لینکهای قابل دسترسی

خبر فوری
یکشنبه ۴ آذر ۱۴۰۳ ایران ۱۲:۳۷

سافو، نخستین شاعر زن جهان


سافو نخستین زن نویسنده و بنیان گذار ادبیات زنانه شمرده می شود که بر شاعران امروز چون ازرا پاند نیز تاثیر گذاشته است

شاعر یونانی و سراینده اشعار عاشقانه و تغزلی که پیروان مکتب اسکندرانی نام او را جزو یکی از نه شاعر تغزلی قرار داده اند.

از زندگی اش جز آنچه از اشعارش دریافت می شود، چیزی در دست نیست و آن گونه که از نوشته های مورخانی چون استرابو و هرودت و دائره المعارف سودا نوشته در قرن دهم در دوران بیزانس برمی آید، تولد او حدود ۶۳۰ تا ۶۲۰ پیش از میلاد مسیح و مرگش حدود ۵۷۰ پیش از میلاد بوده است. در شعرهایش به مادر، دختر و سه برادرش اشاره می کند.همچنین از شعرهایش بر می آید که به خاندان اشراف و نجبا تعلق داشته است.

سافو در جزیره لسبوس به دنیا آمد که در آن زمان از مراکز درخشان فرهنگی و دارای سابقه و سنت دیرین شاعرانه بود. لسبوس برخلاف بسیاری از دولت -شهرهای یونان زن ستیز نبود و زنان این جزیره به راحتی با مردان معاشرت می کردند، از آموزش بالا برخوردار می شدند و باشگاه هایی برای ترویج شعر و موسیقی داشتند. سافو نیز اشعارش را برای حلقه فرهنگی دوستان و پیروانش که بیشتر آنان زنان جوان بودند، می سرود. اشعار سافو دارای قالب ها و وزن های بسیار متنوع بود. که نوعی از آن به نام شعر سافیک همچنان وجود دارد.

موضوع اصلی شعر سافو عشق است با همه عواطف و احساس های مربوط به آن: شور و اشتیاق و شادی و اندوه و حسد و سرخوردگی و میل و هوس. شعر سافو نمونه ای ست کامل از شعر عاشقانه و تغرلی که احساس شاعر را به زنان، به دختر و مادرش و به طبیعت بیان می کند. شعر سافو بر حالت ها و احساس های عاشقانه و پرشور افراد گوناگون از مرد و زن تمرکز دارد. کلمه لزبین را از نام جزیره زادگاه او (منسوب به لسبوس) و واژه سافیک را از نام او برگرفته اند،که هردو بر عشق میان دو زن اطلاق می شود. اما باید دانست که کاربرد این دو واژه در معنای همجنس گرایی امروزی زنان تنها از قرن نوزدهم به بعد آغاز شده است. سافیک در عین به نوعی قالب شعری سافویی هم اطلاق می شود.

به عقیده پژوهشگران نمی توان ارجاع های عاطفی و شاعرانه سافو به هم جنسانش را از نوع همجنس گرایی امروز دانست. زیرا این امر باید به توجه به آداب و رسوم تاریخی خود سنجیده شود. در یونان باستان توجه مردان به پسران جوان در محافل اشرافی امری پذیرفته بود اما هرگز از جنبه معنوی و روحانی وارد قلمروی جنسی نمی شد. چنان که ماکسیم تیری، فیلسوف قرن سوم یونان، عشق سافو به زنان را از نوع عشق سقراط به مردان جوان توصیف می کند.

دوران زندگی سافو با زیر و بالایی های سیاسی هم زمان بود و سبب تبعید او به جزیره سیسیل شد. سیسرو از وجود مجسمه ای از سافو در تالار شهر سیراکیوز نوشته است.

سافو یکی از بزرگ ترین شاعران تغزلی یونان باستان و مورد تمجید و ستایش شاعران هم عصر و پس از خود قرار داشت. افلاطون او را دهمین الهه هنر لقب داده بود. هوراس چند قرن بعد شعر او را مقدس شمرده بود.

در روایت های دوران مدرن از نابودی عمدی اشعار سافو به دست رهبران کلیسا و در جریان کتاب سوزانی ها سخن گفته می شود. همچنین بخشی از نابودی این اشعار را تحت تاثیر تغییرات فرهنگی می دانند که به نابود کردن بخش مهمی از آثار نه شاعر تغزلی یونان باستان انجامید. آثاری که از سافو به دست آمده بازمانده ای از گنجینه پاپیروس کتابخانه اسکندریه مصر است.

علاقه به آثار سافو از زمان رنسانس از نو آغاز شد و ترجمه شعرهایش در دوره های گوناگون رو به افزایش نهاد. شجاع الدین شفا نیز برخی از شعرهای او را به فارسی ترجمه کرده است.

تاثیر و اهمیت سافو جنبه های گوناگون دارد. سافو نخستین زن شناخته شده نویسنده و بنیان گذار ادبیات زنانه شمرده می شود. او در عین حال نه فقط بر شعر دوران خود که بر شاعران دوران امروز چون ازرا پاند، فیلیپ سیدنی، سواین برن تاثیر گذاشته است. همچنین با بیان حالات خود و زنان دیگر به عنوان الهه شعر همجنس گرایان قدر و منزلتی والا دارد.
XS
SM
MD
LG