونه ارتباط بین سفر محمود احمدی نژاد و آزادی زندانیان خارجی از ایران را رد می کنند با این حال برخی معتقدند این نحوه آزادی ها تصادفی نیست.
دکتر منصور فرهنگ ، دییپلمات سابق جمهوری اسلامی و استاد دانشگاه در ورمونت آمریکا ، اعتقاد دارد رییس جمهوری اسلامی ایران برای جلب نظر جامعه جهانی ، آزادی کوهنوردان آمریکایی را قبل از سفر خود تدارک دیده است.
او گفت: «آقای احمدی نژاد می داند اگر این کوهنوردان آزاد شوند ، رسانه ها دور او را خواهند گرفت و رییس جمهوری ایران می تواند در چنین فضایی ، شعارهای خود را بیان کند. بنا براین اصلا فکر نکنید این آزادی ها تصادفی است».
با این حال ، در میان مسولان جمهوری اسلامی ، سیاست واحدی در قبال بازداشت شدگان خارجی وجود ندارد. برخی معتقدند که باید به اتهامات این افراد رسیدگی شود ، اما در مقابل برخی می گویند می توان از آنها برای مبادله استفاده کرد. آقای احمدی نژاد سال گذشته گفته بود ایران حاضر است در ازای آزادی دو زندانی ایرانی در آمریکا ، مقدمات آزادی سه کوهنورد آمریکایی را فراهم کند. حیدر مصلحی ، وزیر اطلاعات ایران هم هم این اظهارات را بیان کرده بود.
جمهوری اسلامی به زندانی شدن دو ایرانی در زندان های آمریکا اعتراض دارد اما مقام های آمریکایی می گویند این دو در فروش تجهیزات نظامی به ایران که ممنوع است ، دست داشته اند و اکنون در حال گذراندن محکومیت شان هستند.
بحث مبادله ی زندانیان در حالی مطرح شده که منصور فرهنگ استاد روابط بین الملل می گوید پیش از این هم در تاریخ جمهوری اسلامی نشانه هایی از مبادله وجود دارد. او گفت : «در سال گذشته ، ایران دانشجوی فرانسوی را آزاد کرد و کمی بعد وکیلی راد ، قاتل شاپور بختیار از فرانسه به ایران برگشت.»
مقام های جمهوری اسلامی ایران و فرانسه ، چنین معامله ای را رد می کنند با این حال همزمانی آزادی زندانیان خاص در دو کشور ، بر ابهامات دامن زده است.
