گزارشگران بدون مرز در گزارشی درباره افزایش تهدید علیه روزنامهنگاران ایرانی در بریتانیا نوشت که آنها با تهدیدی «بیسابقه» روبرو بودهاند و تأکید کرد که این موضوع، هزینههای شغلی و شخصی هنگفتی را به این افراد تحمیل کرده است.
این گزارش با استناد به شهادت دهها روزنامهنگار ایرانی ساکن بریتانیا که در رسانههایی چون «بیبیسی فارسی»، «من و تو» و «ایران اینترنشنال» فعالیت میکنند و گفتگو با کارفرمایان آنها در سال ۲۰۲۳ میلادی جمعآوری شده است.
گزارشگران بدون مرز اشاره میکند که حکومت جمهوری اسلامی دههها است که در تلاش برای ساکت کردن خبرنگاران خارج از ایران اقدام به «سرکوب وحشیانه» روزنامهنگاران میکند و آنها، چه در فضای مجازی و چه خارج از آن، مورد ارعاب یا حمله، قرار میگیرند.
این سازمان، لندن را که مرکز شماری از رسانههای اصلی فارسیزبان خارج از ایران است، به دلیل داشتن شمار زیادی از روزنامهنگاران ایرانی شاغل در آن، «کانون» چنین حملاتی خوانده است.
این گزارش که جنبههای مختلف تهدید و آزار این روزنامهنگاران را تصویر کرده است، تأکید دارد که هرچند خبرنگاران ایرانی ساکن بریتانیا در کشوری کار میکنند که ادعای دفاع از آزادی مطبوعات را دارد ولی سرکوب آنها و تأثیری که به جای میگذارد، «به اندازه کافی» توسط دولت و همچنین مسئولان شبکههای اجتماعی مورد توجه قرار نگرفته است.
سازمان گزارشگران بدون مرز میگوید حملات اینترنتی علیه خبرنگاران ایرانی در سالیان اخیر به صورت تصاعدی افزایش یافته است و حدود ۹۰ درصد از آنها گفتهاند که در پنج سال گذشته، تهدید یا آزار آنلاین را تجربه کردهاند و ۵۰ درصد از آنان به صورت «مکرر» این تجربه را داشتهاند.
آزار اینترنتی، شامل تهدید به مرگ و تجاوز جنسی، تلاش برای فیشینگ، جعل هویت و حملات سایبری بوده است.
این گزارش میگوید که بسیاری از حملات، جنسیتی بودهاند و زنان روزنامهنگار اغلب پیامهایی را دریافت کردهاند که حاوی توهینهای جنسی و زنستیزانه بوده است.
زنان روزنامهنگار شرکتکننده در این نظرسنجی گفتهاند که برای آنها یا اعضای خانوادهشان تصاویر نامناسب ارسال شده است و به صورت تصویری تهدید به تجاوز جنسی و مرگ شدهاند و این آزارها گاه «روزانه» تکرار شده است.
بر اساس مستندات سازمان گزارشگران بدون مرز، آزار و اذیت اعضای خانواده روزنامهنگاران که در داخل ایران هستند نیز همچنان ادامه دارد و حدود ۶۰ درصد از افراد شرکتکننده در نظرسنجی گفتهاند که خانوادههایشان مورد تهدید یا ارعاب قرار گرفتهاند.
آزار و اذیت خانوادههای روزنامهنگاران شامل بازجویی، مجازاتهای مالی مانند مسدود شدن داراییها یا از دست دادن شغلشان، ضبط گذرنامه، ممنوعیت سفر، شنود تماسهای تلفنی و بازداشت آنها بوده است.
این گزارش تأکید دارد که تأثیر آزار واذیت بر روزنامهنگاران و حرفه روزنامهنگاری «ویرانگر» است و شامل اضطراب، افکار خودکشی، اختلال در زندگی خانوادگی، خستگی، بیخوابی و گوشهگیری آنها میشود.
سه چهارم شرکتکنندگان در نظرسنجی گفتهاند که دچار استرس روحی، اضطراب و آسیبپذیری شدهاند.
آنها همچنین خودسانسوری، نیاز به گرفتن مرخصی از کار، ترک شبکههای اجتماعی و حتی ترک کار خود را در نتیجه آزارهای مداوم گزارش دادهاند.
گزارشگران بدون مرز میگوید رژیم جمهوری اسلامی و عواملش، بیشترین تهدید و آزار و اذیت را انجام میدهند ولی در ۱۰ سال گذشته، شاهد افزایش آزار و اذیت از سوی گروههای اپوزیسیون، فعالان سیاسی و دیگر اعضای دیاسپورای ایرانی (جوامع خارج از وطن) که روزنامهنگاران را به وابستگی به رژیم جمهوری اسلامی متهم میکنند نیز بودهاند.
این گزارش حاکی از آن است که تجربه روزنامهنگاران از دریافت پاسخ از شبکههای اجتماعی به شکایتهای آنها بسیار منفی بوده است. بسیاری از شرکتکنندگان در این نظرسنجی میگویند شکایتهایشان یا نادیده گرفته شده یا به گونهای به آنها پاسخ داده شده که رضایتبخش نبوده است.
گزارشگران بدون مرز اشاره کرد: هرچند سازمانها از حمایت پلیس از جمله از طریق ارائه آموزش برای کارکنان خود رضایت داشتهاند ولی در سطح فردی، بسیاری از روزنامهنگاران از گزارش حملات به پلیس تجربه منفی داشتهاند و میگویند پلیس شدت تهدیدها را درک نکرد.
از همین رو، تنها ۱۳ درصد از افراد در پنج سال گذشته موارد آزار را به پلیس گزارش کردهاند ولی بسیاری احساس میکنند که این موضوع تنها اتلاف وقت است.
سازمان گزارشگران بدون مرز از جمهوری اسلامی خواسته است تا تمامی حملات علیه رسانهها را متوقف کند و از دولت بریتانیا نیز خواسته است تا تمامی اقدامات لازم را برای اطمینان از اینکه روزنامهنگاران آزادانه و بدون ترس فعالیت کنند، اتخاذ کند.
این سازمان از دولت بریتانیا خواسته است تا مکانیسمهای حفاظتی واکنش سریع را برای خبرنگارانی که با تهدیدهای جدی مواجه هستند، تدارک ببیند و برای خبرنگارانی که مجبور به فرار از کشورهای خود و ورود به بریتانیا میشوند، «مسیرهای قانونی روشنی» را ایجاد کند.
فیونا اوبراین، مدیر دفتر گزارشگران بدون مرز در بریتانیا تأکید کرد که مستندات این گزارش حاکی از تهدیدی «وحشتناک و گسترده» علیه آزادیهای بنیادین است و باید به عنوان «زنگ خطری» برای مقامات بریتانیا و دموکراسیهای سراسر جهان عمل کند.
او گفت که روزنامهنگاران ایرانی در تبعید با «شجاعت و استقامت قابل توجهی» در مقابل تهدیدها ایستادهاند ولی برای حمایت و حفاظت از آنها باید اقدامات بیشتری انجام شود.