کارشناسان سازمان ملل متحد می‌گویند ایران با هدف قرار دادن هواپیمای مسافربری اوکراینی در حومه تهران، و با اقدامات پس از آن، حقوق بشر را به طور مکرر نقض کرده است.
این موضوع را دو کارشناس سازمان ملل متحد در روز سه شنبه، ۵ اسفند، اعلام کردند. کارشناسان سازمان ملل متحد ایران را متهم کرده‌اند که توضیحات رسمی متناقضی که درباره هدف قرار دادن هواپیمای اوکراینی ارائه داده، با هدف ایجاد «سردرگمی حداکثری» و «روشن‌گری حداقلی» طراحی کرده است.
اگنس کالامارد، گزارشگر ویژه امور اعدام های غیرقانونی، گفت که توضیحات مقامات ایران برای گمراه کردن و گیج کردن، ساخته شده است.
اظهارات وی در یک نامه رسمی ۴۵ صفحه‌ای خطاب به جمهوری اسلامی ایران آمده است. این نامه روز سه شنبه منتشر شد.
این گزارش می گوید اشتباهاتی که ایران به انجام آنها اعتراف کرده است، حداقل نشان می‌دهد که پروسه های استاندارد و اصول احتیاطی، عاری از هرگونه حس مسئولیتی کنار گذاشته شد. این در حالی است که پروسه های استاندارد باید با توجه به محل استقرار واحد موشکی در نزدیکی یک فرودگاه غیرنظامی و با در نظر گرفتن شرایط آن زمان، به طور کامل اجرا می شد.
در هشت ژانویه ۲۰۲۰، (۱۸ دی ۱۳۹۸) پدافند هوایی سپاه پاسداران ایران با سیستم «تور» دو موشک به هواپیمای اوکراینی که از تهران عازم کیف بود شلیک کرد و همه سرنشینان آن را کشت. این واقعه چند روز پس از کشته شدن هدفمند قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس به دست ایالات متحده در عراق و مدتی بعد از حمله موشکی تلافی جویانه ایران به پایگاه های آمریکا در عراق، رخ داد.
کالامارد در نامه خود گفته است که پس از یک بررسی های درازمدت ۶ ماهه، در دسامبر ۲۰۲۰ نامه ای با جزئیات و سوالات به دولت ایران فرستاد و هنوز پاسخ آن نامه را دریافت نکرده است.
کالامارد در بخش دیگری از این نامه آورده است که اگر ایران که به طور کامل آگاهی داشت سطح خصومت با آمریکا در آن زمان می تواند به سرعت افزایش یابد، فضای هوایی خود را به روی هواپیماهای غیرنظامی بسته بود، «۱۷۶ انسان کشته نمی شدند.»
این نامه بلند همچنین می گوید که بر اساس تحقیقات ایران، پرواز اوکراینی از روی عمد، اما به اشتباه، توسط پرسنل سپاه پاسداران هدف قرار گرفت و سپاه آن هواپیما را با یک موشک شلیک شده آمریکا اشتباه گرفت و آن را خطری فوری تلقی کرد.
کالامارد اما می‌گوید که توضیحات ایران درباره اینکه واحد مستقر شده «تور» سپاه چگونه پرواز غیرنظامی را هدف قرار داد، دارای تناقضات بسیار است و «به بیان ساده‌تر، جور در نمی‌آید.»
برای نمونه کالامارد می‌گوید که ایران مدعی شده است که یک اشتباه در تنظیم واحد متحرک موشکی منجر به هدف گیری اشتباه شد، اما ایران توضیح نداده است که این اشتباه چرا در تنظیم رادار رخ داد، چرا کشف نشد، و چگونه به هدف قرار گرفتن هواپیمای اوکراینی منجر شد.
کالامارد در بخش دیگری می گوید که ایران توضیح نداده است که چرا سپاه پاسداران در اجرای ساده ترین استانداردها نظیر مونیتور کردن ارتفاع، نرخ افزایش یا کاهش ارتفاع و یا سرعت هوایی، و یا بررسی ابعاد هدف و یا مشاهده بصری هدف، قصور کرد.
در بخش دیگری از این نامه آمده است بر خلاف ادعای فرمانده نیروی هوا-فضای سپاه که واحد موشکی تنها ۱۰ ثانیه تصمیم داشت که تصمیم بگیرد موشک را شلیک کند، واحد موشکی دست کم ۴۵ ثانیه و یا بیشتر، فرصت داشت هدف را ارزیابی کند و تصمیم بگیرد که موشک را شلیک کند یا خیر.
ایران همچنین توضیح نداده است که چرا پروازهای دیگر قبل از هواپیمای اوکراینی در همان شب، هدف قرار نگرفتند.
بخشی از این نامه همچنین می گوید که ایران در توضیح این که چگونه اطلاعات درباره پروازهای هواپیماهای غیرنظامی به واحدهای سپاه منتقل می شد، کوتاهی کرده است. این یک گام مهم است که امنیت هواپیماهای غیرنظامی تضمین شود.
بامداد چهارشنبه ۱۸ دی‌ماه یک فروند هواپیمای مسافربری بوئینگ ۷۳۷ خطوط هوایی اوکراین که با ۱۷۶ سرنشین عازم کی‌یف در اوکراین بود پس از برخاستن از فرودگاه تهران، با شلیک پدافند هوایی سپاه پاسداران سرنگون شد. پس از چند روز اصرار مقامات ایران، که می‌گفتند سقوط هواپیما بر اثر نقص فنی روی داده است، سپاه سرانجام اعلام کرد که این هواپیما را به اشتباه هدف قرار داد. اما این تاخیر در اعلام حقیقت و فریبکاری نظام، موجب خشم مردم و اعتراضات عمومی شد.
مقامات ایالات متحده آمریکا از همان روزهای نخستین سقوط هواپیما، دلیل آن را شلیک موشک اعلام کرده بودند و مدارک آن را به کانادا و اوکراین ارائه داده بودند.
گفتگو با خانواده قربانیان
بیش از یکسال از سرنگونی هواپیمای اوکراینی توسط موشک‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، خانواده قربانیان این اتفاق، همچنان در جستجوی پاسخ به سوالات خود هستند.
در همین رابطه، روز سه‌شنبه، مسیح علینژاد، مجری و مفسر برنامه تبلت صدای آمریکا در گفتگو با پدر و مادر نیلوفر ابراهیم یکی از جان باختگان در هواپیمای سرنگون شده توسط سپاه، با آنها درباره پیگیری‌های صورت گرفته صحبت کرده است
